Aksara Hanifi Rohingya
Abjad Hanifi atau Tulisan Hanifi Rohingya ialah sebuah aksara yang mempersatukan penutur bahasa Rohingya. Rekod bahasa Rohingya paling awal berasal daripada akhir abad ke-17 dengan abjad Arab. Pada tahun 1975, aksara Arab ortografik telah dibangunkan berdasarkan Abjad Urdu tetapi melakarkan beberapa unsur Abjad Burma.
| Abjad Hanifi 𐴌𐴟𐴇𐴥𐴝𐴚𐴒𐴙𐴝 𐴇𐴝𐴕𐴞𐴉𐴞 𐴓𐴠𐴑𐴤𐴝 [1] | |
|---|---|
 | |
| Jenis | |
| Bahasa | Bahasa Rohingya |
| Pencipta | Mohammad Hanif |
| Tarikh cipta | 1980-an |
| Arah tulis | Kanan-ke-kiri |
| ISO 15924 | Rohg, 167 |
Alias Unikod | Hanifi Rohingya |
| U+10D00–U+10D3F | |
Pada awal tahun 1980-an, seorang karyawan Rohingya bernama Mohammad Hanif bersama dengan rakan-rakannya mula mengasas sebuah aksara fonetik yang khas bagi vokal bahasa Rohingya berdasarkan gaya huruf Arab; ia telah dibandingkan dengan aksara N'ko. Huruf-huruf angka juga termasuk dalam aksaranya.[1][2]
Abjad sunting
| 𐴆 | 𐴅 | 𐴄 | 𐴃 | 𐴁 | 𐴀 |
| 𐴋 | 𐴊 | 𐴉 | 𐴂 | 𐴈 | 𐴇 |
| 𐴑 | 𐴐 | 𐴏 | 𐴎 | 𐴍 | 𐴌 |
| 𐴗 | 𐴖 | 𐴕 | 𐴔 | 𐴓 | 𐴒 |
| 𐴜 | 𐴛 | 𐴚 | 𐴙 | 𐴘 |
| 𐴢 | 𐴡 | 𐴠 | 𐴟 | 𐴞 | 𐴝 |
| ◌𐴧 | ◌𐴦 | ◌𐴥 | ◌𐴤 | 𐴣 |
| 𐴰 | 𐴱 | 𐴲 | 𐴳 | 𐴴 | 𐴵 | 𐴶 | 𐴷 | 𐴸 | 𐴹 |
Aksara dan sebutan sunting
Huruf Konsonan sunting
| Aksara | Nama | Hujung | Tengah | Sebutan | Unikod [3] |
|---|---|---|---|---|---|
| 𐴀 | A | 𐴀 | ـ𐴀ـ | /ɔ/, /ʔ/ | U+10D00 |
| 𐴁 | BA | 𐴁𐴢 | ـ𐴁ـ | /b/ | U+10D01 |
| 𐴃 | TA | 𐴃𐴢 | ـ𐴃ـ | /t/ | U+10D03 |
| 𐴄 | TTA | 𐴄𐴢 | ـ𐴄ـ | /ʈ/ | U+10D04 |
| 𐴅 | JA | 𐴅 | ـ𐴅ـ | /ɟ/ | U+10D05 |
| 𐴆 | CA | 𐴆 | ـ𐴆ـ | /c/ | U+10D06 |
| 𐴇 | HA | 𐴇𐴢 | ـ𐴇ـ | /h/ | U+10D07 |
| 𐴈 | KHA | 𐴈𐴢 | ـ𐴈ـ | /x/ | U+10D08 |
| 𐴉 | FA | 𐴉𐴢 | ـ𐴉ـ | /f/ | U+10D09 |
| 𐴂 | PA | 𐴂𐴢 | ـ𐴂ـ | /p/ | U+10D02 |
| 𐴊 | DA | 𐴊𐴢 | ـ𐴊ـ | /d/ | U+10D0A |
| 𐴋 | DDA | 𐴋 | ـ𐴋ـ | /ɖ/ | U+10D0B |
| 𐴌 | RA | 𐴌 | ـ𐴌ـ | /ɾ/ | U+10D0C |
| 𐴍 | RRA | 𐴍 | ـ𐴍ـ | /ɽ/ | U+10D0D |
| 𐴎 | ZA | 𐴎 | ـ𐴎ـ | /z/ | U+10D0E |
| 𐴏 | SA | 𐴏𐴢 | ـ𐴏ـ | /s/ | U+10D0F |
| 𐴐 | SHA | 𐴐𐴢 | ـ𐴐ـ | /ʃ/ | U+10D10 |
| 𐴑 | KA | 𐴑 | ـ𐴑ـ | /k/ | U+10D11 |
| 𐴒 | GA | 𐴒𐴢 | ـ𐴒ـ | /g/ | U+10D12 |
| 𐴓 | LA | 𐴓𐴢 | ـ𐴓ـ | /l/ | U+10D13 |
| 𐴔 | MA | 𐴔𐴢 | ـ𐴔ـ | /m/ | U+10D14 |
| 𐴕 | NA | 𐴕 | ـ𐴕ـ | /n/ | U+10D15 |
| 𐴖 | WA | 𐴖𐴢 | ـ𐴖ـ | /ʋ/, /v/ | U+10D16 |
| 𐴗 | KINNA WA | 𐴗𐴢 | ـ𐴗ـ | /u/ | U+10D17 |
| 𐴘 | YA | 𐴘 | ـ𐴘ـ | /j/ | U+10D18 |
| 𐴙 | KINNA YA | 𐴙𐴢 | ـ𐴙ـ | /i/ | U+10D19 |
| 𐴚 | NGA = gan | 𐴚 | ـ𐴚ـ | /ŋ/ | U+10D1A |
| 𐴛 | NYA = nayya | 𐴛 | ـ𐴛ـ | /ɲ/ | U+10D1B |
| 𐴜 | VA | 𐴜𐴢 | ـ𐴜ـ | /v/ | U+10D1C |
Huruf Vokal sunting
| Aksara | Nama | Transliterasi | Sebutan | Unikod | Aksara | Nama | Jenis | IPA | Unikod |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 𐴝 | aa-for | A | /a/ | U + 10D1D | 𐴢 | Ttura / Les | Penyenyap vokal | /s/ | U + 10D22 |
| 𐴞 | i-for | I | /i/ | U + 10D1E | 𐴣 | Na-Khonna | Tanda penyengauan | /h/ | U + 10D23 |
| 𐴟 | u-for | U | /u/ | U + 10D1F | ◌𐴤 | Harbai | Tanda nada: nada tinggi singkat | /hārbāy/ | U + 10D24 |
| 𐴠 | e-for | E | /e/ | U + 10D20 | ◌𐴥 | Tela | Tanda nada: nada menurun panjang | /ṭelā/ | U + 10D25 |
| 𐴡 | o-for | O | /o/ | U + 10D21 | ◌𐴦 | Tana | Tanda nada: nada menaik panjang | /ṭānā/ | U + 10D26 |
| ◌𐴧 | Tossi | Tanda geminasi | /tossi/ | U + 10D27 |
Nombor sunting
| Nama | sifir | ek | dui | tin | sair | fañs | so | hañt | añctho | no |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Angka | 𐴰 | 𐴱 | 𐴲 | 𐴳 | 𐴴 | 𐴵 | 𐴶 | 𐴷 | 𐴸 | 𐴹 |
| Unikod | U+10D30 | U+10D31 | U+10D32 | U+10D33 | U+10D34 | U+10D35 | U+10D36 | U+10D37 | U+10D38 | U+10D39 |
Unikod sunting
Abjad Hanifi telah ditambahkan ke senarai Piawaian Unikod (Unicode Standard) pada bulan Jun 2018 dengan pelepasan versi 11.0. Cadangan bagi memasukkannya ke dalam Unikod telah ditulis oleh ahli bahasa, Anshuman Pandey.[4]
Blok Unikod untuk Hanifi Rohingya ialah U+10D00–U+10D3F dan mengandungi 50 aksara.[5]
| Aksara Hanifi Rohingya[1][2] Carta kod rasmi Konsortium Unikod (PDF) | ||||||||||||||||
| 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | |
| U+10D0x | 𐴀 | 𐴁 | 𐴂 | 𐴃 | 𐴄 | 𐴅 | 𐴆 | 𐴇 | 𐴈 | 𐴉 | 𐴊 | 𐴋 | 𐴌 | 𐴍 | 𐴎 | 𐴏 |
| U+10D1x | 𐴐 | 𐴑 | 𐴒 | 𐴓 | 𐴔 | 𐴕 | 𐴖 | 𐴗 | 𐴘 | 𐴙 | 𐴚 | 𐴛 | 𐴜 | 𐴝 | 𐴞 | 𐴟 |
| U+10D2x | 𐴠 | 𐴡 | 𐴢 | 𐴣 | 𐴤 | 𐴥 | 𐴦 | 𐴧 | ||||||||
| U+10D3x | 𐴰 | 𐴱 | 𐴲 | 𐴳 | 𐴴 | 𐴵 | 𐴶 | 𐴷 | 𐴸 | 𐴹 | ||||||
| Notes | ||||||||||||||||
Pasuan sunting
Google Noto Sans telah membangunkan pasuan abjad Rohingya yang dipanggil Noto Sans Hanifi Rohingya, tersedia di Github
Papan Kekunci sunting
Papan kekunci maya telah dibangunkan oleh Google bagi bahasa Rohingya pada tahun 2019 dan membolehkan pengguna menaip terus dalam abjad hanifi. Susun atur papan kekunci Unikod Rohingya boleh didapati di sini .
Rujukan sunting
- ^ a b "Rohingya alphabets, pronunciation and language". Omniglot. Simon Ager. Dicapai pada 9 October 2017.
- ^ James, Ian (5 July 2012). "Hanifi alphabet for Rohingya". Sky Knowledge. Dicapai pada 9 October 2017.
- ^ "Unicode 11.0.0". Unicode Consortium.
- ^ Pandey, Anshuman (27 October 2015). "Proposal to encode the Hanifi Rohingya script in Unicode" (PDF). The Unicode Consortium. Dicapai pada 9 October 2017.
- ^ "Unicode 11.0.0". Unicode Consortium. 5 June 2018. Dicapai pada 5 June 2018.