Bahasa Filipina Purba

(Dilencongkan dari Bahasa Proto-Filipina)

Bahasa Filipina Purba (juga disebut sebagai bahasa Purwa-Filipina) ialah pembinaan semula bahasa purba dari semua rumpun bahasa Filipina, yang merupakan sub-kelompok dari rumpun bahasa Austronesia termasuk bahasa-bahasa yang dituturkan di bahagian utara Sulawesi, Indonesia.[1][2][3][4] Bahasa Filipina Purba tidak memiliki bukti tertulis, tetapi pembinaan semula linguistik melalui kaedah perbandingan telah menemukan pessamaan umum di antara bahasa-bahasa yang tidak dapat diperjelaskan secara kebetulan atau serapan kata di Filipina.

Filipina Purba
Rekonstruksi Rumpun bahasa Filipina
RantauFilipina
Leluhur
direkonstruksi
Rekonstruksi turutan

Leksikon sunting

Di bawah ini ialah jadual yang membandingkan kosa kata inti dari bahasa Filipina moden dalam kaitannya dengan inovasi bahasa Filipina Purba berikut. Perhatikan bahawa vokal beraksen (misalnya á) di bawah Proto-Filipina menunjukkan tekanan, sedangkan q mewakili konsonan letup celah-suara.

Proto-Filipina Tagalog Iloko Kapampangan Bisaya Melayu
*ásu aso aso asu anjing
*baláy bahay balay bale balay balai, rumah
*bábuy baboy baboy babi baboy babi
*baqRu bago baro bayu bag-o baru
*báqi babae babai babai babayi
bayi
perempuan
*dəkət dikit dekket dukut tempel
*dáRaq dara daya darah
*duRúq dugo dugo
*hajək halik agek halok cium
*ŋájan pangalan
ngalan
nagan ngalan pangalan
ngalan
ngaran
nama
*danúm danum danum air
*túbiR tubig tubi
tubig
*laŋúy langoy langoy langoy renang
*táu tao tao tau tawo manusia

Berikut ialah nama haiwan dan tumbuhan yang terpilih dalam bahasa Filipina Purba dari Austronesian Comparative Dictionary.[5]

Nama-nama haiwan sunting

No. Nama am Nama saintifik Proto-Filipina
9207 ikan peperek, petek, atau petek Leiognathus sp. *sapsáp
10806 kind of makerel Rastrelliger spp. *tuliŋan
10964 ikan pipih laut Kyphosus cinerascens *hilek
1631 ikan teri Stolephorus spp. *bulínaw
12682 ikan bandeng Chanos chanos *baŋús
11877 ikan kakatua Scarus spp. *mulmúl
9819 burung pecuk-ular asia Anhinga melanogaster *kasíli
10671 burung cinenen Orthotomus atrogularis *tiwtiw
11077 ketam kenari Birgus latro *tatus
12348 moluska laut besar Turbo marmoratus *RaRaŋ

Nama-nama tumbuhan sunting

No. Nama am Nama saintifik Proto-Filipina
9369 tumbuhan berbunga Ixora spp. *santán
9568 jeruk bali Citrus decumana *suháq
2940 semak polong-polongan Leucaena glauca *ipil ipil
8957 nyiur Corypha spp. *silaR
12394 gebang Acalypha spp. *abilus
10807 tumbuhan daun tembaga Astronia spp., Melastomataceae *tuŋaw₂
11068 bunga kancing Glochidion spp. *anam
9810 pacar air Impatiens balsamina *kamantigi
6876 tanaman sanrego Lunasia amara *paqit-an
10007 turi Sesbania grandiflora *katúday
9565 tanaman kentang, tomat, dan terung Solanum spp. *sili-sili
10064 pisang abaka Musa textilis? *qaRutay
12593 sembung Blumea spp. *qalibun
11080 melanolepis Melanolepis multiglandulosa *álem
9651 molokhia, yute Corchorus spp., fam. Malvaceae *salúyut
12668 jeruk nipis Citrus aurantifolia *dayap
10265 kedaung Parkia spp. *kúpaŋ
7998 akalifa Acalypha amentacea *beRus
12362 diospyros Diospyros sp. *kanadem
947 diospyros Diospyros spp. *talaŋ₁
9647 dadap Erythrina spp. *sabaŋ₂
10966 fikus Ficus sp. *lab(e)nuR
10563 fikus Ficus sp. *tebéR
11024 sawo Ganua obovatifolia, Sapotaceae *piaŋa
608 bungur Lagerstroemia speciosa *banabá
11756 balik angin Mallotus lackeyi *lamay
12325 pala Myristica spp. *lagu₂
9093 menasi Planchonella obovata *banisah
9092 miletia Pongamia spp. *bani₂
10722 prunus Prunus sp. *taŋa₄
12392 meranti Shorea polysperma *taŋíliq
11555 jamblang Syzygium cumini *luŋ(e)búy
12198 mangir Ganophyllum falcatum *gúguq
12228 - Diplodiscus paniculatus *baRubu
1208 mara Macaranga tanarius *binuŋa
12434 kebiul atau tenglor Caesalpinia bonduc *kabit₃
10233 luffa Luffa sp.? *kabatíti
11595 ceguk Quisqualis indica *taluluŋ
12477 kangkung Ipomoea aquatica *taŋkuŋ
11071 beri kalikarpa Callicarpa spp. *anayup
11088 katang-katang Ipomoea pes-caprae *balinu
11148 terung bulu Solanum ferox *basula
10234 nilam Pogostemon cablin *kab(e)liŋ
9922 persimon Diospyros spp. *kanúmay
10312 labu air Lagenaria leucantha *tabayaR
11075 pimping Themeda gigantea *taŋ(e)laj
9750 jeruk purut Citrus hystrix *kabuRaw
9806 bisbul Diospyros discolor *kamaguŋ
10412 gembili Dioscorea sp. *tugíq
10885 kacang kratok Phaseolus lunatus *patániq
2 tali manila Musa textilis *abaká
11872 jambu bol Eugenia spp. *makúpa
12657 bayam Amaranthus spp. *kulitis
11653 aras filipina Cedrela sp. *kalantas
10749 kolesom (kolesom jawa Talinum paniculatum or Talinum triangulare *talínum
1854 kapuk randu Ceiba pentandra *buybuy
11145 mengkudu Morinda citrifolia? *apatut
12468 talas Colocasia esculenta *gabi
10978 damar Agathis celebica *gala
11073 jarak Ricinus communis *katana
10163 lobak pedas Moringa oleifera *maruŋgay
12753 shorea Shorea or Hopea sp. *yakál
9615 secang Caesalpinia sappan *sibukaw
12361 kluwih Artocarpus camansi *kamansi
12253 kluwih Artocarpus camansi *kamansiq
10762 sawo mentega Lucuma nervosa *tisaq
8970 sejenis pinang Heterospathe elata *sagisí

Rujukan sunting

  1. ^ Llamzon, Teodoro A. "Proto-Philippine Phonology." In: Archipel, volume 9, 1975. pp. 29-42.
  2. ^ Charles, Mathew (1974). "Problems in the Reconstruction of Proto-Philippine Phonology and the Subgrouping of the Philippine Languages". Oceanic Linguistics. 13 (1/2): 457–509. doi:10.2307/3622751. JSTOR 3622751.
  3. ^ Zorc, R.D. (1986). "The genetic relationships of Philippine languages." In Geraghty, P., Carrington, L. and Wurm, S.A. editors, FOCAL II: Papers from the Fourth International Conference on Austronesian Linguistics. C-94:147-173. Pacific Linguistics, The Australian National University, 1986.
  4. ^ Blust, Robert (1991). "The Greater Central Philippines hypothesis". Oceanic Linguistics. 30 (2): 73–129. doi:10.2307/3623084. JSTOR 3623084.
  5. ^ Blust, Robert; Trussel, Stephen (April 25, 2020). "Austronesian Comparative Dictionary, web edition". Dicapai pada May 1, 2020.

Bacaan lanjut sunting

Pautan luar sunting