|
[[Imej:MALAYSIABANGSAT.gif|thumb|200px|right|MALAYSIA YANG ANJENK KONTOL DAN HINA!! KAMPANG!!]]
{{Infobox Country or territory
|native_name = ''Estados Unidos Mexicanos''
|conventional_long_name = United Mexican States <br>''Kesatuan Negeri-negeri Mexican''
|common_name = Mexico
|image_flag = Flag_of_Mexico.svg
|image_coat = Mexico COA.svg
|symbol_type = Jata
|image_map = LocationMexico.png
|national_anthem = ''[[Himno Nacional Mexicano]]''
|national_motto =
|official_languages = [[Bahasa-bahasa Mexico|Tiada di peringkat persekutuan]]<br/>[[Bahasa Sepanyol]] (''[[de facto]]'')
|capital = [[Bandar Raya Mexico|Bandar raya Mexico]]
|latd=19 |latm=03 |latNS=N |longd=99 |longm=22 |longEW=W
|government_type = [[Republik Bersekutu]]
|leader_title1 = [[President of Mexico|Presiden]]
|leader_name1 = [[Felipe Calderón|Felipe Calderón Hinojosa]]
|largest_city = [[Bandar Raya Mexico|Bandar raya Mexico]]
|area = 1,972,550
|areami² = 758,249 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|area_rank = ke-15
|area_magnitude = 1 E12
|percent_water = 2.5
|population_estimate = 108,700,000
|population_estimate_year = 2006
|population_estimate_rank = ke-11
|population_census = 100,349,766 [http://www.airninja.com/worldfacts/countries/Mexico/population.htm]
|population_census_year = 2000
|population_density = 55
|population_densitymi² = 142 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
|population_density_rank = ke-142
|GDP_PPP_year = 2005
|GDP_PPP = $1.191 [[trilion]]
|GDP_PPP_rank = ke-13
|GDP_PPP_per_capita = $10,186
|GDP_PPP_per_capita_rank = ke-64
|GDP_nominal = $1.294 [[trilion]]
|GDP_nominal_rank = ke-13
|GDP_nominal_year = 2005
|GDP_nominal_per_capita = $7,298
|GDP_nominal_per_capita_rank = ke-53
|HDI_year = 2004
|HDI = {{profit}}0.821
|HDI_rank = ke-53
|HDI_category = <font color="#009900">high</font>
|sovereignty_type = [[Kemerdekan dari Peperangan Mexico|Kemerdekaan]]
|sovereignty_note = dari [[Sepanyol]]
|established_event1 = Pengisytiharaan
|established_event2 = Pengiktirafan
|established_date1 = [[16 September]] [[1810]]
|established_date2 = [[27 September]] [[1821]]
|currency = [[Peso Mexico]]
|currency_code = MXN
|time_zone =
|utc_offset = -8 to -6
|time_zone_DST = berbeza-beza
|utc_offset_DST =
|cctld = [[.mx]]
|calling_code = 52
|footnotes =
}}
MALINGSIA ANJING TAI BABI PLAGIATOR BUDAYA ORANG PENCURI PULAU TUKANG PUKUL TKI DAN WASIT INDONESIA
'''Kesatuan Negeri-Negeri Mexican''' atau '''Mexico''' (dalam bahasa Sepanyol dikenali sebagai : '''Estados Unidos Mexicanos''' atau '''México''') adalah sebuah negara yang terletak di Amerika Utara, bersempadan dengan [[Amerika Syarikat]], [[Guatemala]] dan [[Belize]] di tenggara dan [[Lautan Pasifik]] di barat dan [[Teluk Mexico]] dan [[Lautan Caribbean]] di sebelah timur. Ia merupakan negara ketiga terbesar di Amerika Latin dan juga negara yang paling ramai sekali berbahasa Sepanyol. Nama negara ini diambil dari nama ibu negaranya, yang berasal dari nama ibu negara kuno [[Aztec]] iaitu ''Mexico-Tenochtitlan''. ''Mexi'' ialah sebahagian nama [[Mexitli]], iaitu nama dewa perang, manakala ''co'' bermakna "tempat" dan ''ca'' bererti "orang".
GANYANG MALAYSIAAAAAAAAAAAAA
== Sejarah ==
<i>Untuk rencana lanjutan, lihat [[Sejarah Mexico]]</i>
Selama hampir 3,000 tahun, Mexico menjadi penempatan beberapa [[tamadun]] maju seperti [[tamadun]] [[Amerindian]], [[Maya]] dan [[Aztek]]. Ketibaan penjajah [[Sepanyol]] di bawah pimpinan bijak [[Hernan Cortez]] pada awal abad ke-16, dan kemenangan mereka ke atas kaum [[Aztek]] pada [[1521]], menandakan mulanya era pengkolonian Mexico sebagai [[Sepanyol Baru]].
Pada [[15 September]] [[1810]], kemerdekaan dari Sepanyol telah diisyhtiharkan oleh [[Miguel Hidalgo y Costilla]] di [[Dolores]] iaitu sebuah bandar kecil. Ini merupakan titik permulaan peperangan untuk kemerdekaan yang dikenali sebagai [[Perang Kemerdekaan Mexico]] atau "Mexican War of Independence" yang berakhir dengan kemerdekaan pada [[1821]] dan pembentukan Empayar Mexico yang Pertama. Selepas merdeka, kesemua negara di [[Amerika Tengah]] kecuali [[Chiapas]], bersetuju untuk tidak menjadi sebahagian anggota [[Empayar]] ini. Selepas kejatuhan [[Empayar Mexico]] ketangan pihak republikan dibawah pimpinan [[Antonio López de Santa Anna]], Republik yang pertama telah dibentuk dengan [[Guadalupe Victoria]] sebagai Presidennya yang pertama. Dibawah pemerintahan Santa Anna, penduduk dibahagian Texan iaitu di Coahuila dan [[Texas]] telah memberontak dan menuntut kemerdekaan dari kerajaan Mexico. Penduduk disini, terutamanya peneroka berbangsa Inggeris, telah membentuk [[Republik Texas]] atau "Republic of Texas". Pemberontakan ini telah mencetuskan peperangan yang terkenal iaitu perang di [[Alamo]] di antara tentera Mexico dan Texas. Akhirnya pada [[1836]], [[Texas]] mendapat kemerdekaan dan Republik Mexico semakin mengecil. Pada 1840-an, negara ini telah diceroboh oleh [[Amerika Syarikat]] yang mengakibatkan kehilangan wilayah yang amat besar, termasuklah [[Alta California]], [[Arizona]], [[Nevada]], [[Utah]] dan [[New Mexico]]. Pada 1860-an negara ini sekali lagi diceroboh, kali ini oleh bala tentera Perancis, yang ingin menaikkan Archduke dari Austria [[Maximilian of Mexico|Ferdinand Maximillian]] sebagai Maharaja Mexico, dengan sokongan [[paderi]] [[Katolik]] dan golongan [[Creole]] yang [[konservatif]]. Namun pemerintahan beliau berakhir dengan peristiwa berdarah, dimana [[Benito Juarez]] bekas presiden Mexico telah dilantik semula sebagai [[Presiden]]. Pada mulanya, Jeneral [[Ignacio Zaragoza]] berjaya menewaskan tentera Perancis pada [[5 Mei]] (atau [[Cinco de Mayo]], dalam bahasa Sepanyol) [[1862]] dalam [[Perang di Puebla]] tetapi akhirnya terpaksa mengalah, dan [[Napoleon III dari Perancis]], Maharaja Perancis, telah mengangkat [[Archduke Maximillian]] dari Austria sebagai [[Maharaja Mexico]] pada [[1864]]. Namun dalam masa yang singkat iaitu hanya tiga tahun, kerajaan Maximillian telah ditumbangkan oleh Juarez dan beliau dihukum bunuh.
Selepas kematian Juárez, [[anarkisme|anarki]] telah berlaku dan berlarutan selama 30 tahun bermula dengan [[Pemberontakan Mexico]] yang diketuai oleh [[Porfirio Diaz|Porfirio Díaz]] pada tahun [[1910]]. Tokoh-tokoh yang terkenal sewaktu Pemberontakan Mexico termasuklah [[Francisco I. Madero]], [[Venustiano Carranza]], [[Pancho Villa]], [[Alvaro Obregon]], [[Victoriano Huerta]], dan [[Emiliano Zapata]]. Puak pemberontak telah menewaskan tentera persekutuan, tetapi mereka terpaksa menghadapi pergolakan dalaman dan negara berada dalam keadaan konflik selama dua dekad lagi. Sebaik sahaja pemberontakan berakhir pada 1930an, [[Parti Institusi Revolusi]] (PRI) mengambil alih pucuk pemerintahan dan berkuasa selama 70 tahun hinggalah akhir abad ke-20. PRI merupakan suatu barisan yang terdiri daripada beberapa kumpulan pemberontak yang inginkan pertandingan politik berjalan secara aman. Pada Julai [[2000]], [[Parti Tindakan Nasional]] (PAN) yang dipimpin oleh [[Vicente Fox Quesada]] telah berjaya merampas negara ini dari PRI melalui [[pilihan raya]] yang bebas. [[Imej:Chichenitza11.jpg|thumb|Ukiran dewa Chichen Itza di kuil [[Maya]], [[Yucatan]], Mexico]]
Krisis pertama yang dihadapi oleh Presiden Fox ialah pemberontakan di [[Chiapas]] oleh puak [[Ejército Zapatista de Liberación Nacional]] (EZLN). Chiapas merupakan negeri yang termiskin di Mexico dan pemberontakan telah bermula sejak [[1994]]. Sebaik sahaja beliau diangkat sebagai Presiden, dia telah mengarah semua askar segera berundur dari negeri tersebut. Sekatan [[jalanraya]] juga ditarik balik dan bes [[tentera]] disana telah ditutup. Setahun selepas itu, satu [[perjanjian damai]] telah dibuat dengan [[puak pemberontak]] EZLN. Disamping itu, Presiden Fox terpaksa berhadapan dengan masalah [[polis]] di negara ini yang terkenal dengan gejala [[rasuah]]. Ini ditambah pula dengan kadar [[jenayah]] yang amat tinggi terutamanya di [[Mexico City]] merupakan masalah yang utama di negara ini. Pada 23 Mac, 2005, satu perjanjian Perkongsian Keselamatan dan Kemewahan Amerika Utara telah ditandatangani oleh Vicente Fox.
Sepanjang pilihan raya 2006, PRI telah ternyata semakin lemah dan jatuh menjadi kuasa politik ketiga terbesar menurut bilangan kerusi dalam Dewan Perwakilan ''Chamber of Deputies'' selepas PAN dan [[Parti Demokratik Revolusi]]. Dalam pilihan raya-pilihan raya presiden, [[Felipe Calderón]], daripada PAN adalah diisytiharkan pemenang, dengan kelebihan undi yang cukup nipis keatas [[Andrés Manuel López Obrador]] daripada Parti Revolusi Democratik (PRD). López Obrador, bagaimanapun, telah mempertikai keputusan pilihan raya tersebut dan bersumpah untuk mewujudkan satu "kerajaan alternatif" di Mexico.
== Politik ==
<i>Untuk rencana lanjutan, lihat [[Politik di Mexico]]</i>
[[Perlembagaan Mexico 1917]] memperuntukkan sebuah kerajaan [[Persekutuan]] [[Republik]] dengan kuasa dibahagikan kepada tiga institusi yang bebas iaitu [[eksekutif]], [[legislatif]] dan [[kehakiman]]. Dari segi sejarah, eksekutif yang dikuasai oleh parti PRI merupakan cabang yang dominan, dengan kuasa yang diberi kepada [[Presiden]], manakala Kongres hanya mengikut telunjuk Presiden. Namun demikian, sejak parti pembangkang mengambilalih kuasa pada 1997, Kongres semakin bebas dalam menggubal [[undang-undang]]. Presiden juga mempunyai kuasa dibawah [[perintah eksekutif]] untuk menggubal undang-undang dalam bidang ekonomi dan kewangan yang tertentu. Presiden dipilih setiap enam tahun dan dia dilarang daripada memegang jawatan yang sama untuk penggal kedua. Di Mexico, tiada jawatan naib presiden. Sekiranya seseorang Presiden itu dilucutkan jawatan atau meninggal dunia, Kongres akan melantik seorang [[Presiden sementara]].
Pada 21 Julai, [[2000]], [[Vicente Fox Quesada]] daripada parti pembangkang barisan Persekutuan untuk Perubahan atau "[[Alliance for Change]]", yang diketuai oleh Parti Tindakan Nasional (PAN), telah dipilih sebagai Presiden dalam satu [[pilihan raya]] yang dianggap terbersih dan paling bebas dalam sejarah Mexico. Fox memulakan penggal enam tahunnya pada 1 Disember, 2000. Kejayaannya telah mengakhiri dominasi [[Parti Institusi Revolusi]] (PRI) selama 71 tahun sebagai parti kerajaan. Pada September [[2006]], [[Felipe Calderón]] daripada parti PAN telah diisyhtiharkan sebagai Presiden Mexico yang baru selepas satu tribunal pilihan raya setelah menang tipis dengan saingannya yang terdekat López Obrador daripada Parti Revolusi Demokratik (PRD), lantas menyambungkan dominasi parti PAN di Mexico.
== Negeri dan bandar ==
=== Negeri di Mexico ===
[[Imej:Peta mexico.PNG|thumb|centre|500px|Peta Mexico]]
<i>Untuk rencana lanjutan, lihat [[Daerah di Mexico]]</i>
Mexico terdiri daripada 31 negeri atau "''estados''" dan Daerah Persekutuan Mexico atau "Distrito Federal". Kawasan Metropolitan [[Bandar Raya Mexico]] , termasuk Daerah Persekutuan dan kawasan bersempadannya, merupakan [[bandar]] berpenduduk paling padat di dunia.
{| align="center"
|-
|
*[[Aguascalientes (state)|Aguascalientes]]
*[[Baja California (state)|Baja California]]
*[[Baja California Sur|Baja California Sur]]
*[[Campeche (state)|Campeche]]
*[[Chiapas]]
*[[Chihuahua (state)|Chihuahua]]
*[[Coahuila]]
*[[Colima (state)|Colima]]
|
*[[Distrito Federal]]
*[[Durango (state)|Durango]]
*[[Guanajuato (state)|Guanajuato]]
*[[Guerrero]]
*[[Hidalgo (state)|Hidalgo]]
*[[Jalisco]]
*[[Mexico (state)|México]]
*[[Michoacán]]
|
*[[Morelos]]
*[[Nayarit]]
*[[Nuevo León]]
*[[Oaxaca (state)|Oaxaca]]
*[[Puebla (state)|Puebla]]
*[[Querétaro]]
*[[Quintana Roo]]
*[[San Luis Potosí (state)|San Luis Potosí]]
|
*[[Sinaloa]]
*[[Sonora]]
*[[Tabasco]]
*[[Tamaulipas]]
*[[Tlaxcala (state)|Tlaxcala]]
*[[Veracruz (state)|Veracruz]]
*[[Yucatán]]
*[[Zacatecas (state)|Zacatecas]]
|}
Setiap negeri mempunyai [[perlembagaan]] dan kongres masing-masing, dan rakyat setiap negeri memilih wakli mereka melalui pengundian langsung, seorang [[gabenor]] (''gobernador'') untuk satu penggal selama enam tahun, juga sebagai wakil-wakil (''diputados'') untuk mewakili negeri masing-masing di kongress, untuk penggal selama tiga tahun.
Distrito Federal adalah berlainan daripada negeri-negeri lain kerana ia adalah satu bahagian politik yang khas di Mexico milik kerajaan persekutuan secara keseluruhannya dan bukan untuk satu kerajaan tempatan tertentu, dan oleh itu, lebih terhad kuasa setempatnya.
Negeri-negeri orang Mexico adalah juga dibahagikan kepada majlis perbandaran (''municipios''), entiti politik rasmi dan paling kecil di Mexico.
=== Bandar Metropolitan paling utama ===
Bandar-bandar metropolitan yang paling besar di Mexico adalah seperti senarai di bawah menurut jumlah penduduknya.
* [[Bandar Raya Mexico|Bandar raya Mexico]] (19.23 juta)
* [[Guadalajara]] (4.1 juta)
* [[Greater Monterrey]] (3.66 juta)
* [[Greater Puebla]] (2.11 juta)
* [[Greater Toluca]] (1.61 juta)
* [[Tijuana]] (1.47 juta)
* [[León]] (1.42 juta)
* [[Juárez]] (1.3 juta)
== Tentera ==
Berbanding dengan kebanyakan negara Amerika Latin yang lain, Mexico mempunyai jumlah tentera yang paling kecil iaitu 183,700 tentera yang aktif. Bajetnya pada 1989, adalah 0.7% Pengeluaran Dalaman Kasar. Namun pada 1999, bajet Mexico bagi sektor ketenteraan telah meningkat kepada .9% KDNK pada ASD$4 bilion. Bagaimanapun, sejak tahun 2000 dengan peningkatan menguntungkan bahawa negara telah mengalami (Mexico telah memasuki kelab trilion) bajet adalah dikurangkan kepada .5% KDNK, dan masa ini perbelanjaan tahunannya adalah ASD$6.062 bilion (2005). Walaupun begitu, sejak Presiden [[Calderon]] menerajui kerajaan Mexico pada bulan Disember 2006, dia telah membuat perundangan untuk menambah bajet secara besar-besaran untuk memerangi [[kartel dadah|kartel]] dan pengedaran dadah diperingkat nasional kerana organisasi jenayah ini telah memanjangkan keganasan mereka disetiap pelusuk negara.
Menurut CIA World Factbook, tenaga manusia yang terlibat dalam ketenteraan berjumlah 2,000,000 (umur lelaki 18-49: anggaran 2005), dengan 19,058,337 lelaki yang sesuai untuk perkhidmatan ketenteraan, dan 1,063,233 orang lelaki sampai umur perkhidmatan ketenteraan setiap tahun. Semenjak 2000, golongan wanita telah dibenarkan berkhidmat secara sukarela dalam ketenteraan. Angkatan bersenjata Mexico masa ini jumlah 620,400 tidak termasuk [[tentera simpanan]].
== Geografi ==
<i>Untuk rencana lanjutan, lihat [[Geografi Mexico]]</i>
Topografi Mexico terdiri dari beberapa banjaran [[pergunungan]], di antaranya [[Sierra Madre Occidental]] di sebelah barat, [[Sierra Madre Oriental]] di timur, [[Cordillera Neovolcánica]] di tengah, dan [[Sierra Madre del Sur]] di selatan; [[dataran rendah]] kebanyakan sepanjang pesisir dan di [[Semenanjung Yucatan]]. Pedalaman negeri ber[[plato]] tinggi. Aktiviti [[seismik]] secara relatifnya adalah tinggi.
Hanya sedikit [[sungai]] yang boleh dilayari. Kebanyakan sungai adalah pendek dan mengalir dari jajaran pegunungan ke pesisir pantai.
Iklim Mexico adalah berpelbagai. Sebahagian besar negeri memiliki dua musim: hujan (Jun-September) dan panas (Oktober-April). Pada umumnya [[curahan hujan]] rendah di pedalaman dan utara. Manakala curahan hujan adalah tinggi di pesisir timur, di selatan, dan di Semenanjung Yucatan.
== Ekonomi ==
<i>Untuk rencana lanjutan, lihat [[Ekonomi Mexico]]</i>
Mexico mempunyai satu ekonomi [[pasaran bebas]] dan telah ditubuhkan dengan kukuh sebagai satu negara pendapatan sederhana atas dan ia adalah ekonomi yang terbesar ke-12 di dunia seperti yang diukur dalam [[Keluaran Dalam Negara Kasar]] dalam pariti kuasa beli. Selepas kegawatan ekonomi 1994, Mexico telah melalui proses pemulihan yang menarik dengan membina satu ekonomi yang moden dan berpelbagai. Para pentadbirnya yang baru telah juga memperbaiki infrastruktur dan membuka persaingan dalam sektor-sektor [[pelabuhan]], [[sistem kereta api]], [[telekomunikasi]], penjanaan [[elektrik]], pengedaran [[gas asli]] dan lapangan-lapangan terbang.
Sejak [[Perang Dunia II]], negara ini telah mengubah tumpuan dari ekonomi berdasarkan [[pertanian]] kepada ekonomi [[pengeluaran]]. Mexico kaya dengan pengeluaran [[petroliam]] dan pada satu ketika merupakan negara ke-10 terbesar pengeluar petroliam didunia. Petroliam masih merupakan sumber terbesar pendapatan asing di Mexico. Disamping itu, negara ini merupakan pengeksport [[perak]] yang terpenting di dunia. Antara dekad 40-an dan 80-an negara ini mengalami pertumbuhan ekonomi yang sangat pesat tetapi ia tersekat akibat pinjaman yang berlebihan.
Pada tahun 80-an, negara ini dilanda inflasi. Tetapi ia kembali pulih pada [[1990]] , apabila Mexico menyertai [[NAFTA]] atau Perjanjian Perdagangan Bebas Amerika Utara. Namun demikian, negara ini telah melalui pertumbuhan defisit perdagangan serta terlebih nilainya kadar pertukaran matawang asing pada 1994 yang dibiayai penjualan [[bon]] jangka pendek dan rizab pertukaran wang asing. Beberapa siri kejutan politik dan penurunan nilai peso baru pada akhir 1994 telah mengakibatkan panik dikalangan para pelabur. Akibatnya, [[inflasi]] meningkat secara mendadak, dan kerajaan Mexico terpaksa meminta campurtangan asing secara besar-besaran untuk menstabilkan keadaan ekonominya yang meruncing. Banyak kesan-kesan positif dalam pengurangan [[kemiskinan]] dan peningkatan dalam kuasa beli kelas menengah adalah dianggap berpunca daripada kestabilan [[ekonomi makro]] yang dikejar oleh pentadbiran terkini di Mexico di bawah parti PAN. Pertumbuhan purata tahunan KDNK untuk tempoh 1995–2002 adalah 5.1%. Kemerosotan ekonomi di [[Amerika Syarikat]] juga meninggalkan kesan yang sama di Mexico, yang mana pertumbuhannya pulih dengan pesatnya meningkat 4.1% pada 2005 dan 3% pada 2005. Inflasi telah menyentuh paras terendah iaitu 3.3% pada 2005, dan kadar faedah yang rendah, telah merangsang penggunaan kredit di kalangan rakyat kelas pertengahan. Pentadbiran Fox juga memberikan kestabilan kewangan: defisit belanjawan adalah lebih jauh dikurangkan dan hutang asing adalah berkurangan kepada bawah 20% KDNK. Di rantau Amerika Latin, Mexico telah diambilalih negara [[Chile]] sebagai negara berdaulat dengan kredit jangka panjang yang paling besar. Selanjutnya, kemiskinan di Mexico telah dikurangkan oleh kiriman-kiriman wang daripada warganegaranya yang bekerja di [[Amerika Syarikat|Amerika]], yang mencecah ASD$20 bilion dolar setiap tahun dan adalah punca pendapatan asing kedua terbesar selepas eksport minyak. Kini, kerajaan Mexico yang baru telah mengalihkan tumpuan dari [[petroliam]] kepada industri ringan dan eksport pula.
Selain itu, sektor [[pelancongan]] telah menjadi sumber ekonomi yang semakin penting. Tarikan pelancongan yang paling utama adalah robohan Meso-American purba, dan resort-resort pantai popular. Iklim pantai dan budayanya yang unik – satu gabungan orang Eropah (terutamanya Sepanyol) dan Meso-American – juga membuat Mexico menarik. Musim-musim pelancong yang paling utama di Mexico adalah pada bulan Disember dan sepanjang Julai dan Ogos, dengan sepanjang minggu sebelum [[hari Easter]] dan berduyun-duyun sepanjang cuti ''Spring Break'' pada musim bunga kerana banyak pantai peranginan di sana menjadi tumpuan pelajar-pelajar [[universiti]] dari [[Amerika Syarikat]] yang sedang bercuti.
Menurut pengarah [[Bank Dunia]] bagi Colombia dan Mexico, peratusan penduduk Mexico yang termiskin telah berkurangan dari 24.2% hingga 17.6% secara umum dan dari 42% hingga 27.9% di kawasan luar bandar daripada 2000-2004. Meskipun begitu, ketidaksamaan pendapatan masih merupakan satu masalah, dan jurang-jurang besar tetap ada bukan sahaja antara kaya dan miskin tetapi juga di antara utara dan selatan, bandar dan kawasan luar bandar. Perbezaan yang tajam dalam pendapatan dan Pembangunan Manusia adalah juga satu masalah serius di Mexico. Indeks Pembangunan Manusia Bangsa-bangsa Bersatu 2004 melaporkan [[Benito Juárez]], salah satu daerah dalam [[Distrito Federal]] dan [[San Pedro Garza García]] dalam negeri [[Nuevo León]], akan mempunyai satu tahap ekonomi, pendidikan dan pembangunan jangka hayat yang setara dengan negara maju seperti [[Jerman]] atau [[New Zealand]], mana kala [[Metlatonoc]] dalam negeri [[Guerrero]], akan mempunyai satu HDI serupa dengan negara paling mundur iaitu [[Malawi]].
== Demografi ==
<i> Untuk rencana lanjutan, lihat [[Demografi Mexico]]</i>
[[Imej:Mexic016.jpg|thumb|right|200px|Wanita orang asli di Mexico]]
Pakar bahasa telah mengenal pasti dua belas bahasa Mexico yang utama, lebih empat puluh kumpulan bahasa yang kecil, dan lebih sembilan puluh bahasa individu. Hampir 23 peratus orang aslinya bertutur dalam bahasa [[Náhuatl]], iaitu bahasa kaum [[Aztek]] yang ditutur di limabelas negeri di sini. Disamping itu, bahasa orang asli yang lain termasuklah bahasa [[Maya]] (ditutur oleh 14 peratus kaum Indian dan digunakan dari tenggara [[Semenanjung Yucatan]] ke [[Chiapas]]); [[Zapotec]] (ditutur oleh 7 peratus kaum Indian dan digunakan secara meluas di timur bahagian [[Oaxaca]]); [[Mixtec]] (juga ditutur oleh 7 peratus kaum Indian dan merupakan bahasa utama di [[Oaxaca]] dan [[Guerrero]]); [[Otomí]] (ditutur oleh 5 peratus kaum Indian dan digunakan di Mexico tengah, terutamanya di negeri México, [[Hidalgo]], dan [[Querétaro]]); [[Tzeltal]] (ditutur oleh hampir 5 peratus kaum Indian dan digunakan di [[Chiapas]]); dan [[Tzotzil]] (ditutur oleh hampir 4 peratus kaum Indian dan juga digunakan di [[Chiapas]]). Oaxaca merupakan negeri yang mempunyai kepelbagaian [[bahasa]] yang paling banyak, dengan duabelas bahasa Indian yang berlainan dituturkan di sini.
== Pendidikan ==
Pendidikan di Mexico dibahagikan mengikut [[kelas]]. Para pelajar dari keluarga berada belajar di [[sekolah swasta]] yang lengkap dengan pelbagai kemudahan serta bahan rujukan, manakala anak dari golongan miskin biasanya tidak mampu untuk pergi kesekolah atau pergi kesekolah yang serba kekurangan. Kaum yang paling terpinggir ialah kaum Indian. Pada 1990, dianggarkan lebih 40 peratus penduduk Indian berusia lima belas tahun ke atas tidak boleh membaca. Ini telah mewujudkan jurang [[pendidikan]] yang ketara dikalangan rakyat Mexico. Namun [[kerajaan]] telah cuba sedaya upaya untuk menggalakkan perkembangan pendidikan di kalangan belianya.
Antara lain, kerajaan telah menetapkan bahawa pendidikan adalah wajib sehingga ke gred enam. Malangnya akibat tekanan [[kewangan]], kebanyakan pelajar dari kelas bawahan lebih berminat bekerja dari bersekolah. Di Mexico, tiada [[undang-undang]] yang mewajibkan pendidikan menengah. Di sekolah rendah mereka mempelajari [[Matematik]], [[Pelajaran Sosial]], "grammar", [[tulisan]], [[membaca]] dan [[pendidikan fizikal]]. Manakala nilai-nilai [[moral]] dan kekeluargaan di pelajari dirumah. Kepentingan menambah pendapatan melalui kanak-kanak yang bekerja dalam sesebuah famili bermakna pemilihan antara "survival" dan pendidikan. Namun demikian, pada lima tahun kebelakangan ini kehadiran pelajar kesekolah semakin bertambah: [[UNICEF]] melaporkan 84% [[kanak-kanak]] yang memulakan alam persekolahan akan mencapai gred lima. Kadar keciciran pelajar yang rendah bermakna lebih ramai [[belia]] akan melanjut kepelajaran yang tinggi dan ini boleh membantu mengurangkan [[kemiskinan]]. Kini, lebih 8 juta belia telah mendaftar di sekolah menengah, iaitu 2 juta lebih dari tahun 1994.
Kerajaan di bawah Presiden [[Ernesto Zedillo]] telah berusaha untuk memperkembangkan [[pendidikan]] dinegara ini. Malah, lebihkurang 25 peratus perbelanjaan kerajaan telah disalurkan kearah pendidikan. Antara lain wang ini telah digunakan untuk membina sekolah-sekolah rendah serta teknik yang baru. Selain itu, wang ini digunakan untuk mengagih buku-buku teks secara percuma kepada 90% sekolah awam di Mexico.
== Budaya ==
<i>Untuk rencana lanjutan, lihat [[Budaya Mexico|Budaya di Mexico]]</i>
== Lain-Lain ==
* [[Makanan di Mexico]]
* [[Sukan di Mexico]]
* [[Media di Mexico]]
* [[Cuti awam di Mexico]]
== Lihat juga ==
* [[Perhubungan di Mexico]]
* [[Pelancongan di Mexico]]
* [[Ketenteraan di Mexico]]
* [[Pengangkutan di Mexico]]
* [[Hubungan Luar Mexico]]
* [[Parti-parti politik Mexico]]
* Senarai [[Presiden Mexico|Presiden]]
* [[Jabatan dan Agensi kerajaan Mexico]]
* [[Tentera Mexico]]
* [[Senarai Syarikat Utama Mexico]]
== Pautan luar ==
* [http://www.mexico-travel-guide.de Mexico Travel]
[[Kategori:Mexico]]
[[af:Meksiko]]
[[an:Mexico]]
[[ar:المكسيك]]
[[ast:México]]
[[ay:Mïxiku]]
[[az:Meksika]]
[[bat-smg:Meksėka]]
[[be-x-old:Мэксыка]]
[[bg:Мексико]]
[[bn:মেক্সিকো]]
[[bpy:মেক্সিকো]]
[[br:Mec'hiko]]
[[bs:Meksiko]]
[[ca:Mèxic]]
[[ceb:Mehiko]]
[[cs:Mexiko]]
[[cv:Мексика]]
[[cy:México]]
[[da:Mexico]]
[[de:Mexiko]]
[[diq:Meksika]]
[[dv:މެކްސިކޯ]]
[[el:Μεξικό]]
[[en:Mexico]]
[[eo:Meksiko]]
[[es:México]]
[[et:Mehhiko]]
[[eu:Mexiko]]
[[fa:مکزیک]]
[[fi:Meksiko]]
[[fr:Mexique]]
[[frp:Mexique]]
[[ga:Meicsiceo]]
[[gl:México]]
[[gn:Méjiko]]
[[gv:Mecsico]]
[[haw:Mekiko]]
[[he:מקסיקו]]
[[hi:मेक्सिको]]
[[hr:Meksiko]]
[[ht:Meksik]]
[[hu:Mexikó]]
[[ia:Mexico]]
[[id:Meksiko]]
[[ik:Mexiqo]]
[[ilo:Mexico]]
[[io:Mexikia]]
[[is:Mexíkó]]
[[it:Messico]]
[[ja:メキシコ]]
[[jbo:mexygu'e]]
[[ka:მექსიკა]]
[[kk:Мексика]]
[[ko:멕시코]]
[[ku:Meksîk]]
[[kw:Meksiko]]
[[la:Mexicum]]
[[lb:Mexiko]]
[[li:Mexico]]
[[lij:Mexico]]
[[ln:Mexiko]]
[[lt:Meksika]]
[[lv:Meksika]]
[[mk:Мексико]]
[[ml:മെക്സിക്കോ]]
[[mr:मेक्सिको]]
[[nah:Mēxihco]]
[[nds:Mexiko]]
[[nds-nl:Mexico (laand)]]
[[nl:Mexico (land)]]
[[nn:Mexico]]
[[no:Mexico]]
[[nov:Mexiko]]
[[nv:Méhigo]]
[[oc:Mexic]]
[[pam:Mexico]]
[[pl:Meksyk]]
[[pms:Méssich]]
[[pt:México]]
[[qu:Mishiku]]
[[rm:Mexico]]
[[ro:Mexic]]
[[ru:Мексика]]
[[scn:Mèssicu]]
[[se:Meksiko]]
[[sh:Meksiko]]
[[simple:Mexico]]
[[sk:Mexiko]]
[[sl:Mehika]]
[[sq:Meksika]]
[[sr:Мексико]]
[[sv:Mexiko]]
[[sw:Mexiko]]
[[ta:மெக்சிகோ]]
[[tg:Мексика]]
[[th:ประเทศเม็กซิโก]]
[[tl:Mehiko]]
[[tr:Meksika]]
[[uk:Мексика]]
[[uz:Meksika]]
[[vec:Mèsico]]
[[vi:Mexico]]
[[vo:Mäxikän]]
[[yi:מעקסיקא]]
[[zh:墨西哥]]
[[zh-classical:墨西哥]]
[[zh-min-nan:Be̍k-se-ko]]
[[zh-yue:墨西哥]]
| 
