Wikipedia

Jageri

Jageri ialah gula tebu tradisional[1] digunakan di Benua Kecil India dan Asia Tenggara.[2] Ia produk pekat jus tebu dan juga buah kurma atau sap palma tanpa pemisahan molases dan hablur, dan boleh berbeza-beza dari perang keemasan hingga ke perang gelap. Ia serupa dengan panela Amerika Latin,[2] juga dikenali sebagai piloncillo di Mexico. Ia mengandungi sehingga 50% sukrosa, sehingga 20% gula berbalik, dan sehingga 20% kelembapan, dengan selebihnya terdiri daripada bahan tidak larut lain, seperti abu kayu, protein dan gentian hampas tebu.[2] Jageri sangat mirip dengan muscovado, pemanis penting dalam masakan Portugis dan masakan British. Sukari ngutu/nguru Kenya pula tidak mempunyai serat; ia gelap dan diperbuat daripada tebu dan juga kadangkala diekstrak daripada pokok palma.[3]

Jaggery
Sebongkah jageri dengan syiling untuk perbandingan saiz
JenisNon-centrifugal cane sugar Sunting ini di Wikidata
Tempat asalAsia Selatan, Asia Tenggara
Bahan utamaAir tebu, direbus dan dipekatkan.
Hidangan serupaPanela, gula Melaka
sunting · sunting di Wikidata
Lihat pendokumenan templat ini
Lihat pendokumenan templat ini

Etimologi sunting

Jageri berasal daripada bahasa Indo-Portugis jágara, jagra, daripada Kannada ಸಕ್ಕರೆ (śarkare) atau Hindi शक्कर (śakkar)/Urdu شکر‎ (śakkar), akhirnya daripada Sanskrit शर्करा (śarkarā).[4]

Asal-usul sunting

Pengeluaran gula tebu (jageri) bukan emparan berhampiran Tasik Inle (Myanmar). Peringkat menghancurkan dan mendidih.
Proses membuat jageri berbutir

Jageri diperbuat daripada hasil tebu dan pokok palma todi. Gula yang diperbuat daripada nira kurma adalah lebih berharga dan jarang didapati di luar kawasan tempat ia dibuat. Pokok todi pula ditoreh untuk menghasilkan jager di India, Bangladesh, Pakistan, Nepal, Myanmar dan Sri Lanka.

Di Sri Lanka, ekstrak sirap daripada pokok kithul (Caryota urens) digunakan secara meluas untuk pengeluaran jageri.[5]

Semua jenis gula datang dalam blok atau pes sirap gula pekat yang dipanaskan hingga 200 °C (392 °F). Secara tradisinya, sirap dibuat dengan merebus jus tebu mentah atau nira palma dalam bekas yang besar, cetek, berdasar bulat.

 
Pengeringan jus tebu separa pepejal dalam kuali lain untuk penyediaan jageri: amalan di India

Penamaan sunting

 
Jageri Burma di pasar di Mandalay

Di Asia Selatan sunting

  • Daripada Proto-Dravidian *bel-am :
  • Daripada Sanskrit śarkarā (Sanskrit: शर्करा, lit. 'gula kerikil, pasir' ):
  • Daripada Bahasa Sanskrit miṣṭa (Sanskrit: मिष्ट, lit. 'manis, sedap' ):
  • Istilah lain:
    • kawltu tuikang di Bahasa Paite
    • Kurtai di Bahasa Mizo
    • bheli dalam Bahasa Nepal
    • karuppaṭṭi, karippaṭṭi, atau karipeṭṭi dalam bahasa Malayalam (Bahasa Malayalam: കരിപെട്ടി) ialah jageri yang diperbuat daripada jus kurma, dan panam kalkaṇḍam (Bahasa Malayalam: പനം കല്കണ്ടം) ialah gula-gula batu yang diperbuat daripada jus kurma.
    • karupaṭṭi (கருப்பட்டி) atau panam kalkaṇḍu (பனம் கற்கண்டு) dalam bahasa Tamil

Di Asia Tenggara sunting

Kemboja sunting

 
Pengeluaran jageri sawit di Kemboja
  • Skor tnaot (ស្ករត្នោត) dalam bahasa Khmer[6]

Myanmar (Burma) sunting

 
Jageri tebu di Myanmar.
  • Htanyet (ထန်းလျက်) [Jageri Sawit Todi] (disebut [tʰəɲeʔ]) dalam bahasa Burma
  • Kyan Tha Kar (ကြံသကာ) [Jageri Tebu] dalam bahasa Burma

Malaysia sunting

Indonesia sunting

Filipina sunting

 
Panutsa Filipina

Thailand sunting

 
Membuat Jageri (Gur) di Punjab

Di tempat lain sunting

  • Raspadura di Cuba dan Panama
  • Rapadura di Brazil
  • Panela di Amerika Tengah dan sebahagian Amerika Selatan
  • Piloncillo di Mexico
  • Tapa de dulce di Costa Rica
  • Chancaca di Peru
  • Papelón, panela atau miel de panela di Venezuela
  • Sukari nguuru dalam Swahili
  • Kokuto (Jepun: 黒糖, Hepburn: Kokutō) dalam bahasa Jepun[7]
  • 紅糖 (hóng táng) atau 黑糖(hēi táng) dalam bahasa Cina, yang kemudian digunakan oleh masyarakat Cina di Asia Tenggara
  • Gur di Afghanistan

Galeri Imej sunting

  •  
    Kiub jageri
  •  
    Pembuatan jageri (gur) secara kecil-kecilan berhampiran ladang tebu di Pakistan.
  •  
    Merebus jus tebu dalam pembuatan jageri (gur) berskala besar di India.
  •  
    Memindahkan jus tebu yang telah direbus ke dalam bekas untuk dikeringkan.
  •  
    Gud atau jageri: Gula mentah yang berasal dari kiub atau bongkah tebu terhablur.
  •  
    Blok jaggery, juga dikenali sebagai gud
  •  
    Gula-gula gur mamra laddu yang diperbuat daripada jageri dan bertih beras.
  •  
    Jageri India
  •  
    Proses pendidihan, Myanmar.
  •  
    Jageri, Myanmar.

Lihat juga sunting

Rujukan sunting

  1. ^ "New improvements in jaggery manufacturing process and new product type of jaggery". Panela Monitor. Dicapai pada 2014-08-30.
  2. ^ a b c "Media | Practical Action" (PDF). Itdg.org. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 2004-01-07. Dicapai pada 2011-09-28.
  3. ^ "Sukari nguru". KenyaTalk (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 2021-09-03.
  4. ^ wikt:jaggery
  5. ^ Balachander, Vidya (26 January 2017). "Sri Lanka's 'Kithul' Palm Syrup: An Ancient Sweetener In Need Of Saving". NPR.
  6. ^ Jacob Jacobs, Judith (2001). A Concise Cambodian-English Dictionary. Routledge. m/s. 206. ISBN 978-0197-1357-4-7.
  7. ^ "Brown Sugar from Okinawa | Art of Eating". artofeating.com. Diarkibkan daripada yang asal pada 2013-04-22. Dicapai pada 2015-09-13.
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Jageri&oldid=5398944"