Penyakit anjing gila: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Stress 043 (bincang | sumb.) Tiada ringkasan suntingan |
Stress 043 (bincang | sumb.) Tiada ringkasan suntingan |
||
Baris 2:
| Name = Penyakit anjing gila <br/> ڤڽاكيت انجيڠ ڬيلا <br/>Rabies
| Image = Dog with rabies.jpg
| Caption = Anjing yang diserang penyakit anjing gila dalam tahap lumpuh (pasca-berang)
| DiseasesDB = 11148
| ICD10 = {{ICD10|A|82||a|82}}
Baris 15:
}}
'''Penyakit anjing gila''' ({{lang-en|'''''Rabies'''''}}) ialah sejenis penyakit [[virus]] yang menyebabkan radang otak pada manusia atau haiwan yang dijangkiti<ref name=WHO2013>{{cite web|title=Rabies Fact Sheet N°99 |url=http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs099/en/ |work=World Health Organization |accessdate=28 Februari 2014 |date=Julai 2013 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140401075427/http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs099/en/ |archivedate=1 April 2014 |df= }}</ref>. Simptom awal termasuklah demam atau terasa kebas pada tempat terkena jangkitan<ref name=WHO2013 />. Simptom ini kemudiannya diikuti dengan beberapa simptom lain; kelakukan agresif, sawan, simptom takut air (''Hydrophobia''), tidak mampu menggerakkan bahagian tubuh badan, kekeliruan dan [[Koma (perubatan)|koma]]<ref name=jpvperak>{{cite web|title=Rabies (Penyakit Anjing Gila) |url=http://www.jpvpk.gov.my/index.php/rabies-penyakit-anjing-gila |work=Jabatan Perkhidmatan Veterinar Perak |accessdate=5 Julai 2017}}</ref>. Apabila penyakit ini mula menunjukkan simptom-simptom tersebut,
Penyakit anjing gila dibawa oleh virus ''lyssaviruses''<ref name=jpvperak />. Virus ini boleh tersebar apabila haiwan yang terkena jangkitan ini menggigit atau mencakar haiwan lain atau manusia<ref name=utusan1>{{cite news|title=Bahaya penyakit anjing gila |date=1 Oktober 2015 |url=http://www.utusan.com.my/rencana/bahaya-penyakit-anjing-gila-1.141611 |newspaper=Utusan Online |accessdate=5 Julai 2017}}</ref>. Air liur yang terdapat dari haiwan yang dijangkiti juga merupakan ejen penyebar virus ini jika terkena pada mana-mana bahagian badan<ref name=awani1 />. [[Anjing]] merupakan haiwan yang paling banyak dijangkiti penyakit ini dengan 99% kes yang dilaporkan di seluruh dunia adalah berkaitan dengan gigitan anjing<ref name=Tint2010>{{cite book |author=Tintinalli, Judith E. |title=Emergency Medicine: A Comprehensive Study Guide (Emergency Medicine (Tintinalli))|publisher=McGraw-Hill |year=2010 |pages=Chapter 152 |isbn=0-07-148480-9}}</ref>. Apabila manusia terkena gigitan haiwan yang dijangkiti penyakit ini, virus akan bergerak ke sistem saraf pusat dengan melalui di bahagian saraf biasa<ref name=awani1>{{cite news|title=Apa itu penyakit anjing gila? |date=23 September 2015 |url=http://www.astroawani.com/berita-malaysia/apa-itu-penyakit-anjing-gila-74222 |newspaper=Astro Awani |accessdate=5 Julai 2017}}</ref>. Penyakit ini hanya boleh dikesan selepas simptom-simptom ini kelihatan<ref name=WHO2013 />.
Program vaksin dan kawalan haiwan mengurangkan risiko terkena jangkitan penyakit anjing gila di kebanyakkan kawasan di dunia<ref name=WHO2013/>. Bagi pesakit yang terkena jangkitan ini, [[vaksin]] anjing gila dan imunoglobulin sangat efektif dalam melawan virus ini jika pesakit tersebut menerima rawatan sebelum simptom penyakit ini bermula<ref name=pkuupm>{{cite web|title=Rabies ( Penyakit Anjing Gila) |url=http://www.pku.upm.edu.my/berita/rabies_%28_penyakit_anjing_gila%29-19173 |work=Pusat Kesihatan Universiti [[Universiti Putra Malaysia|UPM]] |accessdate=5 Julai 2017}}</ref>. Membasuh di bahagian yang terkena gigitan haiwan yang dijangkiti penyakit ini selama 15 minit menggunakan sabun dan air, atau ejen detergen lain boleh mengurangkan risiko penyebaran virus<ref name=awani1 /> dan mungkin juga sangat efektif dalam menghentikan pembawaan virus ini<ref>{{cite book|author1=William H. Wunner |title=Rabies: Scientific Basis of the Disease and Its Management |date=2010 |publisher=Academic Press |isbn=9780080550091 |page=556 |url=https://books.google.ca/books?id=C-U1LFK5zagC&pg=PA556 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150211142025/https://books.google.ca/books?id=C-U1LFK5zagC&pg=PA556 |archivedate=11 Februari 2015 |df= }}</ref>. Setakat ini, hanya lima pesakit berjaya melepasi penyakit ini selepas simptom-simptom mula kelihatan, dan keputusan ini boleh dicapai jika pesakit menerima rawatan menyeluruh yang dikenali sebagai protokol Milwaukee<ref>{{cite web|title=UC Davis Children's Hospital patient becomes third person in U.S. to survive rabies |url=http://www.ucdmc.ucdavis.edu/medicalcenter/features/2010-2011/06/20110616_rabies-survivor.html |publisher=UC Davis Medical Center |accessdate=3 Mei 2012 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120521165713/http://www.ucdmc.ucdavis.edu/medicalcenter/features/2010-2011/06/20110616_rabies-survivor.html |archivedate=21 Mei 2012 |df= }}</ref>.
== Simptom ==
[[File:Rabies patient.jpg|thumb|Pesakit yang dijangkiti penyakit anjing gila, 1959]]
Tempoh pengeraman di antara jangkitan dan [[Penyakit mirip influenza|simptom]] pertama kebiasaannya antara 1-3 bulan bagi manusia<ref name=Giesen2015>{{cite journal|last1=Giesen|first1=A|last2=Gniel|first2=D|last3=Malerczyk|first3=C| title=30 Years of rabies vaccination with Rabipur: a summary of clinical data and global experience| journal=Expert Review of Vaccines|volume=14|issue=3|pages=351–67|date=Mac 2015|pmid=25683583|doi=10.1586/14760584.2015.1011134|type=Review}}</ref>. Tempoh pengeraman ini juga kadang kala secepat 4 hari atau lebih dari enam tahun pernah direkodkan, bergantung kepada lokasi gigitan dan seteruk mana luka yang dialami akibat gigitan serta jumlah virus yang memasuki badan manusia<ref name=Giesen2015 />. Tanda-tanda awal dan simptom penyakit anjing gila selalunya tidak spesifik dan tak terhad seperti demam atau sakit kepala<ref name=Giesen2015 />. Setelah penyakit ini mula merebak dan menyebabkan radang otak, tanda-tanda dan simptom mula kelihatan seperti lumpuh di sesetengah anggota badan, sawan, kekeliruan, berkelakuan agresif, ketakutan dan [[Halusinasi|berhalusinasi]] sebelum diakhiri dengan keadaan tidak sedarkan diri dan [[Koma (perubatan)|koma]]<ref name=pkuupm />. Pesakit juga mungkin mengalami hidrofobia, iaitu fobia terhadap air.
Kematian biasanya terjadi 2 hingga 10 hati selepas simptom pertama kelihatan. Manakala, jarang sekali pesakit mampu bertahan selepas simptom penyakit ini mula kelihatan, walaupun dengan bantuan kesihatan yang rapi<ref name="Expert Review of Anti-infective Therapy">{{cite journal |vauthors=Rupprecht CE, Willoughby R, Slate D | title = Current and future trends in the prevention, treatment and control of rabies | journal = Expert Review of Anti-infective Therapy | volume = 4 | issue = 6 | pages = 1021–38 | year = 2006 | pmid = 17181418 | doi = 10.1586/14787210.4.6.1021 }}</ref>. Pada tahun [[2014]], Jeanna Giese merupakan pesakit pertama yang dirawat menggunakan kaedah protokol Milwaukee dan pesakit pertama yang berjaya sembuh dari penyakit anjing gila<ref name="Lite2009">{{cite magazine|url=http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=jeanna-giese-rabies-survivor |title=Medical Mystery: Only One Person Has Survived Rabies without Vaccine—But How? |magazine=[[Scientific American]] |author=Jordan Lite |date=8 Oktober 2008 |accessdate=30 Januari 2010 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20091105091606/http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=jeanna-giese-rabies-survivor |archivedate=5 November 2009 |df= }}</ref>.
| |||