Robert Boyle: Perbezaan antara semakan

'''Robert Boyle''' {{bdd|Januari|25|1627|Disember|30|1691}} merupakan ahli falsafah semulajadi, ahli kimia, fizik, pencipta, dan pakar sains budiman, juga dikenali bagi penulisannya dalam [[teologi]]. DiaBeliau paling dikenali bagi mencipta formula bagi [[hukum Boyle]].<ref name=acottLaw>{{cite journal |author=Acott, Chris |title=The diving "Law-ers": A brief resume of their lives. |journal=[[South Pacific Underwater Medicine Society]] journal |volume=29 |issue=1 |date=1999 |issn=0813-1988 |oclc=16986801 |url=http://archive.rubicon-foundation.org/5990 |accessdate=2009-04-17 }}</ref> Sungguhpun kajian dan falsafah peribadinya jelas menunjukkan asasnya dalam tradisi alkimia, pada masa kini diabeliau dianggap ahli kimia moden pertama, dan dengan itu salah seorang pengasas kimia moden. Antara karyanya, ''The Sceptical Chymist'' dilihat sebagai buku batu asas dalam bidang kimia.

Boyle dilahirkan di Istana Lismore, di County Waterford, Ireland, anak lelaki ketujuh dan anak ke empat belas kepada Richard Boyle, 1st Earl of Cork. Richard Boyle tiba di Ireland pada tahun 1588 sebagai seorang usahawan ("entrepreneur"), dan mengumpul sejumlah besar hak milik tanah ketika Robert dilahirkan. Ketika masih kanak-kanak, Robert belajar bertutur [[Latin]], Greek dan [[Perancis]]. DiaBeliau belumpun berusia lapan tahun apabila, selepas kematian ibunya, diabeliau dihantar ke [[Kolej Eton]] di England, di mana rakan bapanya, Sir [[Henry Wotton]], ketika itu Provost pendidikan. Selepas tinggal lebih tiga tahun di Eton, Robert mengembara di luar negara bersama pengajar [[Perancis]]. Mereka melawat [[Itali]] pada tahun 1641, dan tinggal di [[Florence]] semasa musim sejuk tahun tersebut, belajar "paradox pengkaji bintang agung" [[Galileo Galilei]] — Galileo sudahpun tua, tetapi masih hidup di Florence pada in 1641. Kematian Galileo mempengaruhi Boyle untuk belajar astronomi dan mekhanik.

Boyle kembali ke England dari Tanah Besar Eropah ("Continent") pada pertengahan 1644 dengan minat mendalam mengenai sains.<ref>See biographies of Robert Boyle at [http://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=522], [http://www.woodrow.org/teachers/ci/1992/Boyle.html], [http://www-gap.dcs.st-and.ac.uk/~history/Mathematicians/Boyle.html] dan [http://books.google.ie/books?id=fjDXtalPeesC&pg=PT24&lpg=PT24&dq=+minority+%22robert+boyle%22+continent&source=web&ots=0GoWnMtkTE&sig=w5L_P2i0E6hYobZE7vm9LffWYN4&hl=en] .</ref> Bapanya meninggal pada tahun sebelumnya dan meninggalkannya [[Stalbridge]] manor di [[Dorset]], bersama beberapa harta tanah di Ireland. Dari masa itu, diabeliau menghabiskan hayatnya pada penyelidikan sains, dan mengambil tempat menonjol dalam kumpulan penyelidik, yang dikenali sebagai "Invisible College", yang mengabadikan diri mereka bagi pengembangan "falsafah baru". Mereka sering berjumpa di London, kebiasaannya di Kolej Gresham; sesetengah ahli turut berkumpul di [[Oxford]] di mana Boyle tinggal pada 1654. Membaca mengenai pam udara [[Otto von Guericke]] pada 1657, diabeliau menyediakan dirinya bersama pembantunya, [[Robert Hooke]] untuk mencipta peningkatan pada pembinaannya, dan menhgasilkan, "mesin Boyleana" atau "Enjin Pneumatical", disiapkan pada 1659, diabeliau kemudiannya memulakan beberapa ujikajiuji kaji berkenaan ciri-ciri udara.<ref name=acottLaw/> Tulisan boleh didapati pada dinding University College, Oxford High Street, Oxford di [[Oxford]] (kini lokasi [[Shelley Memorial]]), menanda tapak Dewan Cross ("Cross Hall") berada sehingga awal 1800-an. Di sini adalah di mana Boyle menyewa bilik daripada pembancuh ubat ("apothecary") kaya pemilik Dewan.

Pada tahun 1668 diabeliau meninggalkan Oxford ke London di mana diabeliau tinggal di rumah saudara perempuannya, Lady Ranelagh, di Pall Mall, London.

[[Fail:boyle-hooke.jpg|thumb|right|Plak di tapak ujikajiuji kaji Boyle dan Hooke di Oxford. ]]

Menjelang tahun 1689 kesihatannya, yang tidak pernah kuat, mulai gagal dengan serius dan diabeliau semakin mengundurkan diri daripada pertemuan awam, menghentikan perhubungannya dengan Royal Society, dan mengumumkan keinginannya bagi dikecualikan daripada menerima tetamu, "kecuali pada keadaan amat luar biasa", pada petang Selasa dan Jumaat, dan petang Rabu dan Sabtu. Secara perlahan diabeliau ingin "mengembalikan semangatnya, ruang kertas kerjanya", dan menyediakan penyiasatan kimia penting yang diabeliau bercadang untuk ditinggalkannya sebagai "sejenis warisan Hermetik kepada jurus kajian dalam seni itu", tetapi yang diabeliau tidak dedahkan sifatnya. Kesihatannya semakin merosot pada 1691, dan diabeliau meninggal pada 30 Disember tahun yang sama, hanya seminggu selepas kematian saudara perempuannya yang diabeliau tinggal bersama selama lebih dua puluh tahun. Robert Boyle meninggal akibat lumpuh. DiaBeliau ditanam diperangkaran gereja "St Martin's in the Fields", ucapan pengkebumiannya dibacakan oleh sahabatnya Bishop [[Gilbert Burnet]]. Dalam wasiatnya, Boyle meninggalkan siri Syarahan yang dikenali sebagai [[Syarahan Boyle]].

Kelebihan besar Boyle sebagai penyiasat saintifik adalah diabeliau mengamalkan prinsip yang diutarakan oleh Francis Bacon dalam ''[[Novum Organum]]''. Sungguhpun begitu, diabeliau tidak mengakui sebagai pengikut Bacon, maupun sebarang pengajar yang lain. Dalam beberapa kejadian, diabeliau menyebut bahawa agar diabeliau mampu mengekalkan penilaiannya bebas tanpa terikat dengan sebarang teori falsafah moden, sehingga diabeliau "dibekalkan dengan ujikajiuji kaji" bagi membantu diabeliau menilaikannya, diabeliau menjauhi sebarang kajian berkenaan sistem atom, dan [[René Descartes|Cartesian]], malah Novum Organum itu sendiri, sungguhpun diabeliau mengakui bagi "merujuk sepintas lalu" kepadanya berkenaan beberapa perincian. Tidak ada yang lebih asing kepada sifat mentalnya daripada hipotesis berbelit ("spinning of hypotheses"). DiaBeliau mengangap pengambilan pengetahuan merupakan pencapaian pada dirinya sendir, dan akibatnya diabeliau mendapat pandangan meluas berkenaan matlamat pencarian saintifik berbanding apa yang didapati oleh mereka beberapa abad sebelum dirinya. Ini, bagaimanapun tidak bererti diabeliau tidak memperdulikan pengunaan pratikal sains maupun diabeliau membenci pengetahuan yang kemungkinannya digunakan.

Boyle merupakan pengamal alkhemi; dan percaya kemungkinan tranmutasi logam, diabeliau melakukan ujikajiuji kaji dengan harapan melaksanakannya; dan diabeliau merupakan orang bagi membatalkan statut [[Henry IV of England|Henry IV]] bagi [[Mines Royal Act 1689|multiplying]] [[gold]] and [[silver]] pada tahun 1689. Dengan semua kerja penting yang dicapainya dalam [[fizik]] – the enunciation of [[hukum Boyle]], jumpaan bagi peranan udara dalam penghasilan bunyi, dan penyiasatan berkenaan kuasa melampai air membeku, berkenaan graviti khusus ("specific gravity") dan kuasa biasan, pada kristal, berkenaan eletrik, berkenaan warna, berkenaan [[hidrostatik]], dll. – [[kimia]] merupakan kajian utama dan kegemarannya. Buku pertamanya berkenaan tajuk itu merupakan ''The Sceptical Chymist'', diterbitkan pada tahun 1661, dalam mana diabeliau mengkritik "ujikajiuji kaji di mana Spagyric kasar cenderung berusaha untuk membuktikan bahawa [[garam]], [[belerang]] dan [[raksa]] mereka merupakan "Principles of Things" sebenar". Bagi dirinya kimia merupakan sains komposisi sebatian, bukan semata-mata sampingan kepada seni kimia atau fizik. DiaBeliau memajukan pandangan moden bagi unsur sebagai bahan tidak boleh diurai bagi benda; dan pemahaman antar perbezaan antara campuran dan sebatian, diabeliau membuat kemajuan besar dalam teknik mengesan bahan dalamnya, proses yang dikenalinya sebagai "analisa". Lebih lanjut lagi diabeliau mencadangkan bahawa unsur akhirnya terdiri daripada zarah subatomik pelbagai saiz dan jenis, dalam mana, bagaimanapun, ia tidak dapat diselesaikan dalam sebarang cara. [[Kimia kegunaan ("Applied chemistry")gunaan]] berterima kasih kepadanya bagi kaedah lebih baik dan bagi perkembangan pengetahuan mengenai bahan individual. DiaBeliau turut mengkaji kimia pembakaran dan pernafasan, dan melakukan ujikajiuji kaji dalam [[physiologi]], di mana, bagaimanapu, diabeliau dihalang oleh "perasaan sayang kepada semulajadi" yang menghalang dirinya dari melakukan pembedahan anatomi, terutama pada haiwan hidup, sungguhpun diabeliau tahu ia "amat berguna".

Selain sibuk sebagai ahli falsafah semulajadisemula jadi, Boyle menghabiskan banyak masa kepada [[theologiteologi]], menunjukkan kecenderungan ke arah pratikal dan tidak menghiraukan polemik kontrovesikontroversi. Semasa pemulihan Inggeris diabeliau diterima baik di istana, dan pada tahun 1665 memungkinkan diabeliau menerima kedudukan sebagai provostship bagi Kolej Eton, jika diabeliau menyertai paderi; tetapi diabeliau menolak berasaskan bahawa penulisannya berkenaan keagamaan lebih berkesan sekiranya ia ditulis oleh orang awam dan bukannya dari paderi berbayar Gereja. Sebagai direktor [[British East India Company|Syarikat India Timur]] diabeliau menghabiskan sejumlah besar wang bagi pengembangan agama Kristian di Timur, menyumbang dengan mudah kepada masyarakat mubaligh, dan membiayai penterjemahan [[Bible]] atau sebahagian darinya kedalam pelbagai bahasa. DiaBeliau mengasaskan [[Syarahan Boyle]], bertujuan mempertahankan agama Kristian dari orang yang dianggapnya sebagi kafir ganas "notorious infidels, terutamanya [[atheist]], [[Deism]], [[Pagan]], [[Yahudi]] dan [[Muslim]]", dengan syarat bahawa pertikaian sesama Kristian tidak disebutkan. Pada tahun 2004, Syarahan Boyle dibangkitkan kembali di London.<ref>{{cite web | url = http://www.stmarylebow.co.uk/?Boyle_Lecture | title = The Boyle Lecture | work = St. Marylebow Church}}</ref>

Boyle adalah tinggi, kurus dan penampilan pucat. Tubuhnya tidak sasa, dan sepanjang hiyatnya diabeliau menderita kesihatan yang lemah dan semangat rendah. Sungguhpun hasil kerja saintifiknya menjamin reputasi luar biasa di kalangan semasanya, perwatakan peribadi dan kebaikannya, sifat sosialnya yang menarik, sifat lucu dan daya perbualannya, menarikkan dirinya pada khayalak besar sahabat rapat. DiaBeliau tidak pernah berkahwin. Penulisannya amat banyak, dan stailenya adalah jelas dan terus pada matlamatnya, sungguhpun tidak dapat disangkal banyak perkataan.<ref>Encyclopædia Britannica (1911)</ref>

* 1669 – aA continuation of his work on the spring of air

* [[suhuSuhu Boyle]], kuantiti thermodynamik dinamakan sempena Boyle

{{Kehidupan|1627|1691|Boyle, Robert}}{{Kawalan kewibawaan}}