Wikipedia

Makau: Perbezaan antara semakan

Layar sejarah secara interaktif
← Suntingan sebelumnyaSuntingan berikutnya →
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
VisualWikiteks
Amir Hamzah 2008 (bincang | sumb.)
37,904 suntingan
k Amir Hamzah 2008 memindahkan laman Macau ke Makau: Ejaan Bahasa Melayu Kamus Dewan wujud
Amir Hamzah 2008 (bincang | sumb.)
37,904 suntingan
Tiada ringkasan suntingan
Baris 1:
{{Infobox Country
|native_name = <span style="line-height:1.33em;">中華人民共和國澳門特別行政區 <br />''Região Administrativa Especial de Macau <br />da República Popular da China''<br />Wilayah Pentadbiran Khas MacauMakau<br />Republik Rakyat China</span>
|common_name = MacauMakau
<!-- |demonym = Macanese -->
|image_flag = Flag of Macau.svg
Baris 10:
|image_map2 = Macau Location.png
|national_anthem = ''[[Perarakan Sukarelawan]]''
|official_languages = [[Bahasa Cina]] ([[Bahasa Kantonis]]), [[Bahasa Portugis]].<ref>[[Hukum Asas MacauMakau]] menyatakan bahawa bahasa-bahasa rasminya adalah "Bahasa Cina dan Portugis". Ia tidak menyatakan dengan jelas piawai bahasa Cina yang mana patut digunakan. Walaupun [[bahasa Mandarin]] dan [[tulisan Cina Mudah]] digunakan dengan meluas di Tanah Besar [[China]], [[bahasa Kantonis]] dan [[tulisan Cina Tradisional]] telah lebih lama bertapak di MacauMakau.</ref>
|capital = <!-- leave this blank, the template parameter is optional and this comment removes it from display, Macau has no capitol -->
|largest_settlement_type = Freguesia (penduduk)
|largest_settlement = [[Freguesia de Nossa Senhora de Fátima]]
|government_type =
|leader_title1 = [[Ketua Eksekutif MacauMakau|Ketua Eksekutif]]
|leader_name1 = [[Edmund Ho Hau-wah]]
|sovereignty_type = Penubuhan
Baris 22:
|established_event2 = Koloni Portugis
|established_date2 = 1 Disember 1887
|established_event3 = [[Penyerahan MacauMakau|Penyerahan kedaulatan]]</small>
|established_date3 = 20 Disember 1999
|area_rank = tiada
Baris 47:
|GDP_PPP_per_capita =
|GDP_PPP_per_capita_rank =
|HDI ={{naik}} 0.930 <ref>{{cite web |url=http://www.dsec.gov.mo/english/indicator/e_mn_indicator.html |title=2008 MacauMakau dalam Angka |language=Inggeris |accessdate=2008-09-16|publisher=DSEC}}</ref>
|HDI_rank = 25th
|HDI_year = 2004
|HDI_category = <font color="#009900">tinggi</font>
|currency = [[Pataca MacauMakau]]
|currency_code = MOP
|country_code =
|time_zone = [[Waktu Piawai MacauMakau|MST]]
|utc_offset = +8
|time_zone_DST = tiada
Baris 63:
{{coor title dms|22|10|00|N|113|33|00|E|}}
 
'''Kawasan Pentadbiran Khas Wilayah MacauMakau''' dimiliki '''[[Republik Rakyat China]]''' ([[Tulisan Cina Tradisi]]: 中華人民共和國澳門特別行政區; [[Tulisan Cina Mudah]]: 中华人民共和国澳门特别行政区; tulisan pendek '''Makau''', '''Macau''' atau '''Macao''' (澳門, [[Pinyin]]: ''Àomén''; secara tidak formal juga dikenali sebagai 馬交); lihat [[#Nama|Nama]]) merupakan suatu wilayah kecil di selatan [[China]] yang merupakan salah satu daripada dua [[Kawasan Pentadbiran Khas]] selain [[Hong Kong]]. Ditadbir oleh [[Portugal]] sehingga tahun [[1999]], ia merupakan koloni Eropah yang tertua di China dan diasaskan pada abad ke-16. [[Hak memerintah]] MacauMakau telah dipindah-milik ke Republik Rakyat China pada tahun 1999. MacauMakau memainkan peranan unik sebagai penghubung antara China dan Barat terutama dalam hal-ehwal perdagangan pada pertengahan abad ke-16 sehingga abad ke-19.
 
Penduduk MacauMakau menggunakan [[bahasa Kantonis]], [[bahasa Mandarin|Mandarin]], [[bahasa Portugis|Portugis]] dan [[bahasa Inggeris|Inggeris]] untuk berkomunikasi. [[Orang MacauMakau]] merujuk kepada penduduk tetap wilayah ini, akan tetapi secara khusus merujuk kepada etnik campuran [[Portugis]] dan [[Han]].
 
Tarikan MacauMakau selain daripada statusnya sebagai bekas wilayah jajahan Portugis adalah aktiviti [[perjudian]] dan [[kasino]]. Permainan perjudian yang paling popular merupakan permainan [[Pai Gow]] yang dimain dengan [[domino China]] meskipun aktiviti perjudian yang lain juga sah di sisi undang-undang. Pejudi-pejudi dari [[Hong Kong]] seringkali melawat MacauMakau untuk berjudi sepanjang hari dengan [[perkhidmatan feri]] daripada syarikat [[hidrofoil]] yang berkhidmat selama 24 jam setiap hari. Orang Cina Malaysia yang kaya juga seringkali ke MacauMakau untuk berjudi.
 
== Nama ==
Nama "MacauMakau" dipercayai berasal daripada ''Templo de A-Má'' (Tokong A-Ma) (媽閣廟, [[Jyutping]] Kantonis: ''Maa1 Gok3 Miu6'', dialek local: ''Maa5 Gok3 Miu6'' or ''Maa5 Gok3 Miu5''), suatu bangunan tugu peringatan yang dibina pada tahun [[1448]] yang didedikasi kepada tuhan [[Matsu]]. Bangunan ini masih wujud pada hari ini. Nama China ''Aomen'' 澳門 ([[pinyin]]: ''Àomén'', Jyutping Kantonis: ''Ou3 Mun4'') bermaksud 'pintu masuk'. 'Pintu' ini merujuk kepada dua gunung yang berbentukkan pagar, iaitu gunung [[Nantai]] (南台) dan [[Beitai]] (北台). Secara alternatif, ''Ao'' berasal daripada nama lama ''Heung San O'', kerana daripada segi geografinya terletak 'di persimpangan pintu'. MacauMakau juga dikenali sebagai Ho King O (壕鏡澳; [[pinyin]]: ''Haojing'ao''; "Cermin Kerang Laut Di Dalam"), Heung San O (香山澳; ''Xiangshan'ao''; "Gunung Wangi Di Dalam"), Lin Do (蓮島; ''Liandao''; "Pulau Lotus"), dan "Pelabuhan Soda Berkarbonat" (疏打埠). ▼
 
▲Nama "Macau" dipercayai berasal daripada ''Templo de A-Má'' (Tokong A-Ma) (媽閣廟, [[Jyutping]] Kantonis: ''Maa1 Gok3 Miu6'', dialek local: ''Maa5 Gok3 Miu6'' or ''Maa5 Gok3 Miu5''), suatu bangunan tugu peringatan yang dibina pada tahun [[1448]] yang didedikasi kepada tuhan [[Matsu]]. Bangunan ini masih wujud pada hari ini. Nama China ''Aomen'' 澳門 ([[pinyin]]: ''Àomén'', Jyutping Kantonis: ''Ou3 Mun4'') bermaksud 'pintu masuk'. 'Pintu' ini merujuk kepada dua gunung yang berbentukkan pagar, iaitu gunung [[Nantai]] (南台) dan [[Beitai]] (北台). Secara alternatif, ''Ao'' berasal daripada nama lama ''Heung San O'', kerana daripada segi geografinya terletak 'di persimpangan pintu'. Macau juga dikenali sebagai Ho King O (壕鏡澳; [[pinyin]]: ''Haojing'ao''; "Cermin Kerang Laut Di Dalam"), Heung San O (香山澳; ''Xiangshan'ao''; "Gunung Wangi Di Dalam"), Lin Do (蓮島; ''Liandao''; "Pulau Lotus"), dan "Pelabuhan Soda Berkarbonat" (疏打埠).
 
Sementara ''Àomén''/''Ou3 Mun4'' adalah nama China yang tradisional bagi kawasan ini, ia menjadi suatu kebiasaan dikalangan orang China yang menetap disitu menggunakan nama Portugis meskipun dalam dialek Kantonis dengan menyebutnya sebagai ''Maa3 Gaau1'' (sistem rumi Jyutping), yang secara langsung menjadikan ia ditulis sebagai 馬交 dalam tulisan China.
 
"Macao" merupakan ejaan asal Portugis, dan terus digunakan dalam kebanyakan bahasa Eropah. Dalam bahasa Portugis Moden (berlainan dengan bahasa Portugis tradisi yang dipercakapkan oleh orang MacauMakau dan juga Portugis Kristang di Melaka, Malaysia), ejaan yang betul merupakan "MacauMakau". Pada pertengahan abad ke-20, nama "Macau" lebih kerap muncul dalam media-media Inggeris. Akan tetapi, namanya yang rasmi dalam bahasa Inggeris tetap merupakan "Macao". Dalam bahasa Melayu pula, nama "MacauMakau" diambil daripada bahasa Portugis.
 
Kerajaan MacauMakau menggunakan nama "Macao" dalam bahasa Inggeris manakala "Macau" merupakan ejaan Portugis dan "Makau" merupakan ejaan Melayu. Inilah nama yang digunakan dalam dokumen-dokumen rasmi seperti pasport dan borang imigresen.
 
Nama [[pinyin]] ''Aomen'' kadangkala digunakan dalam bahasa Melayu untuk merujuk kepada MacauMakau, seperti ia merupakan ejaan rasmi MacauMakau dalam bahasa Melayu. Ini adalah salah di sisi peraturan alih bahasa [[DBP]] dan "MacauMakau" tetap merupakan nama rasmi kawasan ini dalam bahasa Melayu.
 
== Sejarah ==
{{main|Sejarah MacauMakau}}
 
MacauMakau diduduki Portugis pada tahun [[1557]], tidak lama selepas menawan [[Melaka]] pada tahun [[1511]] dan [[Timor Timur]] selepasnya. Bermula pada tahun [[1670]], Portugal menyewa kawasan ini daripada maharaja China. Tiada pindah hak milik pada masa itu. MacauMakau berkembang sebagai pelabuhan perdagangan antara Portugis dan China dan cuba dikuasai [[Belanda]] secara berkali-kali pada abad ke 17.
 
Selepas [[Rumah Braganza]] menawan semula Portugal daripada tangan [[Pemerintah Sepanyol Habsburgs]] pada tahun [[1640]], MacauMakau dinobat sebagai ''Cidade do (Santo) Nome de Deus de Macau, Não há outra mais Leal'' atau ''Bandar yang mempunyai Nama Tuhan MacauMakau, tiada lagi yang lebih setia''.
 
Motto "'''Tiada lagi yang lebih setia'''" diberi sempena membalas budi baik MacauMakau yang tetap setia kepada pemerintahan Raja Portugal dan tidak mengiktiraf pemerintahan Sepanyol yang sebelum itu berjaya menawan dan menanluki Portugal. Secara realitinya pemerintah Hasburgs bukannya boleh mengubah keadaan ini pun kerana ia pada masa itu sibuk menghadapi peperangan-peperangan di Eropah. Tambahan pula, kegagalan Belanda menguasai MacauMakau membuktikan bahawa MacauMakau bukanlah bandar yang mudah ditumpaskan.
 
Dengan Hong Kong diambil oleh [[British]] dan dijadikan [[Jajahan Mahkota]], status MacauMakau sebagai pusat perdagangan serantau beransur-ansur luput kerana kapal-kapal lebih menyukai [[pelabuhan Victoria]] di Hong Kong yang lebih dalam. Pada tahun [[1849]], Portugal bertindak sendiri mengistiharkan MacauMakau sebagai bebas daripada China. Akan tetapi kerajaan China yang menghadapi tekanan politik dalaman terpaksa mengiktiraf tindakan ini pada tahun [[1887]].
 
Pada tahun [[1955]], rejim Salazar di Portugal yang menumpaskan pemerintahan monarki di negara itu mengistiharkanmengisytiharkan MacauMakau bersama dengan jajahan lain Portugal sebagai 'provinsi seberang laut' Portugal.
 
Walaupun budaya orang MacauMakau merupakan budaya campuran Portugis dan China, ini tidak selalunya menjadi secara amannya, Rakyat China di MacauMakau cuba untuk mendirikan identitinya sendiri untuk menentang pemerintahan Portugal.
 
Pada tahun [[1966]], penduduk cuba mendapatkan lesen untuk mendirikan sekolah swasta di Taipa, satu daripada dua pulau yang merupakan sebahagian daripada wilayah MacauMakau. Selepas cubaan mendapat lesen ini gagal berkali-kali, mereka terus melanggar undang-undang dan mula membina sekolah itu. Pada tarikh 15 November 1966, polis Portugis menahan pentadbir sekolah dan memukul para pembina, penduduk awam, dan pemberita-pemberita akhbar. Sejerus selepas itu, rakyat mengadakan tunjuk perasaan di depan rumah Gabenor akan tetapi pada 3 Disember kerajaan mengarahkan mereka ditangkap. Ini menaikkan kemarahan rakyat dan lebih ramai lagi penduduk datang untuk menghadiri demonstrasi. Kerajaan Portugis menghantar polis dan mengistiharkan darurat. Demonstrasi ini menyebabkan 11 orang mati dan 200 cedera.
 
Untuk menentang secara aman, penduduk China mengadakan "tiga tidak", tidak kepada cukai, tidak kepada perkhidmatan, dan tidak kepada menjual barangan kepada Portugis. Mereka berjaya dan pada [[29 Januari 1967]] kerajaan Portugis meminta maaf. Ini menandakan bermulanya layanan sama rata terhadap semua dan pengakuan pemerintahan ''de facto'' China keataske atas kawasan MacauMakau.
 
Selepas pergelutan kuasa di Portugal berakhir pada tahun [[1974]], kerajaan Portugal menjadi [[demokrasi]] dan mahu melepaskan kesemua kawasan tahlukannya di seberang laut. Akan tetapi [[Republik Rakyat China]] tidak mahukan penyatuan semula MacauMakau dengan China dalam masa yang singkat. Pada tahun [[1976]], [[Lisbon]] bersetuju menjadikan MacauMakau sebagai ''Kawasan Istimewa'' dan menberikan ia kebebasan politik dan ekonomi. Portugal dan Republik Rakyat China bersetuju merujuk kepada MacauMakau sebagai kawasan yang dimiliki China tetapi diperintah sahaja oleh Portugis. Perjanjian pada tahun [[1985]] memjanjikan pemulangan Hong Kong kepada China, dan perjanjian pemulangan MacauMakau turut ditandatangani pada tahun [[1987]] dengan status MacauMakau sebagai [[Kawasan Pentadbiran Khas]] PRCRRC (Republik Rakyat China). Kawasan Pentadbiran Istimewa Wilayah MacauMakau direalisasi pada tarikh [[20 Disember 1999]].
 
== Kerajaan dan politik ==
{{main|Politik MacauMakau}}
 
[[Pengurus Besar MacauMakau|pengurus besar]] dipilih oleh kerajaan [[Republik Rakyat China]] selepas melalui komiti pilihanraya, yang ahlinya dicadangkan badan koperat. Pengurus besar berdepan kabinet, [[Majlis Eksekutif]], yang terdiri daripada 7 ke 11 ahli, yang dipenuhi wakil badan koperat. [[Edmund Ho]], ahli perbankan dan satu pemimpin komuniti, merupakan orang pertama pilihan China untuk menjawat jawatan Pengurus Besar, mengantikan Gabenor[[Vasco Joaquim Rocha Vieira|General de Rocha Vieira]] on [[December 20]], [[1999]].
 
Badan perwakilan kawasan ini merupakan [[Dewan Undangan]], yang mempunyai 23 ahli. 10 daripadanya daripada pilihanraya langsung, 10 mewakili kawasan berfungsikan konstituensi, dan tujuh dilantik Pengurus Besar. Badan perwakilan ditugaskan merangka undang-undang, dan mempunyai kuasa membatalkan Pengurus Besar yang sedang bertugas. Ia juga mempunyai kuasa meggubal cara suksessornya dilantik selepas tahun 2009.
Baris 111 ⟶ 110:
Sistem kehakiman secara amnya diteraskan [[Sistem Kehakiman Portugis]]. Kawasan ini mempunyai badan kehakiman sendiri dengan mahkamah tertingginya dinamai [[Mahkamah Rayuan Terakhir]] (CFA), yang merupakan tempat terakhir merayu kes-kes mahkamah. Hakim dilantik oleh suatu komiti dan Pengurus Besar.
 
[[Fail:AdministrativeDivisionOfMacao.png|thumb|180px|right|Divisi Pentadbiran di dalam MacauMakau (Versi Bahasa Melayu akan ada pada masa akan datang)]]
 
== Subdivisi ==
''Rencana Utama: [[Bandar-bandar dan Kepulauan Macao]]''
 
Secara pentadbirannya, MacauMakau mempuyai dua divisi:
 
* Daerah Utara (北區): [[Semenanjung MacauMakau]]
* Daerah Kepulauan (離島區): [[Taipa]] dan [[Coloane]]
 
Walaupun "Daerah Utara", secara amnya, merujuk kepada keseluruhan semenanjung MacauMakau, sesetengah penduduk MacauMakau menggunakan nama "Daerah Utara" dengan makna yang lebih sempit. Ia merujuk kepada bahagian utara semenanjung MacauMakau dan jirannya bandar [[Zhuhai]] di tanah besar China. Dalam pada ini, penduduk berulang-alik dari tanah besar ke MacauMakau dengan melalui daerah utara.
 
<!-- Historical data moved to main article (see above for link) -->
 
== Geografi ==
{{main|Geografi MacauMakau}}
 
MacauMakau terletak 70 km di baratdaya [[Hong Kong]] dan 145 km selatan bandar [[Guangzhou]] di provinsi [[Guangdong]]. Ia meliputi [[Semenanjung MacauMakau|semenanjung]], dan kepulauan [[Taipa]] dan [[Coloane]].
 
[[Semenanjung]] terbentuk dari [[Zhujiang]] (Sungai Mutiara) [[estuari]] di bahagian timur dan [[Xijiang]] (Sungai Barat) di bahagian barat. Ia bersempadan dengan bandar [[Zon Khas Ekonomi]] [[Zhuhai]] di [[tanah besar China]].
 
MacauMakau mempunyai tanah yang rata hasil [[pengambilan semula tanah]] daripada laut akan tetapi bukit-bukitnya menandakan kawasan yang semulajadi dahulukala. Semenanjung MacauMakau pada mulanya merupakan suatu pulau tetapi dihubungkan dengan suatu [[bar pasir]] yang menjadi suatu [[isthmus]] yang sempit. Pengambilan semula tanah daripada laut yang bermula pada abad ke 17 menjadikan MacauMakau suatu semenanjung.
 
Dengan penbangunan yang mendadak, MacauMakau tidak lagi mempunyai kawasan yang sesuai untuk aktiviti pertanian. Tiada lagi kawasan yang berpaya, hutan mahupun kawasan berkayu. Disebabkan masalah ini, penduduk MacauMakau kini terpaksa mencari rezeki di lautan.
 
== Ekonomi ==
{{main|Ekonomi MacauMakau}}
 
[[Ekonomi]] MacauMakau secara besarnya didasarkan [[pelancongan]], termasuk [[berjudi]], [[tekstil]] dan [[bunga api]]. Membuat [[tekstil]] dan [[bunga api]] merupakan sumber ekonomi kedua selepas [[perjudian]]. Usaha untuk mempelbagaikan sumber ekonomi mewujudkan beberapa industri lain seperti membuat [[alat permainan]], [[bunga plastik]], dan [[alatan elektrik]]. Industri membuat [[baju]] menyumbang sebanyak 3/4 eksport, dan sektor perjudian menyumbang sebanyak 40% daripada GDP MacauMakau.
 
Lebih 8 juta pelancong melawat MacauMakau pada tahun [[2000]]. Sementara perkembangan ekonomi dan sektor pelancongan didominasi pendatang tanah besar China, pelancong dari [[Hong Kong]] tetap menjadi sumber nombor satu pendapatan rakyat MacauMakau. Baru-baru ini, aktiviti [[kongsi gelap]] yang menjadi masalah kepada kesihatan ekonomi beransur-ansur luput dan ini menandakan masa yang baik untuk ekonomi MacauMakau pada masa akan datang. Pertumbuhan ekonomi diantara tahun 2001 dan 2005 menampakkan kenaikan 10% setiap tahun. GDP per kapita berjumlah sebanyak RM 85,956. Dalam separuh tahun pertama 2005, pengangguran adalah 4.1%.
 
Hasi perjudian kasino-kasino MacauMakau pada tahun [[2004]] pada pertama kalinya mengatasi bandar [[Las Vegas]] di Amerika dengan setiap satunya memperoleh keuntungan lebih 5 billion dolar Amerika. Ini menjadikan MacauMakau pusat perjudian yang paling utama di dunia!
 
== Demografi ==
{{Main|Demografi MacauMakau}}
 
Dianggap sebagai [[wilayah tanggungan]], Makau ialah negara atau wilayah tanggungan [[Senarai negara mengikut kepadatan penduduk|berpenduduk padat]].
Considered as a [[dependent area|dependency]], Macau is the world's [[List of countries by population density|most densely populated]] country/dependency.
 
Populasi [[MacauMakau]] merupakan 95% bangsa [[Han]], kebanyakannya Kantonis dan sedikit [[Hakka]], kedua-duanya berasal daripada provinsi [[Guangdong]] yang berhampiran. Yang tinggal kebanyakannya etnik [[Portugis]] atau berdarah campur Cina-Portugis, ataupun [[Orang MacauMakau]]. Terdapat juga sedikit bangsa [[Jepun]], termasuk warisan orang Jepun yang dibuang pemerintah [[Shogun]] Jepun terdahulu. Bahasa rasmi merupakan [[Bahasa Portugis]] dan [[Bahasa Cina]]. Walaupun kawasan MacauMakau terletak di kawasan dialek Kantonis, kedua-dua dialek Kantonis dan bahasa Mandarin mempunyai status rasmi ''di facto''. Bahasa Inggeris juga dipercakapkan di kawasan perlancongan. [[Bahasa Portugis Lama]] atau [[Patua]] merupakan bahasa yang hampir pupus di kawasan ini.
 
== Budaya ==
{{main|Budaya MacauMakau}}
 
== Lain-Lain ==
* Seperti [[Hong Kong]], [[United Kingdom]] dan [[Malaysia]], tetapi berlainan dengan [[tanah besar China]] dan [[Portugal]], kenderaan MacauMakau mengamalkan pemanduan sebelah kiri, dan majority kenderaan dibina berdasarkan [[pemanduan tangan kanan]]. Portugal dan Selatan China juga pada mulanya memandu di sebelah kiri jalan.
 
== Rujukan ==
Baris 191 ⟶ 190:
 
[[Kategori:Bandar di China]]
[[Kategori:MacauMakau| ]]
[[Kategori:Wilayah khas]]
 
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/wiki/Makau"