Frederick Weld
Sir Frederick Aloysius Weld GCMG (9 Mei 1823 - 20 Julai 1891), ialah seorang ahli politik New Zealand dan gabenor pelbagai jajahan British. Beliau ialah perdana menteri keenam New Zealand, dan kemudiannya berkhidmat sebagai Gabenor Australia Barat, Gabenor Tasmania, dan Gabenor Negeri-Negeri Selat.
Yang Berhormat Sir Frederick Weld | |
|---|---|
 Sir Frederick Aloysius Weld, tarikh tidak diketahui. | |
| Premier New Zealand ke-6 | |
| Dalam jawatan 24 November 1864 – 16 Oktober 1865 | |
| Raja | Victoria |
| Gabenor | George Grey |
| Didahului oleh | Frederick Whitaker |
| Digantikan oleh | Edward Stafford |
| Kawasan pilihan raya | Wairau, Cheviot |
| Gabenor Australia Barat ke-8 | |
| Dalam jawatan 30 September 1869 – 13 Januari 1875 | |
| Raja | Victoria |
| Didahului oleh | Benjamin Pine |
| Digantikan oleh | William C. F. Robinson |
| Gabenor Tasmania ke-4 | |
| Dalam jawatan 13 Januari 1875 – 5 April 1880 | |
| Raja | Victoria |
| Didahului oleh | Charles Du Cane |
| Digantikan oleh | George Strahan |
| Gabenor Negeri-Negeri Selat ke-12 | |
| Dalam jawatan 16 Mei 1880 – 17 Oktober 1887 | |
| Raja | Victoria |
| Setiausaha Jajahan | James W. W. Birch Thomas Braddell |
| Didahului oleh | William C. F. Robinson |
| Digantikan oleh | Cecil Clementi Smith |
| Butiran peribadi | |
| Lahir | 9 Mei 1823 Bridport, Dorset, England |
| Meninggal dunia | 20 Julai 1891 (umur 68) Chideock, Dorset, England |
| Parti politik | Bebas |
| Pasangan | Filumena Mary Anne Lisle Phillipps (k. 1859) |
| Anak-anak | 13 |
| Ibu bapa | Humphrey Weld Christina Maria Clifford |
| Pendidikan | Kolej Stonyhurst |
| Alma mater | Universiti Fribourg |
| Tandatangan |  |
Kehidupan awal sunting
Weld dilahirkan berhampiran Bridport, Dorset, England, pada 9 Mei 1823. Ibunya, Christina Maria Clifford, ialah anak perempuan Baron Clifford dari Chudleigh. Kedua-dua ibu bapanya adalah daripada keluarga Katolik tetap.[1]
Bapanya, Humphrey Weld dari Chideock, ialah ahli keluarga Weld. Bapa Humphrey Thomas Weld (dari Lulworth) mendermakan tanah itu dan mewakafkan kolej Jesuit di Stonyhurst. Didikan Weld sangat berlandaskan kepercayaan Katolik. Tahun-tahun awalnya dihabiskan bersama ibu bapanya di Perancis. Kemudian, beliau menerima pendidikan yang baik, belajar di Stonyhurst sebelum menghadiri pendahulu Universiti Fribourg di Switzerland, di mana beliau belajar falsafah, kimia, bahasa dan undang-undang. Beliau pada asalnya berhasrat untuk meneruskan kerjaya ketenteraan, tetapi diyakinkan sebaliknya oleh tutornya di Fribourg. Beliau sebaliknya memutuskan untuk mencari kerjaya di tanah jajahan, dan tiba di Wellington, New Zealand, pada 22 April 1844.
Di New Zealand, beliau memasuki perkongsian dengan sepupunya, Charles Clifford. Kedua-duanya menubuhkan beberapa stesen biri-biri di seluruh negara, dan Weld menjadi agak makmur. Akan tetapi, Weld mendapati kehidupan pengurusan pertanian begitu membosankan, dan tidak lama kemudian menjadi aktif dalam kebimbangan politik. Salah satu kempennya yang lebih penting adalah untuk menangkis sebarang kemungkinan diskriminasi terhadap penganut Katolik di New Zealand. Beliau kemudiannya menjadi aktif dalam melobi kerajaan perwakilan di New Zealand.
Pada tahun 1848, Weld menolak tawaran gabenor, Sir George Gray, bagi menjawat kerusi dalam majlis penama yang dicadangkan. Pada 1852, beliau melawat England, di mana beliau menerbitkan risalah, Hints to Intending Sheep Farmers in New Zealand, yang terdiri daripada tiga edisi.
Ahli Parlimen sunting
Apabila penubuhan Parlimen New Zealand diumumkan, Weld bertanding untuk pilihan raya. Beliau menjadi ahli Parlimen pertama sebagai wakil Wairau, sebuah kerusi di timur laut Pulau Selatan; beliau telah diisytiharkan dipilih tanpa bertanding.[2] Pembahagian politik utama pada masa itu adalah antara "pusat" (memihak kepada kerajaan pusat yang kuat) dan "provinsis" (memihak kepada kerajaan berwilayah yang kuat). Mengenai spektrum ini, Weld mengukuhkan dirinya sebagai seorang sentralis sederhana, walaupun beliau cenderung untuk menentang bahagian ekstrem kedua-dua pihak.
Weld juga merupakan ahli "kabinet" ringkas yang dibentuk James FitzGerald. Ini mewakili percubaan oleh Parlimen untuk memikul tanggungjawab langsung untuk mentadbir New Zealand. Namun begitu,pPemangku Gabenor Robert Wynyard berjaya menyekat langkah ini, dan peranan Weld sebagai "menteri" berakhir. Walaupun kegagalan "kabinet" FitzGerald, Weld gembira bahawa umat Katolik dapat mengambil bahagian sepenuhnya dalam politik. Hakikat bahawa Charles Clifford, juga seorang Katolik, telah menjadi Speaker juga menggalakkannya.
Weld meletak jawatan dari Parlimen pada Jun 1855, sebentar sebelum tamat penggal pertamanya, dan kembali ke England untuk masa yang singkat.[1][3] Apabila kembali, beliau dipilih ke Parlimen ke-2 dalam pilihan raya kecil, sekali lagi mewakili Wairau.[4] Beliau kembali sebentar ke England semula pada penghujung 1858 untuk berkahwin dengan sepupu keduanya, Filumena Mary Anne Lisle Phillipps, anak perempuan Ambrose Lisle Mac Phillipps De Lisle dan cicit kepada Baron Clifford dari Chudleigh ke-4 seperti Weld, dan memperoleh 13 orang anak.[1]
Menteri kabinet sunting
Pada 1860, Weld dijemput untuk menyertai kerajaan Edward Stafford, mengambil alih tanggungjawab untuk Hal Ehwal Orang Asli daripada William Richmond. Dalam peranan ini, Weld terpaksa berhadapan dengan konflik seperti Perang Taranaki Pertama. Walaupun Weld tidak menyukai prospek perang, dan percaya bahawa Gabenor George Gray telah menyalahgunakan keadaan, beliau sangat percaya akan keperluan untuk menegaskan kuasa kerajaan, menyifatkan ia sebagai "tugas yang menyakitkan".[1] Beliau tanpa diduga kalah dalam pilihan raya 1861 di Wairau menentang William Henry Eyes,[5] tetapi disebabkan tarikh pilihan raya yang berperingkat, beliau berjaya berdiri di kerusi jiran Cheviot dua minggu kemudian, di mana beliau mengalahkan Charles Hunter Brown.[6] Weld kehilangan jawatan menteri apabila pentadbiran Stafford dikalahkan.
Pada tahun 1864, kerajaan Frederick Whitaker meletak jawatan kerana pertikaian dengan Gabenor. Perkara yang dipersoalkan ialah siapa yang harus memikul tanggungjawab untuk membiayai tentera British yang ditempatkan di New Zealand. Weld, mempercayai bahawa ketidakupayaan British yang menyebabkan konflik dengan Māori pada mulanya, membantah sekeras-kerasnya tuntutan Grey supaya Parlimen membiayai tentera. Weld sebaliknya percaya bahawa tentera British harus dikeluarkan dari New Zealand sama sekali, dan digantikan oleh pasukan tempatan.
Premier New Zealand sunting
Sebagai Premier, Weld bertemu dengan kejayaan bercampur-campur. Pada 1865, ibu kota telah dipindahkan ke Wellington, dan cadangannya hubungan Māori telah diterima pakai. Sungguhpun begitu, kedua-dua perkara ini menimbulkan masalah yang besar: penduduk Auckland marah tentang perubahan modal, dan Māori marah tentang rampasan lebih sejuta ekar (4,000 km²) tanah di kawasan Waikato. Kejayaan Weld yang lain, yakni pengunduran tentera British dari New Zealand, juga menjadi kontroversi, dan menimbulkan permusuhan yang besar daripada Gabenor. Di samping itu, keadaan kewangan kerajaan menjadi tidak menentu. Tidak sampai setahun selepas memegang jawatan, kerajaan Weld meletak jawatan.
Gabenor kolonial sunting
Weld, dengan kesihatan dan tekanan yang lemah, bersara daripada politik pada 1866, dan kembali ke England pada tahun berikutnya. Bagaimanapun, kesihatannya bertambah baik, dan beliau mula bekerja semula. Pada tahun 1869 beliau menerbitkan Notes on New Zealand Affairs, dan pada bulan Mac tahun sama, beliau memulakan kerjaya sebagai gabenor kolonial British dengan pelantikan bagi jawatan Gabenor Australia Barat.
Gabenor Australia Barat sunting
Weld tiba di Australia Barat pada bulan September 1869. Beliausegera memulakan satu siri lawatan ke negeri itu, yang menyaksikan beliaumengembara kira-kira 1,900 km menunggang kuda dalam enam bulan pertamanya memegang jawatan. Terkesan dengan pengasingan negeri, beliau menggesa penubuhan talian telegraf dan penambahbaikan kepada pengangkutan. Pada Mac 1870, beliau menghantar John Forrest untuk meneroka dan meninjau laluan yang mungkin bagi saluran telegraf antara Albany dan Adelaide. Ini kemudiannya dibina, dan menjelang 1874, negeri ini mempunyai lebih 1400 km talian telegraf operasi. Weld juga menyelia penubuhan perkhidmatan kapal wap di sepanjang pantai, dan permulaan sistem rel.
Weld melihat pelantikannya sebagai gabenor sebagai mandat untuk memulakan perubahan perlembagaan yang serupa dengan apa yang dicapai di New Zealand. Dengan sokongan penuh semangat Setiausaha Tanah Jajahan Frederick Barlee, beliau mula mempromosikan kerajaan perwakilan. Dalam peluang pertama, Weld memperkenalkan rang undang-undang yang memperuntukkan pemilihan 12 Ahli Majlis Perundangan, untuk duduk bersama enam ahli rasmi dan penama. Rang Undang-undang itu akhirnya diluluskan pada 1 Jun 1870. Barlee kemudiannya mula bergelut bagi kerajaan yang bertanggungjawab, dan pada 1874. Majlis Perundangan meluluskan resolusi yang memintanya. Walaupun Weld tidak menyangka bahawa Australia Barat bersedia bagi kerajaan bertanggungjawab, beliaumenerima keadaan itu dan menyampaikan permintaan itu kepada Pejabat Tanah Jajahan di London. Pejabat Tanah Jajahan menentang keras pemberian kerajaan bertanggungjawab, dan mengkritik Weld kerana membenarkan keadaan itu timbul. Pada 1874, Weld bercuti ke New Zealand untuk menjaga hal ehwal perkongsiannya. Beliaudikatakan telah berkata, selepas pemergiannya, "Akhirnya beliaubergerak", merujuk kepada kemajuan yang dilihatnya di Australia Barat.[7] Sekembalinya ini, beliau telah dipindahkan ke jawatan Gabenor Tasmania, dan isu kerajaan yang bertanggungjawab telah digugurkan sehingga 1890.
Weld menjawat jawatan gabenor Tasmania dari 1875 hingga 1880. Beliau mendapati peranan itu tidak begitu berat berbanding di Australia Barat kerana Tasmania sudah mempunyai kerajaan yang bertanggungjawab, dan tugas utamanya ialah mempengerusikan mesyuarat Majlis Eksekutif. Dari 1880 hingga 1887, beliau ialah Gabenor Negeri-Negeri Selat yang terdiri daripada Melaka, Pulau Pinang dan Singapura. Louch (1966) menulis tentang tujuh tahun Weld di Singapura: "Di sana, dengan kekayaan pengalamannya, beliaumendapati skop sepenuhnya untuk bakatnya sebagai pentadbir kolonial, dan di mana beliaupaling diingati sekarang." Beliau memperoleh kebesaran Darjah St Michael dan St George pertama: CMG (1875), kemudian KCMG (1880) dan akhirnya GCMG (1885).
Gabenor Negeri-Negeri Selat sunting
Pada 1880, Sir Frederick Weld tiba di Negeri-Negeri Selat. Beliau mula mengambil minat peribadi terhadap pembangunan negeri-negeri Melayu. Pada pertengahan tahun 1881, Weld melawat bandar Taiping di Perak. Beliau mendapati "pendapatan meningkat dan segala-galanya berjalan dengan baik..." tetapi "buruh bagi kerja-kerja awam dan jalan raya dan untuk membangunkan industri dan sumber pendapatan lain selain perlombongan bijih timah," keluhnya, "ialah keperluan yang besar." Beliau juga melaporkan bahawa:
"Bekalan air Taiping dari bukit (Maxwell), jalan ke Krian yang akan menghubungkan pusat bandar Taiping dengan Province Wellesley, dan rel dan trem dari Taiping ke pelabuhan (Port Weld, yang dinamakan sempena namanya) adalah antara kerja-kerja seterusnya yang paling perlu dilakukan. Pekan Taiping telah banyak diperbaiki sejak kebakaran, yang berlaku lebih setahun yang lalu; jalan-jalan baru telah dibentangkan dengan lebar yang agak besar, dan kelas rumah yang lebih baik telah dibina."
Pembinaan kereta api Taiping–Port Weld merupakan permulaan kepada transformasi besar yang mengubah secara radikal landskap Semenanjung Tanah Melayu. Ia juga membawa kemasukan pertama orang India (terutamanya Tamil) dan Ceylon ke Perak. Sir Frederick Weld berada di Taiping sekali lagi pada 1883, di mana beliau "memeriksa segala-galanya". Beliau menghabiskan masa menyusuri laluan kereta api Port Weld, kemudian dalam proses pembinaan, "di atas trak di belakang Enjin". Beliau juga melaksanakan rancangan untuk membina talian telegraf di sepanjang jalan yang menghubungkan Taiping dengan Province Wellesley. Ia hampir siap selepas itu sebuah kereta api di sepanjang laluan yang sama akan dibina.
Persaraan dan kematian sunting
Weld akhirnya bersara daripada kehidupan politik pada 1887, walaupun kekal aktif dalam bidang kerja lain. Pada 1891, melawat Negeri-Negeri Selat sekali lagi, beliau dijangkiti penyakit serius, dan kembali ke England. Beliau meninggal dunia di Chideock pada 20 Julai 1891.
Rujukan sunting
- ^ a b c d Graham, Jeanine. "Weld, Frederick Aloysius". Dictionary of New Zealand Biography. Kementerian Kebudayaan dan Warisan (New Zealand). Dicapai pada 24 July 2013.
- ^ "Election of a Member to represent the Wairau in the General Assembly". Nelson Examiner and New Zealand Chronicle. XII (597). 13 Ogos 1853. m/s. 7. Dicapai pada 16 Oktober 2015.
- ^ "To the Electors of the Wairau". Nelson Examiner and New Zealand Chronicle. XIV. 13 Jun 1855. m/s. 2. Dicapai pada 16 Oktober 2015.
- ^ "Local Intelligence". Nelson Examiner and New Zealand Chronicle. XVII (43). 29 Mei 1858. m/s. 2. Dicapai pada 3 Mei 2013.
- ^ "Defeat of Mr Weld at Wairau". Wellington Independent. XVI (1500). 26 Februari 1861. m/s. 3. Dicapai pada 16 Oktober 2015.
- ^ "Local Intelligence". Lyttelton Times. XV (868). 6 Mac 1861. m/s. 4. Dicapai pada 16 Oktober 2015.
- ^ ""At Last She Moves" A Pioneer Of Empire". The West Australian. Perth: National Library of Australia. 1 July 1950. m/s. 20. Dicapai pada 25 Mac 2011.
| Pejabat-pejabat kerajaan | ||
|---|---|---|
| Didahului oleh Frederick Whitaker |
Premier New Zealand 1864–1865 |
Diikuti oleh: Edward Stafford |
| Didahului oleh Sir Benjamin Pine |
Gabenor Australia Barat 1869–1875 |
Diikuti oleh: Sir William Robinson |
| Didahului oleh Charles Du Cane |
Gabenor Tasmania 1875–1880 |
Diikuti oleh: Major Sir George Strahan |
| Didahului oleh Sir William Robinson |
Gabenor Negeri-Negeri Selat 1880–1887 |
Diikuti oleh: Cecil Clementi Smith |
| Kerusi dewan | ||
| Kawasan baharu | Ahli Parlimen Wairau 1853–1855 1858–1860 |
Diikuti oleh: William Wells |
| Didahului oleh William Wells |
Diikuti oleh: William Henry Eyes | |
| Didahului oleh Edward Jollie |
Ahli Parlimen Cheviot 1861–1866 |
Diikuti oleh: David Monro |