Asid fosforik (juga asid ortofosforik) merupakan sejenis asid tak organik dengan formula kimia H3PO4. "Asid fosforik" juga boleh merujuk kepada bahan kimia atau bahan uji yang mengandungi asid-asid fosforik, biasanya asid ortofosforik.

Asid fosforik
Structural formula of phosphoric acid, showing dimensions
Ball-and-stick model
Ball-and-stick model
Space-filling model
Space-filling model
Nama
Nama IUPAC
OrthoPhosphoric acid
Nama lain
Phosphoric acid
Pengecam
Imej model 3D Jmol
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
ECHA InfoCard 100.028.758
Nombor EC
  • 231-633-2
Nombor E E338 (pengantioksida & pengawal keasidan)
KEGG
Nombor RTECS
  • TB6300000
UNII
Nombor PBB 1805
  • InChI=1S/H3O4P/c1-5(2,3)4/h(H3,1,2,3,4) ☑Y
    Key: NBIIXXVUZAFLBC-UHFFFAOYSA-N ☑Y
  • InChI=1/H3O4P/c1-5(2,3)4/h(H3,1,2,3,4)
    Key: NBIIXXVUZAFLBC-UHFFFAOYAI
  • OP(=O)(O)O
Sifat
H3PO4
Jisim molar 97.99 g·mol−1
Rupa bentuk Sirap tidak berwarna
Bau Odorless
Ketumpatan 1.6845  g⋅cm−3 (25 °C, 85%),[1] 1.834  g⋅cm−3 (solid)[2]
Takat lebur 42.4 °C (108.3 °F; 315.5 K)[4]
Takat didih 407 °C (765 °F; 680 K)[4]
  • 392.2 g/100 g (−16.3 °C)
  • 369.4 g/100 mL (0.5 °C)
  • 446 g/100 mL (15 °C)[3]
  • 548 g/100 mL (20 °C)[4]
Keterlarutan Larut dalam etanol
log P −2.15[5]
Tekanan wap 0.03 mmHg (20 °C)[6]
Bes konjugat Dihydrogen phosphate
Hydrogen phosphate
Phosphate
−43.8·10−6 cm3/mol[7]
  • 1.3420 (8.8% w/w aq. soln.)[8]
  • 1.4320 (85% aq. soln) 25 °C
Kelikatan 2.4–9.4 cP (85% aq. soln.)
147 cP (100%)
Struktur
Struktur kristal Monoklin
Bentuk molekul Tetrahedron
Termokimia
Muatan haba tentu, C 145.0 J/mol⋅K
Entropi molar
piawai
So298
150.8 J/mol⋅K
−1271.7 kJ/mol
-1123.6 kJ/mol
Bahaya
MSDS ICSC 1008
Piktogram GHS GHS05: Corrosive[9]
Perkataan isyarat GHS Danger
H290, H314[9]
P280, P305+351+338, P310[9]
NFPA 704 (berlian api)
NFPA 704 berlian 4 warnaKemudahbakaran kod 0: Tidak terbakar. Cth, airKesihatan kod 3: Pendedahan sekejap boleh menyebabkan kecederaan sementara atau sisa yang serius. Cth, gas klorinKereaktifan kod 0: Biasanya stabil, walaupun di bawah keadaan pendedahan api, dan tidak reaktif dengan air. Cth, nitrogen cecairBahaya khas (putih): tiada kod
0
3
0
Takat kilat Tidak mudah terbakar
Dos maut (LD) atau kepekatan dos maut (LC)
LD50 (median dos)
1530 mg/kg (rat, oral)[10]
NIOSH (Had pendedahan kesihatan AS):
TWA 1 mg/m3[6]
REL (Disyorkan)
TWA 1 mg/m3 ST 3 mg/m3[6]
1000 mg/m3[6]
Sebatian berkaitan
Oksoasid fosforus berkaitan
Kecuali jika dinyatakan sebaliknya, data diberikan untuk bahan-bahan dalam keadaan piawainya (pada 25 °C [77 °F], 100 kPa).
 ☑Y pengesahan (apa yang perlu☑Y/N?)
Rujukan kotak info

Ciri kimia

sunting

Asid fosforik merupakan molekul yang sangat berkutub, dan sangat larut dalam air. Keadaan pengoksidaan atom fosforus dalam asid fosforik ialah +5, manakala keadaan pengoksidaan oksigen ialah -2 dan hidrogen +1. Asid fosforik ialah asid triprotik dan mampu mengalami penceraian tiga kali, melepaskan ion H+ setiap kali, yang bergabung dengan molekul air:

H3PO4(s)   + H2O(l) H3O+(aq) + H2PO4(aq)       Ka1= 7.5×10−3
H2PO4(aq)+ H2O(l) H3O+(aq) + HPO42–(aq)       Ka2= 6.2×10−8
HPO42–(aq)+ H2O(l) H3O+(aq) +  PO43–(aq)        Ka3= 2.14×10−13

Disebabkan penceraian triprotik, bes konjugat yang meliputi julat pH yang luas, serta sifat asid fosforik yang bukan toksik, asid fosforik sering digunakan sebagai agen penimbal atau untuk menghasilkan larutan penimbal.

Rujukan

sunting
  1. ^ Christensen, J. H. and Reed, R. B. (1955). "Design and Analysis Data—Density of Aqueous Solutions of Phosphoric Acid Measurements at 25 °C". Ind. Eng. Chem. 47 (6): 1277–1280. doi:10.1021/ie50546a061.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  2. ^ "CAMEO Chemicals Datasheet - Phosphoric Acid".
  3. ^ Seidell, Atherton; Linke, William F. (1952). Solubilities of Inorganic and Organic Compounds. Van Nostrand. Dicapai pada 2 Jun 2014.
  4. ^ a b c Haynes, p. 4.80
  5. ^ "phosphoric acid_msds".
  6. ^ a b c d NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0506" (dalam bahasa Inggeris). National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
  7. ^ Haynes, p. 4.134
  8. ^ Edwards, O. W.; Dunn, R. L. and Hatfield, J. D. (1964). "Refractive Index of Phosphoric Acid Solutions at 25 C.". J. Chem. Eng. Data. 9 (4): 508–509. doi:10.1021/je60023a010.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
  9. ^ a b c Sigma-Aldrich Co., Phosphoric acid. Dicapai pada 9 May 2014.
  10. ^ "Phosphoric acid". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Institut Kebangsaan untuk Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (NIOSH).

Pautan luar

sunting