Mel elektronik: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Tiada ringkasan suntingan |
k Membalikkan suntingan oleh 182.4.187.248 (Perbincangan) kepada versi terakhir oleh VolkovBot |
||
Baris 2:
'''Mel elektronik''' (singkatan '''e-mel''', sinonim '''surat elektronik''', '''mel komputer'''<ref>Kamus Komputer Dewan. Dewan Bahasa dan Pustaka</ref>) ialah satu kaedah mengarang, menghantar, menyimpan dan menerima [[mesej]] melalui sistem komunikasi [[elektronik]]. Istilah "e-mel" (sebagai satu kata nama atau kata kerja) membawa maksud sistem e-mel [[Internet]] berasaskan [[Protokol Pemindahan Mel Mudah]] (''Simple Mail Transfer Protocol'', SMTP) dan juga sistem-sistem [[X.400]], serta sistem-sitem [[intranet]] yang membolehkan para pengguna dalam satu organisasi mengirim e-mel sesama sendiri. Selalunya, organisasi kerjasama [[kumpulan kerja]] sebegini boleh menggunakan [[protokol Internet]] atau X.400 untuk perkhidmatan e-mel dalaman. E-mel sering digunakan untuk mengirim mesej secara besar-besaran tanpa diminta yang dipanggil "spam", namun adanya program penapis untuk memadamnya, bergantung kepada situasi.
== Asal-usul ==
E-mel direka terlebih dahulu sebelum kewujudan [[Internet]], dan sebenarnya merupakan alat yang penting dalam penciptaan Internet. Pada tahun 1961, [[Institut Teknologi Massachusetts|MIT]] mula-mula mendemonstrasi [[Sistem Pengongsian Masa Serasi]] (''Compatible Time-Sharing System'', CTSS)<ref>
"CTSS, Compatible Time-Sharing System" (September 4, 2006),
University of South Alabama, web:
[http://www.cis.usouthal.edu/faculty/daigle/project1/ctss.htm USA-CTSS].
</ref> yang membolehkan ramai pengguna melog masuk ke dalam IBM 7094<ref>
Tom Van Vleck, "The IBM 7094 and CTSS" (September 10, 2004), ''Multicians.org''
([[Multics]]), web: [http://www.multicians.org/thvv/7094.html Multicians-7094].
</ref> dari terminal dailan jarak jauh, serta menyimpan fail-fail atas talian ke dalam cakera. Kebolehan baru ini menggalakkan para pengguna berkongsi maklumat dengan cara-cara baru. E-mel dimulakan pada tahun 1965 sebagai satu kaedah untuk ramai pengguna [[komputer kerangka utama]] [[pengongsian masa|berkongsi masa]] untuk berkomunikasi sesama sendiri. Sungguhpun sejarah tepatnya tidak jelas, namun antara sistem-sistem terawal yang memiliki kemudahan sebegini ialah [[Q32]] oleh [[System Development Corporation|SDCdan]] [[CTSS]] oleh MIT.
E-mel dengan begitu pantas berkembang menjadi ''e-mel rangkaian'' yang membolehkan pengguna mengirim mesej di antara komputer-komputer berlainan seawal-awalnya pada tahun 1966 (ada kemungkinan bahawa sistem [[Semi Automatic Ground Environment|SAGE]] agak serupa dengan ini berapa ketika sebelumnya).
[[Rangkaian komputer]] [[ARPANET]] memberi sumbangan besar kepada perkembangan e-mel. Terdapat satu laporan<ref>http://www.multicians.org/thvv/mail-history.html</ref> yang menandakan pemindahan e-mel antara sistem percubaan padanya tidak lama selepas penciptaanya pada tahun 1969. [[Ray Tomlinson]] memulakan penggunaan lambang [[@]] untuk memisahkan nama pengguna dan nama mesin pada tahun 1971.<ref>http://openmap.bbn.com/~tomlinso/ray/firstemailframe.html</ref> [[ARPANET]] banyak meningkatkan populariti e-mel, maka e-mel menjadi [[aplikasi pembubuh]] bagi ARPANET.
== Fungsi ==
=== Contoh ===
[[Fail:email.svg|center|Bagaimana e-mel berfungsi]]
Diagram di atas menunjukkan susunan yang lazim bagi peristiwa-peristiwa yang berlaku apabila Alice mengarang satu mesej dengan menggunakan [[Kilen e-mel|agen pengguna melnya]] (''mail user agent'', MUA). Dia menaip masuk, atau memilih dari buku alamatnya, [[alamat e-mel]] penerimanya. Dia menekan butang "hantar".
# MUA-nya memformatkan mesej dalam suatu [[#Format e-mel Internet|format e-mel Internet]] dan menggunakan [[Protokol Pemindahan Mel Mudah]] (SMTP) untuk menghantar mesej berkenaan ke [[agen pemindahan mel]] (''mail transfer agent'', MTA) tempatan, iaitu <tt>smtp.a.org</tt> yang dikendali [[Penyedia Perkhidmatan Internet]] (ISP) langganan Alice.
# MTA memeriksa alamat destinasi yang diberi dalam protokol SMTP (bukan dari pengepala mesej), iaitu <tt>bob@b.org</tt>. Alamat e-mel Internet address ialah serangkai bentuk <tt>localpart@exampledomain.com</tt>, yang dikenal pasti sebagai satu Alamat Domain Layak Sepenuhnya (''Fully Qualified Domain Address'', FQDA). Bahagian sebelum lambang @ ialah '''bahagian tempatan''' alamat, iaitu lazimnya [[nama pengguna]] penerima, manakala bahagian selepas lambang @ ialah [[nama domain]]. MTA mencari nama domain ini dalam [[Sistem Nama Domain]] untuk mencari [[pelayan pertukaran mel]] yang menerima mesej dari domain itu.
# [[Pelayan DNS]] untuk domain <tt>b.org</tt>, <tt>ns.b.org</tt>, membalas dengan [[rekod MX]] menyenaraikan pelayan pertukaran mel untuk domain berkenaan, iaitu <tt>mx.b.org</tt>, satu pelayan yang dikendali ISP Bob.
# <tt>smtp.a.org</tt> menghantar mesej berkenaan ke <tt>mx.b.org</tt> dengan menggunakan SMTP yang mengirimnya ke dalam peti surat pengguna bernama <tt>bob</tt>.
# Bob menekan butang "dapatkan mel" dalam MUAnya, yang memungut mesej berkenaan menggunakan [[Protokol Pejabat Pos]] (''Post Office Protocol'', POP3).
<!--Susunan peristiwa ini merupakan kelaziman kebanyakan pengguna e-mel. Namun begitu, terdapat banyak kemungkinan alternatif dan kerumitan bagi sistem e-mel:
* Alice atau Bob mungkin menggunakan satu klien yang disambung kepada satu sistem e-mel korporat, seperti [[IBM]] [[Lotus Notes]] atau [[Microsoft]] [[Microsoft Exchange Server|Exchange]]. Sistem-sistem ini selalunya mempunyai format e-mel dalaman tersendiri dan klien-kliennya biasanya berkomunikasi dengan pelayan e-mel menggunakan satu protokol yang khusus kepada vendor dan proprietari. Pelayan itu mengirim atau menerima e-mel melalui Internet melalui pintu mel Internet produk berkenaan yang juga melakukan pemformatan semula jika perlu. Jika Alice dan Bob bekerja dalam syariakt yang sama, seluruh urus niaga ini mungkin berlaku dalam satu sistem e-mel korporat yang tunggal sahaja.
* Alice mungkin tiada MUA dalam komputernya tetapi sebaliknya boleh bersambung dengan perkhidmatan [[webmail]].
* Komputer Alice mungkin mengendalikan MTA tersendiri, maka terlangkaunya langkah 1.
* Bob mungkin memungut e-melnya dalam pelbagai cara, contohnya dengan menggunakan [[Protokol Capaian Mesej Internet]], melog masuk ke dalam <tt>mx.b.org</tt> dan terus membacanya, atau menggunakan perkhidmatan [[webmail]].
* Domain biasanya mempunyai sebilangan pelayan pertukaran mel agar boleh terus menerima mel apabila tiadanya pelayan pertukaran mel utama.
* Mesej e-mel menjadi tidak selamat jika [[penyulitan e-mel]] tidak digunakan sebetulnya.
<!--
It used to be the case that many MTAs would accept messages for any recipient on the Internet and do their best to deliver them. Such MTAs are called ''[[open mail relay]]s''. This was important in the early days of the Internet when network connections were unreliable. If an MTA couldn't reach the destination, it could at least deliver it to a relay that was closer to the destination. The relay would have a better chance of delivering the message at a later time. However, this mechanism proved to be exploitable by people sending [[e-mail spam|unsolicited bulk e-mail]] and as a consequence very few modern MTAs are open mail relays, and many MTAs will not accept messages from open mail relays because such messages are very likely to be spam.
-->
Diingatkan bahawa pihak-pihak, alamat-alamat e-mel dan nama-nama domain dalam penjelasan ini adalah tidak wujud semata-mata.
=== Format ===
Format mesej e-mel Internet didefinasikan dalam RFC 2822 dan satu siri [[Permintaan untuk Komen|RFC]], dari RFC 2045 hingga RFC 2049, secara kolektifnya dipanggil [[MIME|Sambungan Mel Internet Pelbagai Guna]] (''Multipurpose Internet Mail Extensions'', MIME). Meskipun pada [[13 Julai]] [[2005]] (lihat [http://www.ietf.org/iesg/1rfc_index.txt]) Secara teknikal, RFC 2822 ialah satu piawaian IETF yang dicadangkan dan MIME RFC pula piawaian IETF rangka sahja, dokumen-dokumen ini ialah piawaian de facto untuk pemformatan e-mel Internet. Sebelum pengenalan RFC 2822 pada tahun 2001, format yang dihuraikan RFC 822 merupakan piawaian de facto untuk e-mel Internet selama hampir dua dekad; RFC 822 masihlah piawaian IETF rasmi. IETF menyimpan monbor-nombor 2821 dan 2822 untuk versi-versi kemaskini RFC 821 (SMTP) dan RFC 822, maka memperakui kepentingan besar kedua-dua RFC ini. RFC 822 diterbitkan pada tahun 1982 berasaskan RFC 733 sebelumnya.
Mesej-mesej e-mel Internet terdiri daripada dua bahagian utama:
* Pengepala — Distrukturkan kepada ruang-ruang seperti ringkasan, pengirim, penerima, dan maklumat lain mengenai e-mel
* Isi — Mesej itu sendiri sebagai teks yang tidak berstruktur; kadang-kala disertakan [[ruang tandatangan]] pada penghujungnya
Pengepala dipisahkan daripada isi dengan sebatang garis kosong.
==== Pengepala ====
Pengepala mesej terdiri daripada ruangan-ruangan seperti yang berikut:
* Dari: [[Alamat e-mel]] dan juga nama pengirim mesej
* Ke: Alamat e-mel dan juga nama penerima mesej
* Subjek: Ringkasan kandungan mesej (seperti tajuk)
* Tarikh: Tarikh dan waktu tempatan mesej dikarang
<!--
Each header field has a name and a value. RFC 2822 specifies the precise syntax. Informally, the field name starts in the first character of a line, followed by a ":", followed by the value which is continued on non-null subsequent lines that have a space or tab as their first character. Field names and values are restricted to 7-bit [[ASCII]] characters. Non-ASCII values may be represented using MIME [[MIME#Encoded-Word|encoded words]].
Note that the "To" field in the header is not necessarily related to the addresses to which the message is delivered. The actual delivery list is supplied in the SMTP protocol, not extracted from the header content. The "To" field is similar to the greeting at the top of a conventional letter which is delivered according to the address on the outer envelope. Also note that the "From" field does not have to be the real sender of the e-mail message. It is very easy to fake the "From" field and let a message seem to be from any mail address. It is possible to [[Digital signature|digitally sign]] e-mail, which is much harder to fake. Some [[Internet service provider]]s do not relay e-mail claiming to come from a domain not hosted by them, but very few (if any) check to make sure that the person or even e-mail address named in the "From" field is the one associated with the connection. Some [[Internet service provider]]s apply [[e-mail authentication]] systems to e-mail being sent through their MTA to allow other MTAs to detect forged spam that might apparently appear to be from them.
-->
Ruang-ruang pengepala lain juga termasuk (lihat RFC 4021 atau RFC 2076 untuk maklumat selanjutnya):
* Cc: [[Salinan karbon]] (''Carbon copy'')
* Bcc: [[Salinan karbon buta]] (''Blind carbon copy'')
* Diterima: Malumat penjejakan yang dijana pelayan mel yang sebelumnya menangani sesuatu mesej
* [[Content-Type]]: Maklumat mengenai bagaimana mesej perlu dipapar, biasanya sejenis [[MIME]]
* Reply-To: Alamat yang patut digunakan untuk membalas pengirim.
* References: [[Message-ID]] untuk mesej bahawa ini ialah maklumbalas, dan message-id mesej ini, dsb.
* In-Reply-To: [[Message-ID]] bagi mesej bahawa ini ialah maklumbalas.
* [[X-Face]]: Ikon kecil.
Kebanyakan klien e-mel menyediakan "Bcc" (Salinan karbon buta, para penerima yang tidak dilihat dalam ruangan "To") sebagai ruangan pengepala. Protokol berbeza-beza digunakan untuk menangani ruangan "Bcc"; ada kalanya seluruh ruangan itu digugurkan, pada masa-masa lain ruangan itu dikekalkan tetapi alamat-alamat dalamnya digugurkan. Alamat-alamat yang dimasukkan dalam "Bcc" hanya dimasukkan dalam senarai pengiriman SMTP, dan tidak termasuk dalam data mesej.
[[Internet Assigned Numbers Authority|IANA]] menetapkan [http://www.iana.org/assignments/message-headers/perm-headers.html satu senarai piawaian ruangan-ruangan pengepala].
<!--
====Isi====
=====Pengekodan kandungan=====
E-mel asalnya direka untuk [[ASCII]] 7-bit. Kebanyakan perisian e-mel adalah [[bersih 8-bit]] tetapi mesti menganggap boleh berkomunikasi dengan pelayan dan pembaca mel 7-bit.Z Piawaian [[MIME]] memperkenalkan spesifier set aksara dan dua pengekodan pengalihan kandungan untuk membolehkan pemancaran data bukan ASCII: [[pengkodan QP]] (''quoted-printable'') bagi kandungan yang kebanyakannya 7 bit beserta beberapa aksara di luar lingkungan 7 bit dan [[base64]] untuk data perduaan yang sembarangan. Sambungan [[8BITMIME]] diperkenalkan untuk membolehkan pemancaran mel tanpa perlunya pengekodan-pengekodan ini namun kebanyakan [[agen pengangkutan mel]] tidak menyokongnya dengan sepenuhnya. Bagi [[set aksara]] antarabangsa, [[Unicode]] makin laris digunakan.
=====Teks Biasa dan HTML=====
Kedua-dua [[teks biasa]] dan [[HTML]] digunakan untuk menyampaikan e-mel. Sungguhpun teks biasa pastinya boleh dibaca semua pengguna tanpa masalah, namun adanya persepsi bahawa [[e-mel HTML|e-mel berasaskan HTML]] lebih tinggi nilai estetiknya.<ref>[http://www.insightsforum.com/articles/0307emailtarget.cfm?WT.cg_n=non&WT.cg_s=0307emailtarget]</ref> Kelebihan-kelebihan HTML termasuklah kebolehan menyertakan pautan dan imej, mengasingkan mesej-mesej lalu dalam petikan-petikan blok, wrap naturally on any display, use emphasis such as [[underline]]s and [[italics]], and change [[font]] styles. HTML e-mail messages often include an automatically-generated plain text copy as well, for compatibility reasons. Disadvantages include the increased size of the email, privacy concerns about [[web bug]]s and that HTML email can be a vector for [[phishing]] attacks and the spread of [[malware|malicious software]].[http://advosys.ca/papers/mail-policies.html]
-->
== Pelayan dan aplikasi klien ==
Baris 18 ⟶ 99:
;<tt>.msg</tt>
:Digunakan dalam [[Microsoft Outlook|Microsoft Office Outlook]].
== Kegunaan ==
=== Dalam masyarakat ===
==== Flaming ====
Ramai pemerhati mengeluh meningkatnya amalan ''[[flaming]]'' dalam komunikasi bertulis. Flaming berlaku apabila seseorang menghantar mesej yang bernada marah dan/atau antagonis. Flaming dianggap makin menjadi-jadi hari ini kerana kemudahan dan sifat tidak insani komunikasi e-mel: pertelingkahan antara muka atau melalui telefon memerlukan interaksi secara terus, sedangkan norma-norma sosial menggalakkan ketertiban, manakala menaip mesej ke orang lain merupakan interaksi tidak langsung, maka ketertiban boleh diabaikan.
=== Dalam perniagaan ===
E-mel diterima secara meluas oleh komuniti niaga sebagai perantara komunikasi elektronik luas yang terulung dan merupakan ‘e-revolusi’ pertama dalam komunikasi niaga. E-mel amat mudah difahami dan sepertilah pos, e-mel menyelesaikan dua masalah asas komunikasi. E-mel berasaskan LAN juga makin banyak digunakan dalam perniagaan. E-mel berasaskan LAN ini bukan sahaja membolehkan pengguna perniagaan untuk memuat turun mel ketika ''offline'', malah juga menyediakan ID e-mel ramai pengguna kepada pengguna perniagaan kecil dengan cuma ''satu sambungan e-mel''.
==== Kelebihan ====
* '''Masalah logistik'''<br />Kebanyakan dunia perniagaan bergantung kepada komunikasi antara individu-individu yang berjauhan dari satu sama lain secara fizikal; penyusunan dan penyertaan dalam mesyuarat antaramuka boleh membazir masa dan menjadi mahal. E-mel menyediakan pertukaran maklumat hampir serta-merta pada kos yang rendah. [[Telepersidangan]] mengatasi jarak fizikal, namun logistik menghimpunkan orang ramai pada masa yang sama kekal.
* '''Masalah penyegerakan'''<br />
Bagi komunikasi [[masa nyata]], para peserta biasanya perlu bekerja dalam jadual yang sama. Mereka perlu berada di tempat yang sama pada masa yang sama dan menumpukan jumlah masa yang sama pada maklumat yang sama. E-mel membolehkan setiap peserta menentukan bila dan bagaimana mereka akan memproseskan maklumat.
==== Kelemahan ====
Kebanyakan golongan profesional niaga hari ini menghabiskan antara 20% dan 50% waktu bekerja mereka dengan penggunaan e-mel<ref>{{Cite web|url= http://www.smallbiztrends.com/2007/06/email-has-right-to-privacy-why-small-businesses-care.html|title= Email Right to Privacy - Why Small Businesses Care| date=[[2007-06-19]]| publisher= Anita Campbell}}</ref> : membaca, menempah, menyusun, ‘mengkontekskan semula’ cebis-cebisan maklumat dan seudah tentunya menulis e-mel. Kegunaan e-mel makin meningkat dalam arus globalisasi ini—pengagihan bahagian pertubuhan, penyumberan, dan sebagainya. E-mel boleh membawa kepada beberapa masalah:
* '''Kehilangan konteks''': Maklumat dalam ''konteks'' (seperti dalam akhbar) lebih mudah dan cepat difahami berbanding cebis-cebisan yang tidak disusun. Communicating in context is faster and more efficient.
* '''Spam''': E-mail ialah perantara [[e-mel tolak|tolak-sahaja]]: kawalan terhadap siapa yang menerima maklumat terletak terutamanya di tangan pengirim. Ini boleh menyebabkan sarat maklumat yang tidak dikehendaki atau tidak relevan.
* '''Ketidaksejajaran''': E-mel boleh menyalin maklumat. Ini boleh menjadi masalah apabila satu pasukan sedang bekerjasama dalam mengerjakan dokumen.
Sungguhpun begitu, dan walaupun adanya alatan-alatan lain, komunikasi berasaskan e-mel masih adalah medium bertulus yang paling laris digunakan dalam perniagaan.
== Cabaran ==
=== Spam dan virus komputer ===
Keberkesanan e-mel sedang diancam oleh tiga fenomena, iaitu: [[spam e-mel|''spam'']], ''[[phishing]]'' dan [[cecacing]].
Spam ialah e-mel komersial yang tidak diminta pengguna. Oleh sebab kos penghantaran e-mel yang amat rendah, penghantar spam (''spammer'') boleh menghantar beratus-ratus juta mesej e-mel setiap hari melalui sambungan Internet yang murah. Ratusan spammer aktif yang menghantar bilangan mel sebegini mengakibatkan [[sarat maklumat]] dialami ramai pengguna komputer yang menerima berpuluh-puluh ataupun beratus-ratus mesej remeh setiap hari.
Cecacing e-mel menggunakan e-mel sebagai satu cara mereplikakan dirinya ke dalam komputer yang terdedah. Meskipun [[Cecacing Morris|cecacing e-mel pertama] menyerang komputer [[UNIX]], namun masalah ini lebih nyata berlaku dalam sistem pengendalian [[Microsoft Windows]] yang lebih popular.
Gabungan program-program spam dan cecacing mengakibatkan pengguna selalu dibanjiri e-mel remeh, lalu mengurangkan kegunaan e-mel sebagai alatan yang berguna.
Terdapat sebilangan [[teknik anti-spam e-mel|teknik anti-spam]] yang mampu mengurangkan impak spam. Di [[Amerika Syarikat]], [[Kongres Amerika Syarikat|Kongres]] telah juga meluluskan satu rang undang-undang, iaitu [[Can Spam Act of 2003]] yang cuba mengawal e-mel sedemikian. Australia juga menguatkuasa undang-undang spam yang amat tegas untuk menyekat pengiriman spam dari ISP Australia (http://www.aph.gov.au/library/pubs/bd/2003-04/04bd045.pdf), namun impaknya tidak banyak menunjukkan kesan kerana kebanyakan spam berasal dari rejim-rejim yang kelihatan enggan menyekat pengiriman spam.
=== Kebimbangan privasi ===
{{main|Privasi e-mel}}
| |||