Pencemaran udara: Perbezaan antara semakan

==[[Pencemaran udara|Pencemaran Udara]]==

[[File:Air Pollution-Causes&Effects.svg|thumb|350px|Lukisan skematik, punca dan kesan pencemaran udara: (1) kesan rumah hijau, (2) pencemaran zarah, (3) peningkatan radiasi UV, (4) hujan asid, (5) peningkatan kepekatan ozon paras bumi, (6) tahap peningkatan nitrogen oksida.]][[Pencemaran]] udara adalah bahan di udara yang boleh memberi kesan buruk kepada manusia dan ekosistem. Bahan tersebut boleh jadi zarah pepejal, titisan cecair, atau gas. Pencemar boleh jadi semulajadi atau buatan manusia.

[[Pencemaran udara|Pencemar dikelaskan sebagai utama atau sekunder. Bahan pencemar utama biasanya dihasilkan daripada proses, seperti abu dari letusan gunung berapi. Contoh lain termasuk gas karbon monoksida daripada ekzos kenderaan bermotor, atau sulfur dioksida yang dikeluarkan dari kilang-kilang. Pencemaran sekunder tidak dilepaskan secara langsung. Sebaliknya, ia membentuk di udara apabila pencemaran utama bertindak balas atau berinteraksi. Tahap ozon permukaan adalah contoh yang pencemar sekunder yang menonjol. Sesetengah bahan pencemar mungkin kedua-dua utama dan sekunder: kedua-duanya dilepaskan secara langsung dan terbentuk dari bahan pencemar utama yang lain.]]

[[Pencemaran udara|Pencemaran utama yang dihasilkan oleh aktiviti manusia termasuk:]]

* [[Pencemaran udara|gas methana-gas ini dilepasan oleh pelupusan sampah sarap. Gas ini dapat memerangkap haba dalam atmosphera (seperti karbon dioksida) dan ini meningkatkan suhu bumi.]]

*## [[Pencemaran udara|sulfur oksida (SO_x) - terutamanya sulfur dioksida, sebatian kimia dengan formula SO₂. SO₂ dihasilkan oleh gunung berapi dan dalam pelbagai proses industri. Arang batu dan petroleum seringkali mengandungi sebatian sulfur, dan pembakarannya menghasilkan sulfur dioksida. Pengoksidaan lanjut SO₂, biasanya dengan kehadiran pemangkin seperti NO₂, membentuk H₂SO₄, dan dengan itu [[hujan asid]]. Ini adalah salah satu punca bagi kebimbangan mengenai kesan alam sekitar akibat penggunaan bahan api ini sebagai sumber kuasa.]]

[[Pencemaran udara|Pencemaran sekunder termasuk:]]

* [[Pencemaran udara|Butiran zarah yang terbentuk dari bahan pencemar gas utama dan sebatian dalam kabut fotokimia. Asbut adalah sejenis pencemaran udara. Kabut Klasik terhasil dari jumlah pembakaran arang batu yang besar di kawasan tersebut yang terhasil dari campuran asap dan sulfur dioksida. Kabut moden biasanya tidak datang daripada arang batu tetapi daripada pelepasan kenderaan dan industri yang bertindak di dalam atmosfera dengan cahaya ultraungu dari matahari untuk membentuk pencemaran sekunder yang juga bergabung dengan pelepasan utama untuk membentuk kabut fotokimia.]]

* [[Pencemaran udara|Ozon permukaan bumi (O₃) terbentuk daripada NO_x dan VOC. Ozon (O₃) adalah satu juzuk penting dalam troposfera. Ia juga merupakan juzuk penting dalam kawasan-kawasan tertentu stratosfera dikenali sebagai lapisan ozon. Fotokimia dan tindak balas kimia yang melibatkannya memancu banyak proses kimia yang berlaku di dalam atmosfera pada waktu siang dan malam. Pada kepekatan yang terlalu tinggi yang disebabkan oleh aktiviti manusia (sebahagian besarnya pembakaran bahan api fosil), ia merupakan satu pencemar, dan satu juzuk kabut.]]

* [[Pencemaran udara|Peroxyacetyl nitrat (PAN) - juga terbentuk daripada NO_x dan VOC.]]

[[Pencemaran udara|Pencemar udara kecil termasuk:]]

* [[Pencemaran udara|Sebilangan besar kecil pencemar udara merbahaya . Sebahagian daripada ini dikawal selia di [[Amerika Syarikat]] di bawah Akta Udara Bersih dan di Eropah di bawah Arahan Rangka Kerja Udara.]]

* [[Pencemaran udara|Pelbagai bahan pencemar organik berterusan, yang boleh bergabung dengan zarah]]

[[Pencemaran udara|Bahan pencemar organik berterusan (POPs) adalah sebatian organik yang tahan kepada penguraian alam sekitar melalui proses kimia, biologi, dan fotolitik. Disebabkan itu, ia telah dilihat berkekalan dalam alam sekitar, mampu diangkut jarak jauh, terkumpul secara bio dalam tisu manusia dan haiwan, meningkat secara bio dalam rantaian makanan, dan mempunyai potensi kesan ketara ke atas kesihatan manusia dan alam sekitar.]]

==[[Pencemaran udara|Sumber]]==

[[Pencemaran udara|Terdapat pelbagai lokasi, aktiviti-aktiviti atau faktor-faktor yang bertanggungjawab untuk melepaskan bahan pencemaran ke dalam atmosfera. Sumber-sumber ini boleh diklasifikasikan kepada dua kategori utama.]]

[[Pencemaran udara|Antropogenik (buatan manusia) sumber:]]

[[Pencemaran udara|Ini kebanyakannya berkaitan dengan pembakaran pelbagai jenis bahan api.]]

* [[Pencemaran udara|Sumber pegun termasuk jujukan asap loji kuasa, kemudahan perkilangan (kilang-kilang) dan sisa insinerator, serta relau dan lain-lain jenis alat-alat pemanasan bahan api terbakar. Di negara membangun dan negara-negara miskin, pembakaran tradisional adalah sumber utama bahan pencemar udara; biomass tradisional termasuk kayu, sisa tanaman dan najis.]] <ref>{{cite web|title=Biomass Pollution Basics|author=David Pennise and Kirk Smith|publisher=WHO|url=http://www.who.int/indoorair/interventions/antiguamod21.pdf}}</ref><ref>{{cite web|title=Indoor air pollution and household energy|publisher=WHO and UNEP|year=2011|url=http://www.who.int/heli/risks/indoorair/indoorair/en/index.html}}</ref>

* [[Pencemaran udara|Sumber Bergerak termasuk kenderaan bermotor, kapal laut, dan pesawat.]]

* [[Pencemaran udara|Bahan kimia , habuk dan pembakaran terkawal amalan dalam bidang pertanian dan pengurusan hutan. Pembakaran terkawal atau ditetapkan adalah teknik yang kadang-kadang digunakan dalam pengurusan hutan, pertanian, padang rumput pemulihan atau pengurangan gas rumah hijau. Kebakaran adalah sebahagian proses semulajadi bagi kedua-dua ekologi hutan dan padang rumput dan api yang dikawal boleh menjadi alat untuk hutan. Pembakaran terkawal merangsang percambahan beberapa pokok hutan wajar, sekali gus memperbaharui hutan.]]

* [[Pencemaran udara|Asap dari cat , semburan rambut , varnis , semburan aerosol dan pelarut lain.]]

* [[Pencemaran udara|Sisa pemendapan di tapak pelupusan, yang menghasilkan metana. Metana adalah gas sangat mudah terbakar dan boleh membentuk campuran letupan dengan udara. Metana juga merupakan gas penyesak dan boleh menggantikan oksigen dalam ruang yang tertutup. Asfiksia atau lemas boleh berlaki mengakibatkan jika kepekatan oksigen berkurangan kepada kurang daripada 19.5% akibat sesaran.]]

* [[Pencemaran udara|Sumber tentera, seperti senjata nuklear , gas toksik , peperangan kuman dan [[roket.]].

==[[Pencemaran udara|Sumber semula jadi:]]==

* [[Pencemaran udara|Debu daripada sumber semula jadi, kawasan biasanya besar tanah dengan sedikit atau tiada tumbuh-tumbuhan]]

* [[Pencemaran udara|Metana , dipancarkan oleh pencernaan makanan oleh haiwan, sebagai contoh lembu]]

* [[Pencemaran udara|Gas Radon dari pereputan radioaktif dalam kerak Bumi. Radon adalah tidak berwarna, tidak berbau, yang wujud secara semula jadi, gas radioaktif yang terbentuk daripada pereputan radium. Ia dianggap menjadi merbahaya pada kesihatan. Gas radon daripada sumber semula jadi boleh terkumpul di dalam bangunan, terutama di kawasan tertutup seperti ruangan bawah tanah dan ia merupakan punca yang paling kerap kedua barah paru-paru, selepas asap rokok.]]

* [[Pencemaran udara|Asap dan karbon monoksida daripada kebakaran hutan]]

* [[Pencemaran udara|Tumbuh-tumbuhan, di beberapa kawasan, mengeluarkan sejumlah besar alam VOC pada hari-hari panas. Ini VOC bertindak balas dengan bahan pencemar utama antropogenik-khususnya, NO_x, SO₂, dan sebatian-kepada karbon organik antropogenik menghasilkan jerebu bermusim pencemaran sekunder.]]<ref>{{cite web|url=http://www.pnas.org/content/106/22/8835.full|title=Biogenic carbon and anthropogenic pollutants combine to form a cooling haze over the southeastern United States|work=[[Proceedings of the National Academy of Sciences]]|author=Goldstein, Allen H., Charles D. Koven, Colette L. Heald, Inez Y. Fung|date=2009-05-05|accessdate=2010-12-05}}</ref>

* [[Pencemaran udara|Aktiviti gunung berapi, yang menghasilkan sulfur, klorin zarahan, dan abu.]]

==[[Pencemaran udara|Titik panas]] ==

[[Pencemaran udara|Titik panas pencemaran udara adalah kawasan di mana pelepasan pencemaran udara mendedahkan individu kepada peningkatan kesan kesihatan yang negatif.]] <ref>{{cite web|title=Air pollution hot spot|url=http://www.greenfacts.org/glossary/abc/air-pollution-hot-spot.htm|accessdate=24 April 2014}}</ref> [[Pencemaran udara|Ia adalah biasa di penempatan padat penduduk, kawasan bandar, di mana terdapat gabungan punca pencemaran tetap (contohnya kemudahan industri) dan punca pencemaran sumber-sumber bergerak (misalnya kereta dan lori). Pelepasan daripada sumber-sumber ini boleh menyebabkan penyakit pernafasan, asma kanak-kanak, barah, dan masalah kesihatan yang lain. Jisim zarah halus seperti jelaga diesel, yang menyumbang kepada lebih daripada 3.2 juta kematian pramatang di seluruh dunia setiap tahun, adalah satu masalah yang penting. Ia adalah amat kecil dan boleh melekat dalam paru-paru dan memasuki aliran darah. Jelaga diesel tertumpu di kawasan padat dengan penduduk, dan satu dalam enam orang di Amerika Syarikat tinggal berhampiran titik panas tempat pencemaran diesel.]] <ref>{{cite web|last=Pettit|first=David|title=Global Toll of Air Pollution: Over 3 Million Deaths Each Year|publisher=Switchboard NRDC|url=http://switchboard.nrdc.org/blogs/dpettit/global_toll_of_air_pollution_o.html|date=14 December 2014}}</ref>

[[Pencemaran udara|Walaupun titik panas pencemaran udara memberi kesan kepada pelbagai penduduk, sesetengah kumpulan lebih cenderung ditempatkan di titik panas. Kajian terdahulu telah menunjukkan perbezaan pada pendedahan pencemaran menurut bangsa dan / atau pendapatan. Kegunaan tanah merbahaya (kemudahan penyimpanan dan pelupusan toksik, kemudahan perkilangan, jalan raya utama) cenderung untuk terletak di mana nilai hartanah dan tahap pendapatan adalah rendah. Taraf sosio-ekonomi yang rendah boleh menjadi proksi untuk kelemahan sosial jenis lain termasuk bangsa, kekurangan keupayaan untuk mempengaruhi peraturan kelulusan dan kekurangan keupayaan untuk bergerak ke kawasan yang kurang pencemaran alam sekitar. Komuniti-komuniti ini menanggung beban yang tidak seimbang pencemaran alam sekitar dan lebih cenderung untuk menghadapi risiko kesihatan seperti barah atau asma.]]<ref name="Drury">{{cite journal|last=Drury|first=Richard|last2=Belliveau|first2=Michael|last3=Kuhn|first3=J Scott|last4=Shipra|first4=Bansal|title=Pollution Trading and Environmental Justice: Los Angeles' Failed Experiment in Air Pollution Policy|journal=Duke Environmental Law & Policy Forum|date=Spring 1999|volume=9|issue=231}}</ref>

[[Pencemaran udara|Kajian menunjukkan bahawa corak dalam kaum dan jurang pendapatan bukan sahaja menunjukkan pendedahan yang lebih tinggi kepada pencemaran tetapi risiko juga lebih tinggi akibat hasil kesihatan yang buruk.]] <ref name="Morello-Frosch 2011">{{cite journal|last=Morello-Frosch|first=Rachel|last2=Zuk|first2=Miriam|last3=Jerrett|first3=Michael|last4=Shamasunder|first4=Bhavna|last5=Kyle|first=Amy D.|title=Understanding the Cumulative Impacts of Inequalities in Environmental Health: Implications for Policy|journal=Health Affairs|year=2011|volume=30}}</ref> [[Pencemaran udara|Pencirian masyarakat oleh status sosio-ekonomi yang rendah dan kaum minoriti yang lebih terdedah kepada kesan kesihatan buruk terkumpul akibat pendedahan tinggi kepada bahan pencemar berbanding masyarakat yang lebih bernasib baik.]]<ref name="Morello-Frosch 2011"/> [[Pencemaran udara|Kulit Hitam dan Latin pada umumnya menghadapi pencemaran lebih daripada orang kulit putih dan orang Asia, dan masyarakat berpendapatan rendah menanggung beban yang lebih tinggi risiko berbanding golongan mewah.]] <ref name="Drury"/> [[Pencemaran udara|Percanggahan kaum terutamanya yang berbeza di kawasan-kawasan pinggir bandar Selatan dan kawasan metropolitan di Barat.]] <ref>{{cite journal|author-link=Mohai et al.|title=Racial and Socioeocnomic Disparities in Residential Proximity|journal=American Journal of Public Health|year=2009|volume=99|issue=3}}</ref> [[Pencemaran udara|Penduduk di perumahan awam, yang secara umumnya pendapatan rendah dengan akses rendah pada penjagaan kesihatan dan tidak boleh bergerak ke kawasan yang lebih sihat, adalah sangat terjejas oleh kilang penapis berhampiran dan loji kimia.]] <ref>{{cite journal|last=Lerner|first=Steve|chapter=Port Arthur, Texas: Public Housing Residents Breathe Contaminated Air from Nearby Refineries and Chemical Plants|title=Sacrifice Zones: The Front Lines of Toxic Chemical Exposure in the United States|publisher=MIT Press|year=2010}}</ref>

== [[Pencemaran udara|Klasifikasi pencemaran udara]] ==

[[Pencemaran udara|Pencemaran udara diklasifikasikan kepada dua bahagian iaitu pencemaran primer dan pencemaran sekunder.]]

===[[Pencemaran udara|Pencemaran primer]] ===

[[Pencemaran udara|Pencemaran primer ialah pencemaran yang dihasilkan [[sulfur monoksida]] dan [[karbon monoksida]] hasil daripada pembakaran tidak lengkap. Ia menyebabkan [[zarah]]-zarah halus terampai di [[udara.]].

[[Pencemaran udara|Kebanyakan pencemaran udara primer ini dilepaskan melalui ekzos kenderaan, kawasan industri yang melepaskan asap atau bahan pencemar, dan penggunaan dapur arang kayu yang tidak terkawal]]

=== [[Pencemaran udara|Pencemaran sekunder]] ===

[[Pencemaran udara|Pencemaran udara sekunder adalah berpunca hasil daripada tindak balas [[sulfur dioksida]] yang bergabung dengan [[wap air|wap-wap air]] di udara.]]

== [[Pencemaran udara|Kesan]] ==

=== [[Pencemaran udara|Kesihatan manusia]] ===

[[Pencemaran udara|Kesan utama [[pencemaran udara]] kepada [[manusia]] adalah [[sistem pernafasan]]. Gas-gas seperti karbon monoksida akan meracuni sistem pengangkutan [[oksigen]] dalam [[darah]] dan melambatkan tindak balas manusia. Kesan seterusnya akan menyebabkan seseorang itu mengantuk, mempunyai penyakit lelah dan mengurangkan fungsi [[paru-paru.]].

[[Pencemaran udara|Bahan tercemar seperti nitrogen oksida boleh menyebabkan edema dan pendarahan pulmonari. Bahan tercemar seperti gas ozon boleh menimbulkan kerengsaan dan akan menyebabkan inflamasi paru-paru dan ketidakupayaan untuk bergerak. Habuk, asap, kabus, wap atau bahan-bahan lain juga menghalang penglihatan mata manusia.]]

Kajian [[Pencemaran udara|Kajian Pertubuhan Kesihatan Sedunia]] (WHO) telah menyatakan sebanyak 3.3 juta manusia mati setiap tahun disebabkan oleh pencemaran udara. Ia adalah tiga kali lebih tinggi daripada jumlah kematian yang disebabkan oleh kemalangan kenderaan.]]

=== [[Pencemaran udara|Tumbuhan]] ===

[[Pencemaran udara|Kesan kepada tumbuhan adalah seperti mengalami kerosakan nekrosis (keguguran [[daun]]), klorosis (pertukaran warna), dan pertumbuhan terbantut.]]

[[Pencemaran udara|Kesan ini juga akan menyebabkan sebahagian daripada penduduk [[bumi]] kekurangan sumber makanan dan ekonomi yang akhirnya menganggu kehidupan seharian. Selain itu, kesan itu akan mengganggu keseimbangan ekosistem.]]

=== [[Pencemaran udara|Haiwan]] ===

[[Pencemaran udara|Haiwan akan terancam atau mati akibat daripada pencemaran udara. Perkara ini disebabkan oleh udara yang memasuki paru-paru [[haiwan]]. Selain itu, makanan daripada sumber tumbuhan akan tercemar oleh pencemaran udara.]]

=== [[Pencemaran udara|Bahan]] ===

[[Pencemaran udara|Kesan kepada bahan bermaksud kerosakan berlaku akibat daripada pencemaran udara seperti kekotoran pada pakaian, pencemaran pada permukaan dinding bangunan dan sebagainya. Perkara ini berlaku akibat daripada pengenapan asap atau zarah halus.]]

[[Pencemaran udara|Hakisan logam juga merupakan kesan daripada pencemaran udara akibat kehadiran sulfur dioksida di dalam udara.]]

=== [[Pencemaran udara|Penipisan lapisan ozon]] ===

[[Pencemaran udara|Pencemaran udara akan menyebabkan berlakunya [[pemanasan global]] akibat daripada penyusutan lapisan ozon yang melindungi bumi daripada sinaran terus cahaya [[matahari]]. Pendedahan secara terus kepada cahaya matahari boleh menyebabkan kanser [[kulit]]. Di samping itu, pancaran matahari yang terik juga akan menyebabkan berlakunya pencairan [[ais]] di bahagian [[kutub]] bumi. Pada masa kini, ekosistem di dunia mengalami ketidakseimbangan.]]

=== [[Pencemaran udara|Hujan asid]] ===

[[Pencemaran udara|Hujan asid berlaku disebabkan oleh penggabungan gas sulfur dioksida dan nitrogen oksida dengan air [[hujan]] dan seterusnya menjadi [[asid sulfurik]] dan [[asid nitrik]]. Asid ini akan terkumpul di dalam awan dan bergerak ke tempat-tempat lain. Asid tersebut akan turun bersama-sama dengan hujan dan menimpa hidupan yang terdapat di dunia. Kesannya, ia membunuh tumbuh-tumbuhan dan juga [[hidupan air]]. Tambahan pula, ia juga boleh menghakis pakaian, kertas dan bahan binaan bangunan. Selain itu, asid tersebut juga meresap ke dalam [[tanah]] dan menyebabkan kualiti tanah berkurang serta tidak subur.]]

=== [[Pencemaran udara|Kesan rumah hijau dan pemanasan global]] ===

[[Pencemaran udara|Kesan yang paling ketara dan sedang hangat diperbincangkan oleh seluruh negara pada masa kini adalah tentang kesan pemanasan global yang disebabkan oleh [[kesan rumah hijau]]. Kenaikan [[suhu]] bumi dan penipisan lapisan ozon juga menjadi punca kepada pemanasan global yang dapat dirasakan oleh seluruh dunia. Kenaikan suhu bumi adalah disebabkan oleh pembebasan gas-gas karbon dioksida yang terkumpul di dalam udara.]]

[[Pencemaran udara|Gas karbon dioksida yang terlalu banyak telah menyebabkan haba di bumi terperangkap dan akhirnya suhu bumi meningkat dan persekitarannya menjadi panas. Penyusutan lapisan ozon juga menyebabkan kejadian pemanasan global ini. Kesannya adalah permukaan bumi akan menjadi panas, ekosistem terganggu, banjir berlaku secara kerap dan juga berlakunya kejadian alam yang tidak normal.]]

=== [[Pencemaran udara|Atmosfera]] ===

[[Pencemaran udara|Kesan terhadap atmosfera yang dibawa oleh pencemaran udara pula ialah mengurangkan jarak penglihatan akibat [[jerebu.]].