Mustafa Kemal Atatürk: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Tiada ringkasan suntingan Teg-teg: Suntingan mudah alih Suntingan web mudah alih |
Tiada ringkasan suntingan |
||
Baris 38:
Setelah kekalahan [[Empayar Uthmaniyah]] di tangan [[Tentera Berikat]], terdapat rancangan oleh Tentera Bersekutu untuk memecahkan negara Uthmaniyah. Mustafa Kemal Atatürk kemudiannya memimpin gerakan nasional Turki dalam apa yang kemudiannya menjadi Perang Kemerdekaan Turki.
Setelah kejayaan dalam Perang Kemerdekaan Turki dan dipilih sebagai [[Senarai Presiden Turki|Presiden Turki]] yang pertama, dia telah memindahkan ibu negara Turki dari [[Istanbul]] ke Angora yang kini dikenali sebagai [[Ankara]]. Atatürk kemudian melancarkan pembaharuan sekular dan nasionalisnya dalam bidang politik, ekonomi dan budaya untuk mewujudkan keadaan negara moden, progresif dan sekular. Keistimewaan ekonomi yang diberikan kepada warga asing telah dimansuhkan dan kenderaan pengeluaran dan kereta api mereka dinasionalisasi. Dengan Undang-undang mengenai Penyatuan Pengajaran, pendidikan berada di bawah kendali kerajaan Turki. Pendidikan sekular dan saintifik adalah penting. Beribu-ribu sekolah baru dibina. Pendidikan rendah telah dibebaskan dan diwajibkan. Sekolah-sekolah asing diambil di bawah kawalan negeri. Cukai yang berat di belakang penduduk dikurangkan. Perubahan dibuat untuk topi lelaki dan pakaian. Perubahan telah dibuat kepada kalendar, masa dan dimensi. Ia dikeluarkan oleh Parlimen dan Kod Sivil Turki sekular telah dilaksanakan. Hak-hak sivil dan politik wanita diiktiraf sebelum banyak negara Barat. Poligami dilarang. Kesaksian wanita dan hak warisan dibuat sama dengan lelaki. Begitu juga, di kebanyakan negara di dunia sebelum wanita pertama di Turki dalam pilihan raya tempatan ([[1930]]), selepas pilihan raya umum (1934) ia diberi hak untuk memilih dan dipilih. Undang-undang sekular telah digubal dalam undang-undang hukuman dan hutang. Undang-undang Insentif Industri telah diterima. Berusaha untuk Pembaharuan Tanah.<ref>Pada 1 November 1936, Atatürk berkata yang berikut dalam ucapan pembukaannya pada tahun perundangan ke-2 dari penggal ke-5 parlimen Turki: "Saya mengharapkan bantuan tinggi Dewan Perhimpunan bahawa Undang-Undang Tanah akan sampai kesimpulan. Setiap keluarga petani Turki mesti memiliki tanah untuk hidup dan bekerja, sangat diperlukan." (Millet Meclisi Tutanak Dergisi D. V, C. 13, Sa. 4)</ref> Daripada abjad Uthmaniyah berdasarkan [[Abjad Arab|aksara Arab]], abjad Turki yang baru berdasarkan [[Abjad Rumi|aksara Latin]] telah diterima pakai. Pengerudian pendidikan dilancarkan untuk menjadikan rakyat celik. Pembaharuan Universiti berlaku. Pelan Industri Lima Tahun Pertama telah dilaksanakan. Nama nama dan gelaran yang membezakan antara kelas dan status telah dimansuhkan dan nama keluarga mereka telah dilaksanakan. Dasar pengaturatan telah dilaksanakan untuk mewujudkan negara yang bersifat homogen dan bersatu padu.<ref name="Tormented by history: nationalism in Greece and Turkey">{{cite book |last = Sofos |first = Umut Özkırımlı & Spyros A. |title = Tormented by history: nationalism in Greece and Turkey |year = 2008 |publisher = Columbia University Press |location = New York |isbn = 9780231700528 |page = 167 }}</ref><ref name="Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey's Jewish Minority">{{cite journal |last =
[[Fail:Atatürk Samsun-Çarşamba demiryolu temel atma töreni konuşması.jpg|thumb|300px|Salah satu dasar ialah pembangunan rangkaian pengangkutan di seluruh negara. Dalam foto itu, Atatürk bercakap pada majlis pecah tanah [[kereta api]] [[Samsun]]-[[Çarşamba]]. (1924)]]
Baris 58:
=== Perang Dunia Pertama ===
[[Fail:Mustafa Kemal Paşa, Diyarbakır, Mart 1917.png|thumb|300px|Atatürk sebagai [[pasha]] ([[jeneral]]) di [[Diyarbakır|Diyarbekir]] (1917)]]
Pada tahun 1915, ketika kempen Dardanelles dilancarkan, [[Kolonel]] Mustafa Kemal menjadi pahlawan nasional dengan memenangi kemenangan berturut-turut dan akhirnya menangkis penjajah. Dipromosikan menjadi umum pada tahun 1916, pada usia 35 tahun, beliau membebaskan dua wilayah utama di Turki timur pada tahun itu. Dalam dua tahun yang akan datang, beliau berkhidmat sebagai komander beberapa pasukan Uthmaniyah di [[Palestin]], [[Aleppo]], dan di tempat lain, mencapai kemenangan besar lain dengan menghentikan serangan musuh di Aleppo.
Pada bulan [[Julai]] [[1917]], beliau telah dilantik menjadi tentera Tentera Ketujuh, menggantikan Fevzi Pasha pada 7 Ogos 1917, yang berada di bawah pemerintahan Tentera Jerman Yıldırım, Erich von Falkenhayn (selepas angkatan tentera British Jeneral Edmund Allenby menawan Yerusalem di Disember 1917, Erich von Falkenhayn digantikan oleh Otto Liman von Sanders yang menjadi komander baru Kumpulan Tentera Yıldırım pada awal 1918.)<ref name=AnaBritannica>Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): ''Atatürk, Mustafa Kemal''. Page: 490.</ref> Atatürk tidak begitu baik dengan Jenderal von Falkenhayn dan, bersama dengan Kolonel [[İsmet İnönü|İsmet Bey]], menulis laporan kepada Wazir Besar [[Talaat Pasha]] mengenai keadaan suram dan kekurangan sumber yang mencukupi di hadapan Palestin; tetapi Talaat Pasha mengabaikan pemerhatian mereka dan menolak cadangan mereka untuk membentuk garis pertahanan yang lebih kuat di utara, di [[Syria]] Uthmaniyah (di bahagian [[Vilayet Beirut]], Vilayet Damsyik dan Vilayet Aleppo), dengan Turki dan bukannya Jerman.<ref name=AnaBritannica/> Berikutan penolakan laporannya, Atatürk meletak jawatan dari Tentara Ketujuh dan kembali ke [[Istanbul]].<ref name=AnaBritannica/> Di sana, beliau telah ditugaskan untuk mengiringi putera mahkota (dan sultan masa depan) [[Mehmed VI|Mehmed Vahideddin]] semasa perjalanan keretapi ke [[Austria-Hungary]] dan Jerman.<ref name=AnaBritannica/> Semasa di Jerman, Atatürk melawat garis Jerman di bahagian barat Eropah dan menyimpulkan bahawa kuasa pusat akan segera kehilangan perang.<ref name=AnaBritannica/> Dia tidak teragak-agak untuk menyatakan pendapat ini secara terbuka kepada Kaiser [[Wilhelm II, Maharaja Jerman|Wilhelm II]] dan jeneral berpangkat tinggi secara peribadi.<ref name=AnaBritannica/> Semasa perjalanan pulang, beliau secara ringkas tinggal di [[Karlsbad]] dan [[Vienna]] untuk rawatan perubatan.<ref name=AnaBritannica/>
Apabila Mehmed VI menjadi Sultan Empayar Uthmaniyah baru pada bulan Julai 1918, beliau menamakan Atatürk ke Constantinople, dan pada bulan [[Ogos]] [[1918]] dia menugaskannya untuk memerintah Tentara Ketujuh di [[Palestin]].<ref name=AnaBritannica/> Atatürk tiba di [[Aleppo]] pada 26 Ogos 1918, kemudian terus ke ibu pejabatnya di [[Nablus]]. Tentera Ketujuh telah memegang sektor pusat barisan hadapan. Pada 19 September, pada awal Pertempuran Megiddo, Tentara Kelapan telah memegang sayap pesisir tetapi jatuh terpisah dan Liman Pasha mengarahkan Tentara Ketujuh untuk menarik diri ke utara untuk menghalang pihak British daripada melakukan penutupan yang singkat ke Jordan Sungai. Tentara Ketujuh bersara ke arah Sungai Jordan tetapi dihancurkan oleh pengeboman udara Inggeris semasa berundur dari Nablus pada 21 September 1918.<ref>{{cite web |url = http://www.raf.mod.uk/bombercommand/h144.html |title = RAF History – Bomber Command 60th Anniversary |publisher = Raf.mod.uk |accessdate = 29 October 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20121012161627/http://www.raf.mod.uk/bombercommand/h144.html |archive-date = 12 October 2012 |url-status = dead |df = dmy-all }}</ref> Walau bagaimanapun, Atatürk berjaya membentuk garis pertahanan di utara Aleppo. Menurut Lord Kinross, Atatürk adalah satu-satunya jenderal Turki dalam perang yang tidak pernah mengalami kekalahan.<ref>Patrick Kinross, ''Rebirth of a Nation'' (translation Ayhan Tezel), Sander yayınları, İstanbul, 1972, p. 210</ref>
== Pembebas kebangsaan ==
[[Fail:Mustafa Kemal Paşa Ankara Hipodrom'da at yarışlarında kazananlara ödüllerini veriyor.jpg|thumb|Pergerakan Kebangsaan Turki]]
[[Fail:Atatürk askerî birlikleri denetlerken, İzmit, 18 Haziran 1922.png|thumb|Atatürk memeriksa tentera, 1922]]
Mustafa Kemal Pasha muncul sebagai pembebasan nasional Turki apabila Empayar Uthmaniyah, yang diukir oleh Kuasa Barat, sedang dalam keadaan maut. Sudah menjadi pahlawan legenda [[Dardanelles]] dan bidang-bidang lain, beliau menjadi pemimpin dalam [[1919]] pembebasan Turki. Dengan tentera yang kecil dan tidak dilengkapi, dia menangkis tentera musuh yang menyerang di Timur, di Selatan, dan di Barat. Dia juga terpaksa bertengkar dengan tentera Sultan dan kumpulan pemberontak tempatan sebelum dia dapat mengawal sepenuhnya tanah air Turki. Menjelang [[September]] [[1922]], beliau telah menerima satu kejayaan yang paling sukar dalam sejarah menentang pembangkang dalaman dan musuh luaran yang kuat.
Pembebasan itu berada di antara para ahli strategi terbesar di dunia dan memegang pembedaan yang jarang untuk mengekalkan rekod ketenteraan yang sempurna yang terdiri dari hanya kemenangan dan tidak ada kekalahan.
Baris 110 ⟶ 115:
Pembangunan [[ekonomi Turki]] semasa presidensi Atatürk sangat mengagumkan dalam angka mutlak dan dibandingkan dengan negara-negara lain. Sintesis yang berkembang pada masa itu perusahaan dan inisiatif swasta yang aktif dalam pertumbuhan perindustrian dan pertanian - berfungsi sebagai asas struktur ekonomi bukan sahaja untuk Turki tetapi juga di negara-negara sedozen.
Pada masa Atatürk - di bawah kepresidenannya - hak harta bagi semua warganegara dan bukan hanya untuk dua sektor, selain itu dalam tempoh antara tahun 1923 dan [[1938]] ia bekerja untuk membangunkan ekonomi Turki rata-rata pada kadar 7.5% setahun, jadi pendapatan negara Turki meningkat daripada 3.62 unit seribu kepada 6.52 unit seribu.<ref>http://www.ggdc.net/Maddison/Historical_Statistics/horizontal-file_03-2007.xls</ref> Atatürk semakin menyokong kompleks [[industri]] bersubsidi negeri besar seperti "Sümerbank" selepas krisis ekonomi global. Beliau menyokong pembentukan industri [[pertanian]], [[tekstil]], jentera, [[pesawat udara]] dan [[industri automotif]] nasional.<ref>Webster, ''The Turkey of Atatürk: Social Process in the Turkish Reformation'', 260</ref><ref>Doğan, ''Formation of factory settlements within Turkish industrialization and modernization in 1930s: Nazilli printing factory''</ref><ref>{{cite web |url = http://www.kultur.gov.tr/EN/BelgeGoster.aspx?17A16AE30572D313679A66406202CCB09837F9A3538A2623 |title = Aydın – Historical Ruins |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070907003309/http://www.kultur.gov.tr/EN/BelgeGoster.aspx?17A16AE30572D313679A66406202CCB09837F9A3538A2623 |archivedate = 7 September 2007 |df = dmy-all |author = Republic of Turkey, Ministry of Culture and Tourism |publisher = T.C. Government |quote = Nazilli cotton print factory was established over an area of 65.000 m2 on the Nazilli Bozdoğan highway. It is the "first Turkish cotton print factory" the foundation of which was laid on 25 August 1935 and which was opened by Atatürk with great ceremony.}}</ref><ref>{{cite web |accessdate = 1 Januari 2020 |url = http://www.thk.org.tr/yeni/tarihce/tarihceeng.htm |title = History of Turkish Aeronautical Association |url-status = dead |archiveurl = https://web.archive.org/web/20071219112235/http://www.thk.org.tr/yeni/tarihce/tarihceeng.htm |archivedate = 19 December 2007 |df = dmy-all }}</ref><ref>{{cite web |accessdate = 1 Januari 2020 |url = http://www.thy.com/en-INT/skylife/archive/en/2000_1/konu10.htm#1 |title = Skylife }}</ref><ref>{{cite web
=== Pembaharuan abjad dan pembaharuan bahasa ===
[[Fail:Mustafa Kemal teaching new alphabet to Ulku.ogv|thumb|Atatürk mengajarkan abjad Turki kepada anak angkatnya, Ülkü]]
Perubahan yang paling sukar dalam mana-mana masyarakat mungkin pembaharuan bahasa. Kebanyakan negara tidak mencuba; mereka yang melakukan, biasanya lebih suka pendekatan secara beransur-ansur. Di bawah kepimpinan Atatürk, Turki menjalankan pembaharuan bahasa moden yang paling cepat dan paling luas. Pada tahun [[1928]], ketika dia memutuskan bahawa [[Abjad Arab|skrip Arab]], yang telah digunakan oleh orang Turki selama seribu tahun, harus diganti dengan [[Abjad Rumi|abjad Latin]]. Beliau bertanya kepada pakar-pakar: "Berapa lama masa yang diperlukan?" Kebanyakan mereka menjawab: "Sekurang-kurangnya lima tahun." "Kami akan melakukannya," kata Atatürk, "dalam masa lima bulan."
[[Fail:Atatürk'ün el yazısı ile Türkçe.png|thumb|left|"
Ketika tahun [[1920-an]] berakhir, Turki mempunyai sepenuhnya dan fungsinya, dengan 29 huruf (8 huruf vokal dan 21 konsonan), tidak ada kerumitan skrip Arab, yang tidak sesuai dengan bahasa Turki. Pembaharuan bahasa membolehkan kanak-kanak dan orang dewasa membaca dan menulis dalam masa beberapa bulan, dan mempelajari bahasa-bahasa Barat dengan lebih berkesan.
Baris 150 ⟶ 155:
[[Fail:Atatürk ve Amanullah Han.jpg|thumb|Atatürk tuan rumah Raja Amānullāh Khān dari [[Afghanistan]] (1928, [[Ankara]])]]
[[Fail:رضاشاه و مصطفی کمال آتاترک Reza Shah and Mustafa Kemal Atatürk.jpg|thumb|Atatürk tuan rumah Shah [[Reza Shah|Reza Pahlavi]] dari [[Wangsa Pahlavi|Iran]] (1934, Ankara)]]
Wira tentera yang telah memenangi kemenangan selepas kemenangan terhadap penceroboh asing, Atatürk tahu nilai keamanan dan, selama masa kepresidenannya, melakukan yang terbaik untuk mengamankan dan memperkuatnya di seluruh dunia. Sedikit gergasi zaman moden telah berbicara dengan kecakapan Atatürk mengenai keperluan penting untuk mewujudkan satu perintah dunia berdasarkan keamanan, kemuliaan semua manusia, dan saling ketergantungan yang membina semua negara. Dia menyatakan, sejurus selepas Perang Kemerdekaan Turki, "keamanan adalah cara paling efektif bagi negara untuk mencapai kemakmuran dan kebahagiaan." Kemudian ketika dia menyimpulkan perjanjian persahabatan dan mencipta pemalsuan serantau, dia mengesahkan: "Turki adalah teman dari semua negara yang beradab." Turki baru mewujudkan hubungan mesra dengan semua negara, termasuk kuasa-kuasa yang telah mencuba beberapa tahun lebih awal untuk menghapus Turki dari peta. Dia tidak meneruskan dasar pengembangan, dan tidak pernah terlibat dalam apa-apa perbuatan yang bertentangan dengan kewujudan damai. Atatürk menandatangani perjanjian dengan [[Greece]], [[Rumania]] dan [[Yugoslavia]] di [[Balkan]], dan dengan [[Iran]], [[Iraq]] dan [[Afghanistan]] di [[Dunia Timur|Timur]]. Beliau mengekalkan hubungan persahabatan dengan [[Uni Soviet]], [[Amerika Syarikat]], [[United Kingdom]], [[Jerman]], [[Itali]], [[Perancis]], dan semua negeri lain. Pada awal 1930-an, beliau dan Perdana Menteri Venizelos memulakan dan menandatangani perjanjian damai dan kerjasama.
Pada tahun 1932, [[Liga Bangsa]] menjemput Turki untuk menjadi ahli. Kebanyakan idea dan cita-cita Atatürk mengetengahkan prinsip-prinsip yang termaktub di Liga Bangsa dan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. "Sepertimana saya melihat pembasmian hari, saya mempunyai wawasan tentang kebangkitan negara-negara tertindas untuk kemerdekaan mereka ... Jika keamanan yang berkekalan dicari, adalah penting untuk mengamalkan langkah-langkah antarabangsa untuk meningkatkan banyak rakyat. Kesejahteraan umat manusia harus mengambil tempat kelaparan dan penindasan ... Warga dunia harus dididik dengan cara sedemikian rupa sehingga mereka tidak akan lagi merasa iri hati, kelemah dan penipuan."
| |||