Geseran gusi tak bersuara
Geseran gusi tak bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam kebanyakan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara s dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan s dalam X-SAMPA. Geseran gusi tak bersuara terdapat dalam dua bentuk, iaitu sibilan dan bukan sibilan.
| Nombor AFA | 132 | ||
|---|---|---|---|
| Pengekodan | |||
| X-SAMPA | s | ||
| |||
| Sampel audio | |||
| Gigi | Gusi | Belakang gusi | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| gelungan | lelangit- gusi |
gusi- lelangit | ||||
| sibilan | s̪ | s͇ | s̠ | ʂ | ʃ | ɕ |
| bukan sibilan | θ | θ̠/θ͇/ɹ̝̊ | ɻ̝̊ | |||
Sibilan gusi tak bersuara sunting
Dalam bahasa Melayu, sibilan gusi tak bersuara dilambangkan oleh huruf s, contohnya: sasar, destar dan awas.
Ciri-ciri sunting
- Cara artikulasinya adalah geseran sibilan, iaitu dihasilkan dengan menghalakan aliran udara melalui alur di antara lidah dan deaerah artikulasi ke hujung tajam gigi, menimbulkan gelora yang kuat.
- Daerah artikulasinya adalah gusi, iaitu disebut dengan hujung lidah (apikal) atau daun lidah (laminal) menyentuh batas gusi.
- Jenis pembunyiannya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa menggetarkan pita vokal.
- Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Penggunaan sunting
| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Arab | Baku Moden[1] | جلس | [ˈdʒalisɐ] | 'duduk' | Rujuk fonologi bahasa Arab |
| Melayu | [[[Ortografi bahasa Melayu|satu]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [satu] | 'satu' | Rujuk fonologi bahasa Melayu | |
| Belanda[2] | [[[Ortografi bahasa Belanda|steen]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [sten] | 'batu' | Rujuk fonologi bahasa Belanda | |
| Catalonia[3][4] | [[[Ortografi bahasa Catalonia|sis]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [s̺is̺] | 'enam' | Rujuk fonologi bahasa Catalonia | |
| Cina | Mandarin | 三/sān | [sɑn˥] | 'tiga' | Rujuk Bahasa Mandarin Baku |
| Georgia[5] | სამი | [ˈsɑmi] | 'tiga' | ||
| Hindi | [[[Devanagari|साल]]] Error: {{Lang}}: aksara: deva tidak disokong untuk kod: hi (bantuan) | [saːl] | 'tahun' | Rujuk fonologi bahasa Hindi-Urdu | |
| Inggeris | [[[Ortografi bahasa Inggeris|sand]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [sænd] | 'pasir' | Rujuk fonologi bahasa Inggeris | |
| Itali[6] | [[[Abjad Itali|sali]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈsali] | 'kamu naik' | Rujuk fonologi bahasa Itali | |
| Jepun[7] | 複数形/[[[Perumian bahasa Jepun|fukusūkē]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ɸɯkɯsɯːkeː] | 'kata jamak' | Rujuk fonologi bahasa Jepun | |
| Jerman | [[[Ortografi bahasa Jerman|Biss]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [bɪs] | 'gigitan' | Rujuk fonologi bahasa Jerman | |
| Perancis[8] | [[[Ortografi bahasa Perancis|façade]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [fasad] | 'depan' | Rujuk fonologi bahasa Perancis | |
| Poland[9] | [[[Ortografi bahasa Poland|sum]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [s̪um] | 'ikan keli' | Rujuk fonologi bahasa Poland | |
| Portugis[10] | [[[Ortografi bahasa Rusia|caço]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈkasu] | 'saya memburu' | Rujuk fonologi bahasa Portugis | |
| Rusia[11] | волосы | [ˈvoləsɨ] | 'rambut' | Dibezakan dengan bentuk terlelangit. Rujuk fonologi bahasa Rusia | |
| Sepanyol[12] | Amerika Latin | [[[Ortografi bahasa Sepanyol|saltador]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [s̻al̪t̪aˈð̞o̞ɾ] | 'penerjun' | Rujuk fonologi bahasa Sepanyol dan seseo. |
| Semenanjung Iberia | [s̺al̪t̪aˈð̞o̞ɾ] | ||||
| Toda[13] | kɔs̪ | 'duit' | |||
| Yunani | Loghat Athens[14] | σαν | [s̻an] | 'sebagai' | Rujuk fonologi bahasa Yunani Moden |
Geseran bukan sibilan gusi tak bersuara sunting
Ciri-ciri sunting
- Cara artikulasinya adalah geseran, iaitu dihasilkan dengan menjerut aliran udara melalui saluran sempit di daerah artikulasinya.
- Daerah artikulasinya adalah gusi, iaitu disebut dengan hujung lidah (apikal) atau daun lidah (laminal) menyentuh batas gusi.
- Jenis pembunyiannya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa menggetarkan pita vokal.
- Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Penggunaan sunting
| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Inggeris | Scouse[15] dan Ireland | attain | [əˈθ̠eɪn] | 'mencapai' | Alofon bagi /t/. Rujuk fonologi bahasa Inggeris |
| Iceland | þakið | [θ̠akið̠] | 'bumbung' | Rujuk fonologi bahasa Iceland | |
Rujukan sunting
- ^ Thelwall (1990:37)
- ^ Gussenhoven (1992:45)
- ^ Carbonell & Llisterri (1992:54)
- ^ Torreblanca (1988:347)
- ^ Shosted & Chikovani (2006:255)
- ^ Rogers & d'Arcangeli (2004:117)
- ^ Okada (1991:94)
- ^ Fougeron & Smith (1993:73)
- ^ Jassem (2003:103)
- ^ Cruz-Ferreira (1995:91)
- ^ Jones & Ward (1969:125)
- ^ Martínez-Celdrán, Fernández-Planas & Carrera-Sabaté (2003:258)
- ^ Ladefoged (2005:168)
- ^ Adams (1975:283)
- ^ Marotta & Barth (2005:385)
Bibliografi sunting
- Adams, Douglas Q. (1975), "The Distribution of Retracted Sibilants in Medieval Europe", Language, 51 (2): 282–292
- Carbonell, Joan F.; Llisterri, Joaquim (1992), "Catalan", Journal of the International Phonetic Association, 22 (1–2): 53–56
- Cruz-Ferreira, Madalena (1995), "European Portuguese", Journal of the International Phonetic Association, 25 (2): 90–94
- Fougeron, Cecile; Smith, Caroline L (1993), "Illustrations of the IPA:French", Journal of the International Phonetic Association, 23 (2): 73–76
- Gussenhoven, Carlos (1992), "Dutch", Journal of the International Phonetic Association, 22 (2): 45–47
- Honeybone, P (2001), "Lenition inhibition in Liverpool English", English Language and Linguistics, 5 (2): 213–249
- Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107
- Jones, Daniel; Dennis, Ward (1969). The Phonetics of Russian. Cambridge University Press.
- Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants (ed. Second). Blackwell. Text "authorlink-Peter Ladefoged" ignored (bantuan)
- Maddieson, Ian (1984), Patterns of Sound, Camebridge University Press
- Marotta, Giovanna & Marlen Barth (2005), "Acoustic and sociolingustic aspects of lenition in Liverpool English", Studi Linguistici e Filologici Online 3 (2): 377-413
- Martínez-Celdrán, Eugenio; Fernández-Planas, Ana Ma.; Carrera-Sabaté, Josefina (2003), "Castilian Spanish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (2): 255–259
- Okada, Hideo (1991), "Phonetic Representation:Japanese", Journal of the International Phonetic Association, 21 (2): 94–97
- Pandeli, H; Eska, J; Ball, Martin; Rahilly, J, "Problems of phonetic transcription: the case of the Hiberno-English slit-t", Journal of the International Phonetic Association, 27: 65–75 Italic or bold markup not allowed in:
|journal=(bantuan) - Recasens, Daniel; Pallarès, Maria Dolores (2001), "Coarticulation, Assimilation and Blending in Catalan Consonant Clusters", Journal of Phonetics, 29 (3): 273–301
- Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), "Italian", Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121
- Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), "Standard Georgian", Journal of the International Phonetic Association, 36 (2): 255–264
- Thelwall, Robin (1990), "Illustrations of the IPA: Arabic", Journal of the International Phonetic Association, 20 (2): 37–41
- Torreblanca, Máximo (1988), "Latín Basium, Castellano Beso, Catalán Bes, Portugués Beijo", Hispanic Review, 56 (3): 343–348