Wikipedia

Shaka: Perbezaan antara semakan

Layar sejarah secara interaktif
← Suntingan sebelumnyaSuntingan berikutnya →
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
VisualWikiteks
Tiada ringkasan suntingan
Baris 1:
{{dablink|Lihat [[Takwim Hindu]] untuk zaman Shaka. Untuk isyarat tangan Hawaii, sila lihat [[Isyarat Shaka]]. Untuk dewa Jepun, lihat pula [[Gautama Buddha]], dan untuk siri TV, lihat [[Shaka Zulu (siri TV)]]}}
 
[[Image:KingShaka.jpg|thumb|220px|LukisanSatu-satunya tunggallukisan tentang Shaka yang diketahui yang menunjukkannya berdiri dengan sebilah [[assegai]] panjang dan perisai berat pada tahun 1824, empat tahun sebelum kematiannya.]]
 
'''Shaka''' (kekadang dieja '''Tshaka''', '''Tchaka''', atau '''Chaka'''; k.k. [[1787]] – k.k. [[22 September]] [[1828]]) ialah seorang ketua [[Zulu]] yang telah diakui secara meluas untuk pengubahan [[puak]] Zulu daripada sebuah [[suku]] kecil menjadi permulaan sebuah negara yang menguasai sebahagian besar [[Afrika Selatan]] di antara [[Sungai Phongolo]] dan [[Sungai Mzimkhulu]]. Keberanian ketenteraan serta keupayaannya untuk memusnah telah diakui secara meluas. Salah satu rencana ''[[Ensiklopedia Britannica]]'' (rencana Macropaedia, "Shaka", edisi [[1974]]) menegaskan bahawa beliau merupakan seorang [[genius]] ketenteraan kerana [[reformasi]] dan [[inovasi]]nya. Bagaimanapun, sesetengah penulis memegang pendirian yang lebih terbatas terhadap pencapaiannya. Walaupun demikian, [[kenegarawanan]] dan semangatnya dalam mengasimilisakan sesetengah jiran serta pemerintahannya melalui [[proksi]] menandakannya sebagai salah satu ketua puak Zulu yang teragung.
Baris 11:
Dingiswayo [[Pengerahan|mengerah]] ''emDlatsheni iNtanga'' (kumpulan umur) yang Shaka merupakan sebahagian, dan menggabungkannya ke dalam rejimen ''iziCwe''. Shaka berkhidmat sebagai [[pahlawan]] Mthethwa mungkin selama sepuluh tahun, dan mendapat nama kerana keberaniannya walaupun bertentangan dengan [[legenda]], beliau tidak mencapai sebarang kedudukan yang tinggi. Selepas Dingiswayo [[Pembuangan|dibuang]] kerana percubaannya yang gagal untuk [[Penggulingan|menggulingkan]] bapanya, beliau bersama-sama sebilangan kumpulan yang lain di kawasan itu (termasuk [[Mabhudu]], [[Dlamini]], [[Mkhize]], [[Qwabe]], dan [[Ndwandwe]] yang mungkin bergerak balas terhadap tekanan-tekanan [[pengabdian]] daripada [[Mozambique]] selatan) membantu mengembangkan gagasan-gagasan penyusunan ketenteraan dan sosial yang baru, khususnya ''ibutho'' yang kekadangnya diterjemahkan sebagai 'rejimen'. ''Ibutho'' merupakan sebuah kumpulan [[buruh]] berdasarkan umur yang menjalankan sesetengah kegiatan ketenteraan, tetapi bukannya secara eksklusif. Kebanyakan [[pertempuran]] sebelum ini adalah untuk menyelesaikan [[pertikaian]] dan sedangkan kemunculan ''[[impi]]'' (unit berlawan) kekadang mengubah cara perang secara dramatik, ia masih terhad kepada serangan sekali-kala serta tekanan [[politik]], dan tidak merupakan pembunuhan kejam yang nyata. Yang paling penting di sini ialah hubungan antara Shaka dengan Dingiswayo.
 
Apabila [[Senzangakona]] mangkat, [[Dingiswayo]] membantu Shaka untuk menewaskan adiknya dan menjadi ketua pada sekitar tahun [[1812]]. Shaka mula menghalusi sistem ''ibutho'' dengan lebih lanjut denganmelalui kaedah yang digunakan oleh Dingiswayo dan orang-orang yang lain. Dengan bantuan Empayar Mthethwa pada beberapa tahun yang berikut, beliau mengikat persahabatan dengan jiran-jirannya yang lebih kecil, sebahagian besarterutamanya untuk menangani ancaman Ndwandwe di utara yang semakin bertumbuh. Taktik-taktik Zulu pada mula-mulanya bersifat kedua-dua pertahanan dan serangan, dengan Shaka lebih suka akan campur tangan atau tekanan diplomatik yang dibantu oleh beberapa pembunuhan yang bijak. Perubahan-perubahan masyarakat tempatannya berasaskan struktur-struktur yang sedia ada, dan bersifat sosial dan [[propaganda]], selain daripadamahupun ketenteraan. Terdapat juga sebilangan pertempuran, seperti yang dinyatakan olehdalam sumber-sumber Zulu.
 
Dingiswayo kemudian dibunuh oleh [[Zwide]], seorang ketua puak yang kuat dari suku Ndwandwe (Nxumalo). Shaka bertindak sendiri untuk membela kematian Dingiswayo., dengan Zwide nyaris-nyaris melarikan diri daripada Shaka, walaupun perincian yang tepat tidak diketahui. Dalam peristiwa tersebut, ibu Zwide, seorang [[Sangoma]] (perkataan Zulu yang lebih bermaksud [[peramal]] daripada [[bomoh]]) dibunuhditangkap oleh Shaka. Shaka memilih [[dendam balas]] yang amat mengerikan terhadap ibu Zwide. Beliau mengurungnya di dalam sebuah rumah dan memasukkan dubuk-[[dubuk]] serta serigala-[[serigala]]. Selepas ibu Zwide ditelan pada waktu pagi, ShakShaka membakar rumah itu sama sekali. Walaupun beliau telah membalas dendam, Shaka masih sangat ingin sekali hendak membunuh Zwide. Tidaklah sehingga sekitar tahun [[1825]] bahawa kedua-dua askar agung bertemu berhampiran dengan [[Phongola]] dalam apa yang akan merupakan perjumpaan mereka yang terakhir. (Phongola kini terletak berhampiran dengan sempadan [[KwaZulu-Natal]] kini, sebuah [[provinsi]] di [[Afrika Selatan]]. Shaka menang dalam perlawananpertempuran ini, tetapi beliau mengorbankan banyak askar, termasuk Umgobhozi Ovela Entabeni, ketua komandernya.
<!---
== Patterns of Shaka's hegemony ==
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/wiki/Shaka"