Wikipedia

Deneb


Deneb (Jawi: ‏دنب‎‎; /ˈdɛnɛb/) ialah bintang magnitud pertama dalam buruj Cygnus, angsa. Deneb ialah salah satu bucu asterisme yang dikenali sebagai Segi Tiga Musim Panas dan "kepala" Palang Utara. Ia adalah bintang paling terang di Cygnus dan bintang ke-19 paling terang di langit malam, dengan purata magnitud ketara +1.25. Supergergasi biru-putih, Deneb menyaingi Rigel sebagai bintang magnitud pertama yang paling berkilau. Walau bagaimanapun, jaraknya, dan oleh itu kecerahan, kurang diketahui; kilauannya berada di antara 55,000 dan 196,000 kali ganda daripada Matahari. Nama Bayernya ialah α Cygni, yang dilatinkan kepada Alpha Cygni, disingkatkan kepada Alpha Cyg atau α Cyg.

Deneb

Lokasi Deneb (dibulatkan)
Data cerapan
Epok J2000      Ekuinoks J2000
Buruj Cygnus
Jarak hamal 20j 41m 25.9s[1]
Keserongan +45° 16′ 49″[1]
Magnitud ketara (V)1.25[2] (1.21–1.29[3])
Ciri-ciri
Jenis spektrum A2 Ia[4]
U−B indeks warna −0.23[2]
B−V indeks warna +0.09[2]
Jenis bolehubah Alpha Cygni[3]
Astrometri
Halaju jejarian (Rv)−4.5[5] km/s
Gerakan wajar (μ) RA: 1.99[1] mas/thn
Dec.: 1.95[1] mas/thn
Paralaks (π)2.29 ± 0.32 mas[1]
Jarak2,615±215 ly
(802±66[6] pc)
Magnitud mutlak (MV)−8.38[6]
Perincian[6]
Jisim19±4 M☉
Jejari203±17 R☉
Kekilauan196,000±32,000 L☉
Graviti permukaan (log g)1.10±0.05 cgs
Suhu8,525±75 K
Kelogaman [Fe/H]−0.25 dex
Halaju putaran (v sin i)20±2 km/s
Penamaan lain
Arided, Aridif, Gallina, Arrioph, α Cygni, 50 Cygni, BD+44°3541, FK5 777, HD 197345, HIP 102098, HR 7924, SAO 49941
Rujukan pangkalan data
SIMBADdata

Penamaan sunting

 
Deneb ialah bintang paling terang dalam buruj Cygnus (atas)

α Cygni (pelatinan kepada Alpha Cygni) ialah gelaran bintang yang diberikan oleh Johann Bayer pada tahun 1603. Nama tradisional Deneb berasal daripada perkataan Arab untuk "ekor", daripada frasa ذنب الدجاجة Dhanab al-Dajājah, atau "ekor ayam".[7] Kumpulan Kerja IAU tentang Nama Bintang telah mengiktiraf nama Deneb untuk bintang ini, dan ia dimasukkan dalam Katalog Nama Bintang mereka.[8]

Denebadigege telah digunakan dalam Jadual Alfonsine,[9] varian lain termasuk Deneb Adige, Denebedigege dan Arided. Nama terakhir ini berasal dari Al Ridhādh, nama untuk buruj. Johann Bayer memanggilnya Arrioph, berasal daripada Aridf dan Al Ridf, 'paling belakang' atau Gallina . Penyair dan pengarang Jerman Philippus Caesius menyebutnya Os rosae, atau Rosemund dalam bahasa Jerman, atau Uropygium - hidung pendeta.[7] Nama Arided dan Aridif sudah tidak digunakan lagi.

Nama tradisional yang lebih lama ialah Arided /ˈærɪdɛd/, daripada bahasa Arab ar-ridf (الردف ) iaitu 'yang duduk di belakang penunggang' (atau hanya 'pengikut'), mungkin merujuk kepada bintang utama Cygnus yang lain, yang dipanggil al-fawāris (الفوارس) 'para penunggang'.[10]

Pencerapan sunting

 
Segi Tiga Musim Panas

Bintang ke-19 paling terang di langit malam, Deneb mencapai rembangan setiap tahun pada 23 Oktober pada pukul 6 petang dan 7 September pada pukul 9 malam,[11] sepadan dengan malam musim panas di hemisfera utara.[12] Ia tidak pernah turun di bawah ufuk pada atau di atas 45° latitud utara, hanya menyentuh ufuk utara pada titik terendahnya di lokasi seperti Minneapolis, Montréal dan Turin. Di hemisfera selatan, Deneb tidak kelihatan di selatan 45° selari selatan, jadi ia hampir tidak naik di atas ufuk di Afrika Selatan, selatan Australia dan utara New Zealand semasa musim sejuk selatan.

Deneb terletak di hujung asterisme Palang Utara yang terdiri daripada bintang paling terang di Cygnus, yang lain ialah Albireo (Beta Cygni), Gamma Cygni, Delta Cygni dan Epsilon Cygni.[12] Ia juga terletak pada satu puncak asterisme yang menonjol dan dijarakkan secara meluas dipanggil Segi Tiga Musim Panas, dikongsi dengan bintang magnitud pertama Vega dalam buruj Lyra dan Altair di Aquila.[13][14] Garis besar bintang ini ialah bentuk anggaran segi tiga tepat, dengan Deneb terletak pada salah satu sudut genting.

Spektrum Alpha Cygni telah diperhatikan oleh ahli astronomi sejak sekurang-kurangnya 1888, dan menjelang 1910, halaju jejari berubah-ubahnya telah menjadi ketara. Ini membawa kepada cadangan awal oleh EB Frost bahawa ini adalah sistem bintang binari.[15] Pada tahun 1935, kerja GF Paddock dan yang lain telah membuktikan bahawa bintang ini berubah-ubah dalam kilauan dengan tempoh dominan 11.7 hari dan mungkin dengan tempoh amplitud lain yang lebih rendah.[16] Menjelang tahun 1954, pemeriksaan lebih dekat ke atas garisan kalsium H dan K bintang menunjukkan teras pegun, yang menunjukkan halaju berubah sebaliknya disebabkan oleh pergerakan atmosfera bintang. Variasi ini berjulat dari +6 hingga −9 km/s mengelilingi purata halaju jejari bintang.[17] Supergergasi lain yang serupa didapati mempunyai halaju berubah-ubah, dengan bintang ini merupakan ahli biasa.[16]

Bintang kutub sunting

Disebabkan oleh liukan paksi Bumi, Deneb akan menjadi bintang kutub anggaran (7° dari kutub cakerawala utara) pada sekitar 9800 M.[18] Kutub utara Marikh menghala ke titik tengah garisan yang menghubungkan Deneb dan bintang Alderamin. [19]

Didahului oleh Bintang kutub Diganti oleh
Alderamin 8700 Masihi hingga 11000 Masihi Delta Cygni

Etimologi dan kepentingan budaya sunting

 
Pemandangan luas Segi Tiga Musim Panas dan Bima Sakti. Deneb berada di kiri-tengah gambar.

Nama yang serupa dengan Deneb telah diberikan kepada sekurang-kurangnya tujuh bintang yang berbeza, terutamanya Deneb Kaitos, bintang paling terang dalam buruj Cetus; Deneb Algedi, bintang paling terang di Capricornus; dan Denebola, bintang kedua paling terang di Leo. Kesemua bintang ini merujuk kepada ekor haiwan yang diwakili oleh buruj masing-masing.

Dalam bahasa Cina,天津( Tiān Jīn ), bermaksud Tohor Samawi, merujuk kepada asterisme yang terdiri daripada Deneb, Gamma Cygni, Delta Cygni, 30 Cygni, Nu Cygni, Tau Cygni, Upsilon Cygni, Zeta Cygni dan Epsilon Cygni.[20] Oleh itu, nama Cina untuk Deneb itu sendiri ialah 天津四( Tiān Jīn sì, bahasa Inggeris: Bintang Keempat Tohor Samawi).[21]

Dalam kisah cinta Cina Qi Xi, Deneb menandakan jambatan murai merentasi Bima Sakti, yang membolehkan pasangan kekasih yang terpisah Niu Lang (Altair) dan Zhi Nü (Vega) disatukan semula pada satu malam istimewa dalam setahun pada penghujung musim panas. Dalam versi lain cerita, Deneb adalah seorang dongeng yang bertindak sebagai pendamping apabila pasangan kekasih bertemu.

Lihat juga sunting

Rujukan sunting

  1. ^ a b c d e Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan hipparcos tidak disediakan
  2. ^ a b c Ducati, J. R. (2002). "VizieR On-Line Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system". CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2237: 0. Bibcode:2002yCat.2237....0D.
  3. ^ a b Samus, N. N.; Durlevich, O. V.; dll. (2009). "VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007–2013)". VizieR On-Line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S. 1: 02025. Bibcode:2009yCat....102025S.
  4. ^ Garrison, R. F. (1993). "Anchor Points for the MK System of Spectral Classification". Bulletin of the American Astronomical Society. 25: 1319. Bibcode:1993AAS...183.1710G. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-06-25. Dicapai pada 2012-02-04.
  5. ^ Gontcharov, G. A. (2006). "Pulkovo Compilation of Radial Velocities for 35 495 Hipparcos stars in a common system". Astronomy Letters. 32 (11): 759–771. arXiv:1606.08053. Bibcode:2006AstL...32..759G. doi:10.1134/S1063773706110065. S2CID 119231169.
  6. ^ a b c Schiller, F.; Przybilla, N. (2008). "Quantitative spectroscopy of Deneb". Astronomy & Astrophysics. 479 (3): 849–858. arXiv:0712.0040. Bibcode:2008A&A...479..849S. doi:10.1051/0004-6361:20078590. S2CID 119225384.
  7. ^ a b Allen, Richard Hinckley (1963). Star Names: Their Lore and Meaning (ed. Reprint). Dover Publications. m/s. 195. ISBN 978-0-486-21079-7. Ralat petik: Tag <ref> tidak sah, nama "allen" digunakan secara berulang dengan kandungan yang berbeza
  8. ^ "IAU Catalog of Star Names". University of Rochester. Dicapai pada 28 July 2016.
  9. ^ Kunitzsch, Paul (1986). "The Star Catalogue Commonly Appended to the Alfonsine Tables". Journal for the History of Astronomy. 17 (49): 89–98. Bibcode:1986JHA....17...89K. doi:10.1177/002182868601700202.
  10. ^ Kunitzsch, Paul; Smart, Tim (2006). A Dictionary of Modern star Names: A Short Guide to 254 Star Names and Their Derivations (ed. 2nd rev.). Cambridge, Massachusetts: Sky Pub. ISBN 978-1-931559-44-7.
  11. ^ James, Andrew (2015-06-17). "The Constellations : Part 3 Culmination Times". Southern Astronomical Delights. Dicapai pada 2019-04-02.
  12. ^ a b Smith, C. E. (1937). "Stars of the Summer Sky". Astronomical Society of the Pacific Leaflets. 3 (102): 23. Bibcode:1937ASPL....3...23S. Ralat petik: Tag <ref> tidak sah, nama "summer" digunakan secara berulang dengan kandungan yang berbeza
  13. ^ Pasachoff, J. M. (2000). A Field Guide to Stars and Planets (ed. 4th). Houghton Mifflin. ISBN 978-0-395-93431-9.
  14. ^ Upgren, A. R. (1998). Night Has a Thousand Eyes: A Naked-Eye Guide to the Sky, Its Science, and Lore. Basic Books. ISBN 978-0-306-45790-6.
  15. ^ Lee, O. J. (March 1910). "Four stars having variable radial velocities". Astrophysical Journal. 31: 176–179. Bibcode:1910ApJ....31..176L. doi:10.1086/141741.
  16. ^ a b Abt, Helmut A. (July 1957). "The Variability of Supergiants". Astrophysical Journal. 126: 138. Bibcode:1957ApJ...126..138A. doi:10.1086/146379.
  17. ^ Struve, Otto; Huang, S. S. (October 1954). "The Stationary Calcium Lines of Alpha Cygni". Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 66 (392): 251. Bibcode:1954PASP...66..251S. doi:10.1086/126710.
  18. ^ Kaler, James B. (1998-06-19). "Deneb". University of Illinois. Dicapai pada 2018-04-25.
  19. ^ Barlow, N. G. (2008). Mars: An introduction to its interior, surface and atmosphere. Cambridge University Press. m/s. 21. ISBN 978-0-521-85226-5.
  20. ^ 陳久金 (2005). 中國星座神話. 五南圖書出版股份有限公司. ISBN 978-986-7332-25-7.
  21. ^ "香港太空館 - 研究資源 - 亮星中英對照表]". Hong Kong Space Museum (dalam bahasa Cina). Diarkibkan daripada yang asal pada 2008-10-25. Dicapai pada 2019-01-09.

Templat:Stars of Cygnus

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Deneb&oldid=5794678"