Wangsa Saljuk: Perbezaan antara semakan

'''Seljuk''' (juga dieja Seljuq) atau Turki Seljuk (dalam [[Bahasa Turki]]:Selçuklular; dalam {{PerB|سلجوقيان}} {{unicode|Ṣ}}aljūqīyān; dalam [[Bahasa Arab]] سلجوق, Saljūq, atau السلاجقة al-Salājiqa) adalah sebuah dinasti [[Sejarah Islam|Islam]] yang pernah memerintah [[Asia Tengah]] dan [[Timur Tengah]] dari [[Abad ke-11|kurun ke-11]] hingga [[Abad ke-14|kurun ke-14]]. Mereka mendirikan empayar Islam yang dikenali sebagai Empayar Seljuk Agung. Empayar ini terbentang dari [[Anatolia]] hingga ke wilayah [[Punjab]] di [[Asia Selatan]]. Ia juga adalah sasaran utama [[tentera Salib]] di dalam [[Perang Salib Pertama]]. Dinasti ini diasaskan oleh suku [[Oghuz]] [[Turki]] yang berasal dari [[Asia Tengah]]. Dinasti Seljuk juga menandakan penguasaan [[orang Turki|bangsa Turki]] di [[Timur Tengah]]. Pada hari ini, mereka dianggap sebagai pengasas kebudayaan [[Turki]] Barat yang ketara di [[Azerbaijan]], [[Turki]] dan [[Turkmenistan]] dan Seljuk juga dianggap sebagai penaung [[kebudayaan Parsi]].<ref name="iranica">O.Özgündenli, ''"Persian Manuscripts in Ottoman and Modern Turkish Libraries"'', [[Encyclopaedia Iranica]], Edisi dalam talian, ([http://www.iranica.com/newsite/articles/ot_grp7/ot_pers_mss_ott_20050106.html LINK])</ref><ref name="britannica">[[Encyclopaedia Britannica]], ''"Seljuq"'', Edisi dalam talian, ([http://www.britannica.com/eb/article-9066688 LINK]): ''"... Because the Turkish Seljuqs had no Islamic tradition or strong literary heritage of their own, they adopted the cultural language of their Persian instructors in Islam. Literary Persian thus spread to the whole of Iran, and the Arabic language disappeared in that country except in works of religious scholarship ..."''</ref><ref name="Ravandi">M. Ravandi, ''"The Seljuq court at Konya and the Persianisation of Anatolian Cities"'', in Mesogeios (Mediterranean Studies), vol. 25-6 (2005), m/s: 157-69</ref>.

Sebelum [[abad ke -9]], gerombolan Turki menyeberangi [[Sungai Volga]], memasuki kawasan [[Laut Hitam]].<ref>Previte-Orton (1971), vol. 1, m/s.278 </ref> Pada mulanya, keluarga Seljuk adalah sebahagian suku [[Oghuz]] ''Qinik''<ref>Ringkasan artikel edisi dalam talian Britannica [http://concise.britannica.com/ebc/article-9378199/Seljuq-dynasty Seljuq Dynasty]</ref><ref>Merriam-Webster Online - Definisi [http://www.m-w.com/cgi-bin/dictionary?va=seljuk Seljuk]</ref><ref>''The History of the Seljuq Turks: From the Jami Al-Tawarikh''([http://books.google.com/books?vid=ISBN0700713425&id=jmMpaJZemk0C&pg=PA3&lpg=PA3&dq=%22Jami+Al-Tawarikh%22%2Bsaljuq%2Boghuz%2Bturks&sig=98_xadLFwNz0aimq-Yd6lwzdm30 Pautan])</ref><ref>''History of the Ottoman Empire and Modern Turkey'' - Stanford Shaw ([http://books.google.com/books?vid=ISBN0521291631&id=UVmsI0P9RDUC&pg=PA7&lpg=PA7&dq=seljuk%2Bturkish%2Bturkoman%2Bturkomans&sig=Bgfb3GEfOrlabxfHSy27suztLNM Pautan])</ref> yang tinggal di kawasan penduduk Islam pada [[abad ke -9]]. Penetapan mereka ialah [[Khagan]] [[Yabghu]] di Negeri-Negeri Gabungan Oghuz, antara [[Laut Kaspia]] dan [[Laut Aral]].<ref>Wink, Andre, ''Al Hind the Making of the Indo Islamic World,'' Brill Academic Publishers, Jan 1, 1996, ISBN 90-04-09249-8 pg.9</ref> Pada [[abad ke -10]], mereka berhijrah ke [[Empayar Parsi|Parsi]] dan menetap di kawasan [[Khorasan]]. Di sana, mereka berasimilasi dengan penduduk Parsi dan mengadaptasikan kebudayaan dan bahasa Parsi tempatan.<ref>M.A. Amir-Moezzi, ''"Shahrbanu"'', [[Encyclopaedia Iranica]], Edisi dalam talian, ([http://www.iranica.com/newsite/articles/ot_grp7/ot_shahrbanu_20050131.html Pautan]): ''"... here one might bear in mind that non-Persian dynasties such as the Ghaznavids, Saljuqs and Ilkhanids were rapidly to adopt the Persian language and have their origins traced back to the ancient kings of Persia rather than to Turkish heroes or Muslim saints ..."''</ref><ref name="iranica" /><ref name="Ravandi" /><ref name="britannica" /><ref>F. Daftary, ''Sectarian and National Movements in Iran, Khorasan, and Trasoxania during Umayyad and Early Abbasid Times'', dalam ''History of Civilizations of Central Asia'', Vol 4, bahagian. 1; disunting oleh M.S. Asimov dan Clifford Edmund Bosworth; [[UNESCO|Terbitan UNESCO]], [[Institut Pengajian Ismaili]]: ''"... Not only did the inhabitants of Khurasan not succumb to the language of the nomadic invaders, but they imposed their own tongue on them. The region could even assimilate the Turkic Ghaznavids and Seljuks (eleventh and twelfth centuries), the Timurids (fourteenth–fifteenth centuries), and the Qajars (nineteenth–twentieth centuries) ..."''</ref>

Alp Arslan adalah putera Bey Cagri dan beliau memperluaskan empayar Seljuk hingga ke [[Armenia]] dan [[Georgia (negara)|Georgia]] pada tahun [[1064]]. Beliau juga menyerang [[Empayar BizantinByzantine]] pada tahun [[1068]], di mana Alp Arslan berjaya menawan [[Anatolia]]. Kejayaan Arslan dalam [[Perang Manzikert]] meneutralkan ancaman kerajaan Bizantin. Beliau kemudiannya membenarkan pegawai bangsawan Turkmennya untuk memerintah daerah-daerah bekas empayar Bizantin ini kerana bangsawan ini setia kepada beliau. Dalam masa dua tahun sahaja, bangsawan Turkmen ini berjaya meluaskan pengaruh mereka di [[Laut Aegia]] dengan menubuhkan wilayah "beghlik", di timur laut Anatolia pula pemerintahan Saltuqis ditubuhkan, kerajaan Mengujeqs pula di Anatolia Timur, kawasan tenggara Anatolia pula dibawah pemerintahan [[Artuqid]], Anatolia Tengah dibawah pimpinan [[Danishmend]], [[Kesultanan Rom]] di Anatolia Barat (kerajaan ini kemudiannya berpindah ke Anatolia Tengah) dan juga Beghlik [[Bey Caka]] di [[Izmir]].

Dibawah pemerintahan Malikshah, pewaris Alp Arslan, bersama-sama dengan dua wazir [[Parsi]]<ref>[[Encyclopaedia Britannica]], "Nizam al-Mulk", Edisi Dalam Talian, ([http://www.britannica.com/eb/article-9055970 Puatan])</ref> beliau iaitu [[Nizam al-Mulk]] dan [[Taj al-Mulk]], negeri Seljuk ini berkembang dari [[Iran]] di timur hingga ke sempadan [[Empayar BizantinByzantine]] di barat. Beliau memindah ibu kota Seljuk dari [[Ray]] ke [[Isfahan]]. Sistem ketenteraan Iqta dan juga Universiti Nizamiyyah di Baghdad ditubuhkan oleh Nizam al-Mulk dan tempoh pemerintahan Malikshah dikenali sebagai Zaman Kegemilangan "Seljuk Agung". Khalifah Abasiyah memberi gelaran kepada beliau sebagai "Sultan di Timur dan Barat" pada tahun 1087. Namun begitu terdapat kumpulan [[Hassan Sabah]], sebuah angkatan senjata [[Syiah]] aliran [[Ismaili]] mula bertukar menjadi sebuah ketenteraan dan membunuh banyak tokoh-tokoh penting dalam pemerintahan Seljuk.

Di [[Georgia (negara)|Georgia]] pula, kerajaan Georgia mula memulakan serangan ke atas wilayah-wilayah Islam dan menawan bekas wilayah-wilayah Seljuk dan menghidupkan [[Kerajaan Armenia]] yang diletakkan ditampuk pemerintahan [[Leo II Armenia]] di rantau [[Anatolia]]. Khalifah [[Abbsiyah]] [[An-Nasir]] pula mula memulihkan kuasanya sebagai khalifah dan bersekutu dengan Shah [[Aladdin Tekish]] Khorezmi dari [[Empayar Parsi]] [[Empayar Khorezmiyah|Khorezmiyah]]. Persekutuan ini menawan kesemua wilayah-wilayah yang diperintah oleh bangsawan Turkmen ini kecuali [[Kesultanan Rom]] di kawasan [[Anatolia]]. Pada [[abad ke -13]], tentera [[Mongol]] menyerang [[Anatolia]] (sekitar [[1260]]) dan membahagikan Anatolia kepada beberpa wilayah kecil yang digelar [[Emiriah]]. Di Anatolia, Emiriah [[Beylik Anatolia]] kemudiannya menjadi pengasas kerajaan [[Turki Uthmaniyyah]].