Malaran tak geser sisian gusi tervelar
Malaran tak geser sisian gusi tervelar atau terfarinks ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara ɫ dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA), dan 5 dalam X-SAMPA.
| Nombor AFA | 209 | ||
|---|---|---|---|
| Pengekodan | |||
| X-SAMPA | 5 | ||
| |||
| Sampel audio | |||
Pemvelaran atau pemfarinksan secara amnya dikaitkan dengan penyebutan konsonan koronal yang menghampiri gigi, maka l gelap kedengaran lebih bersifat gigi atau gusi, sementara l jelas cenderung berada di sekitar gusi.[1]
Ciri-ciri sunting
Ciri-ciri tamparan sisian gusi tervelar:
- Cara artikulasinya ialah malaran tak geser, iaitu dihasilkan dengan merapatkan dua alat artikulasi tanpa menyempitkan rongga vokal sehingga terhasilnya arus udara yang bergelora.
- Daerah artikulasinya adalah gigi atau gusi, iaitu disebut dengan hujung lidah (atau jarang sekali,[1] daun lidah) pada batas gusi, serentak dengan artikulasi sekunder dalam bentuk pemvelaran atau pemfarinksan, iaitu belakang lidah menghampiri lelangit lembut (velum), atau ke arah kerongkong.
- Jenis pembunyiannya adalah bersuara, iaitu pita vokal bergelar ketika penyebutan.
- Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
- Ini ialah satu konsonan sisian, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui sisi lidah dan bukan tengahnya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Penggunaan sunting
| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Albania | [[[Abjad Albania|halla]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈhaɫa] | 'ketiak' | ||
| Arab | Baku[2] | الله | [ʔɑɫˈɫɑːh] | 'Allah' | Juga ditranskripsi sebagai ‹lˤ›. Rujuk fonologi bahasa Arab |
| Catalonia | loghat Timur[3] | [[[Ortografi bahasa Catalonia|til·la]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈtiɫːə] | 'linden' | Rujuk fonologi bahasa Catalonia |
| Belanda | Belgium[4] | [[[Ortografi bahasa Belanda|bal]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [bɑɫ] | 'bola' | Alofon pascavokal bagi /l/. Rujuk fonologi bahasa Belanda |
| Gaelik Scot | [[[Abjad Gaelik Scotland|Mallaig]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈmaʊɫækʲ] | 'Mallaig' | ||
| Inggeris[5] | RP dan GA | [[[Ortografi bahasa Inggeris|peel]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [pʰiːɫ] | 'kulit (oren)' | Rujuk fonologi bahasa Inggeris |
| Scotland | loch | [ɫɔx] | 'tasik' | ||
| Ireland | [[[Ortografi bahasa Ireland|lá]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ɫɑː] | 'hari' | Rujuk fonologi bahasa Ireland | |
| Norway | loghat utara | spelle | [spæɫːe] | 'bermain' | Rujuk fonologi bahasa Norway |
| Poland | loghat timur | [[[Ortografi bahasa Poland|łapa]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈɫapa] | 'kaki (haiwan)' | Berpadan dengan /w/ dalam bahasa Poland piawai. Rujuk fonologi bahasa Poland |
| Portugis | Eropah[6] | [[[Ortografi bahasa Portugis|mil]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [miɫ̪] | 'seribu' | Rujuk fonologi bahasa Portugis |
| Rusia[7] | малый | [ˈmɑɫ̪ɨj] | 'kecil' | Rujuk fonologi bahasa Rusia | |
| St’át’imcets | qaoḻ | [qáɫ] | 'teruk' | ||
| Turki | [[[Abjad Turki|kızıl]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [kɯzɯɫ] | 'merah' | Rujuk fonologi bahasa Turki | |
Rujukan sunting
- ^ a b Recasens & Espinosa (2005:4)
- ^ Watson (2002:16)
- ^ Recasens & Espinosa (2005:1)
- ^ Verhoeven (2005:245)
- ^ Roca & Johnson (1999:73)
- ^ Cruz-Ferreira (1995:93)
- ^ Jones & Ward (1969:168)
Rujukan sunting
- Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association 25 (2): 90-94
- Daniel, Jones & Ward Dennis (1969), The Phonetics of Russian, Cambridge University Press
- Recasens, Daniel & Aina Espinosa (2005), "Articulatory, positional and coarticulatory characteristics for clear /l/ and dark /l/: evidence from two Catalan dialects", Journal of the International Phonetic Association 35 (1): 1-25
- Roca, Iggy & Wyn Johnson (1999), written at Essex, A Course in Phonology, Blackwell Publishing, ISBN 0-631-21346-5
- Verhoeven, Jo (2005), "Belgian Standard Dutch", Journal of the International Phonetic Association 35 (2): 243-247
- Watson, Janet (2002), The Phonology and Morphology of Arabic, Oxford University Press