Bunga karang: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Teg: Suntingan sumber 2017 |
Teg: Suntingan sumber 2017 |
||
Baris 169:
Span mempunyai [[gen|gen-gen]] yang amat serupa dengan gen-gen yang mengandungi "resipi" untuk ketumpatan pasca [[sinaps]], iaitu struktur penerima isyarat yang penting dalam neuron semua haiwan lain. Akan tetapi bagi span, gen-gen ini hanya diaktifkan dalam "sel-sel kelalang" yang hanya terdapat dalam larva dan mungkin membekalkan sedikit keupayaan deria ketika larva sedang berenang. Ini menimbulkan persoalan tentang sama ada sel kelalang mewakili pendahulu kepada neuron sebenar atau merupakan bukti bahawa leluhur pada span mempunyai neuron sebenar tetapi hilang setelah menyesuaikan diri kepada kehidupan sesil.<ref>{{cite journal | vauthors = Sakarya O, Armstrong KA, Adamska M, Adamski M, Wang IF, Tidor B, Degnan BM, Oakley TH, Kosik KS | display-authors = 6 | title = A post-synaptic scaffold at the origin of the animal kingdom | journal = PLOS One | volume = 2 | issue = 6 | pages = e506 | date = June 2007 | pmid = 17551586 | pmc = 1876816 | doi = 10.1371/journal.pone.0000506 | bibcode = 2007PLoSO...2..506S }}</ref>
==Kegunaan==
[[File:2008.09-331-196ap Sponge gourd,pd Spice Bazaar@Istanbul,TR mon29sep2008-1315h.jpg|thumb|Kedai yang menjual span buatan [[Luffa aegyptiaca|petola buntal]] di samping span haiwan di Istanbul, Turki.]]
===Oleh ikan lumba-lumba===
Satu laporan dari tahun 1997 mengkhabarkan bahawa span digunakan oleh [[Tursiops|ikan lumba-lumba muncung botol]] di [[Shark Bay]], Western Australia. Ikan lumba-lumba melekatkan span kepada [[rostrum (anatomi)|rostrumnya]], dipercayai sebagai perlindungan ketika mencari makanan di [[dasar laut]] yang berpasir kasar.<ref name="Smolker 1997">{{cite journal | vauthors = Smolker RA, Richards AF, Connor RC, Mann J, Berggren P |title=Sponge-carrying by Indian Ocean bottlenose dolphins: Possible tool-use by a delphinid|journal=Ethology|year=1997|volume=103| pages=454–465|doi=10.1111/j.1439-0310.1997.tb00160.x|issue=6 |hdl=2027.42/71936|hdl-access=free}}</ref> Kelakuan yang dikenali sebagai ''sponging'' ini hanya diperhatikan di kawasan Shark Bay, malah hampir semua penggunanya adalah betina. Kajian tahun 2005 membuat kesimpulan bahawa ibu lumba-lumba mengajarkan kelakuan ini kepada anak-anak betina, malah semua pengguna span adalah bersaudara dekat, maka ini mungkin satu perkembangan baharu bagi spesies berkenaan.<ref name="Krutzen 2005">{{cite journal | vauthors = Krützen M, Mann J, Heithaus MR, Connor RC, Bejder L, Sherwin WB | title = Cultural transmission of tool use in bottlenose dolphins | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | volume = 102 | issue = 25 | pages = 8939–43 | date = June 2005 | pmid = 15947077 | pmc = 1157020 | doi = 10.1073/pnas.0500232102 | bibcode = 2005PNAS..102.8939K }}</ref>
===Oleh manusia===
[[File:SpongesTarponSprings.jpg|thumb|Span semula jadi di [[Tarpon Springs]], [[Florida]]]]
[[File:Sponges.JPG|right|thumb|Gerai menjual span di [[Kalymnos]], [[Greece]]]]
====Rangka====
{{Main|Span (bahan)}}
Kebanyakan [[genus]] span mempunyai [[spikul span|spikul]] buatan [[kalsium karbonat]] atau [[silika]] yang terlalu kasar untuk kebanyakan kegunaan manusia, tetapi ada dua genus, iaitu ''[[Hippospongia]]'' dan ''[[Spongia]]'', yang mempunyai rangka yang lembut dan diperbuat daripada serat sepenuhnya.{{sfn|Bergquist|1978|p=88}} Orang Eropah purba menggunakan span lembut untuk banyak tujuan, termasuk alas topi keledar, bekas minuman mudah alih, dan penuras air bandaran. Span juga pernah digunakan sebagai alat pembersih, penyapu cat dan glis seramik, dan bahan [[kontraseptif]]. Akan tetapi, menjelang pertengahan abad ke-20, usaha pemungutan span berlebihan menyebabkan makhluk berkenaan diancam kepupusan.<ref>{{cite book| vauthors = McClenachan L |chapter=Social conflict, Over-fishing and Disease in the Florida Sponge Fishery, 1849–1939|pages=25–27|title=Oceans Past: Management Insights from the History of Marine Animal Populations| veditors = Starkey DJ, Holm P, Barnard M |publisher=[[Earthscan]]|year=2008|isbn=978-1-84407-527-0|chapter-url={{google books |plainurl=y |id=cGEeEfFegvEC|page=26}}}}</ref>
Kebanyakan objek yang bertekstur seakan span kini diperbuat daripada bahan-bahan yang tidak diperoleh daripada makhluk porifera. Antara kegunaan span-span sintetik (tiruan) termasuk [[Span (bahan)|alat pembersih]] kegunaan peribadi dan rumah, [[implan buah dada]],<ref>{{cite book| vauthors = Jacobson N |title=Cleavage| publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-2715-4|url={{google books |plainurl=y |id=3ZIw_3Px4AEC|page=62}}|year=2000|page=62}}</ref> dan [[span kontraseptif]].<ref name="CBAS">{{Cite journal|title=Sponges |journal=[[Cervical Barrier Advancement Society]] |year=2004 |url=http://www.cervicalbarriers.org/information/sponges.cfm |access-date=2006-09-17 |archive-date=January 14, 2009 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20090114062634/http://www.cervicalbarriers.org/information/sponges.cfm }}</ref> Antara bahan-bahan yang digunakan termasuk busa [[selulosa]], [[poliuretana]], dan [[silikona]].
"Span" ''luffa'' yang digunakan untuk dapur atau mandi bukanlah daripada makhluk span tetapi didatangkan dari serat "rangka" buah [[Luffa aegyptiaca|petola buntal]] (''Luffa aegyptiaca'', [[Cucurbitaceae]]).<ref>{{cite journal | vauthors = Porterfield WM | title = Loofah — The sponge gourd | journal = [[Economic Botany]] | volume = 9 | issue = 3 | year = 1955 | pages = 211–223 | doi = 10.1007/BF02859814 }}</ref>
====Sebatian antibiotik====
Span mempunyai potensi [[perubatan]] kerana dalam span atau [[simbiosis|symbionnya]] terdapat bahan-bahan kimia yang boleh digunakan untuk membendung [[virus]], [[bakteria]], [[tumor]] dan kulat.<ref>{{cite book | vauthors = Imhoff JF, Stöhr R | chapter = Sponge-Associated Bacteria | pages = 43–44 | veditors = Müller WE | title = Sponges (Porifera): Porifera | publisher = [[Springer Science+Business Media|Springer]] | year = 2003 | isbn = 978-3-540-00968-9 }}</ref><ref name="pmid8297426">{{cite journal | vauthors = Teeyapant R, Woerdenbag HJ, Kreis P, Hacker J, Wray V, Witte L, Proksch P | title = Antibiotic and cytotoxic activity of brominated compounds from the marine sponge Verongia aerophoba | journal = Zeitschrift für Naturforschung C | volume = 48 | issue = 11–12 | pages = 939–45 | date = 1993 | pmid = 8297426 | doi = 10.1515/znc-1993-11-1218 }}</ref>
====Sebatian aktif biologi lain====
[[image:Halichondria and Eribulin.jpg|thumb|upright|''Halichondria'' menghasilkan pelopor kepada [[eribulin]], iaitu ''[[halichondrin B]]'']]
Tanpa sebarang kulit perlindungan atau keupayaan untuk melarikan diri, span telah berevolusi untuk mensintesiskan pelbagai sebatian yang luar biasa. Antaranya ialah kelas terbitan asid lemak beroksida yang dipanggil ''[[oxylipin]]'', sebuah rumpun yang terdiri daripada ahli-ahli yang mempunyai sifat antikanser, antibakteria, dan antikulat. Satu contoh yang diperoleh dari span ''plakortis'' di Okinawa, iaitu ''[[plakoridine A]]'', telah menunjukkan potensi sebagai sitotoksin kepada sel limfoma murin (tikus).<ref>{{cite journal | vauthors = Takeuchi S, Ishibashi M, Kobayashi J, Plakoridine A |title=Plakoridine A, a new tyramine-containing pyrrolidine alkaloid from the ''Okinawan marine'' sponge Plakortis sp |journal=Journal of Organic Chemistry |year=1994 |volume=59 |issue=13 |pages=3712–3713 |doi=10.1021/jo00092a039 }}</ref><ref>{{cite journal| vauthors = Etchells LL, Sardarian A, Whitehead RC |title=A synthetic approach to the plakoridines modeled on a biogenetic theory |journal=[[Tetrahedron Letters]]|date=18 April 2005|volume=46|issue=16|pages=2803–2807|doi=10.1016/j.tetlet.2005.02.124 }}</ref>
==Rujukan==
| |||