Bahasa Suluk: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Tiada ringkasan suntingan |
Tiada ringkasan suntingan |
||
Baris 220:
=== Kata Nama ===
Bahasa Tausug ada 3 jenis kata nama.<ref>[[iarchive:rosettaproject_tsg_morsyn-2/mode/1up|Tausug-English Dictionary: Kabtangan Iban Maana]] : Armour, Malcom S. : Free Download, Borrow, and Streaming : Internet Archive</ref> Iaitu mudah, imbuhan dan
'''Imbuhan Kata Nama'''
Baris 285:
|-
!pag-
!memberi maksud kata nama
(bukan verbal nomina)
|pag+kaun
Baris 315:
|Marayaw da in pagkahinang sin sini ini.
"Pembikinan filem ini sangat bagus."
|-
!pag+REP-...-an
!menyatakan tempat kata dasar
(diimbuhkan dengan kata kerja sahaja)
seerti dengan imbuhan pe-...-an
|pag+REP+lumba+an
=paglulumbaan
"litar lumba"
|Kaingatan ku in paglulumbaan ha pantay kawman.
"Setahu ku litar lumba itu berada di tanah lapang kampung."
|-
!piyag-...-an
!menyatakan sebab peristiwa yang pernah berlaku
(diimbuhkan dengan kata kerja sahaja)
seertii dengan imbuhan pe-...-an
|piyag-bunu-an
=piyagbunuan
"sebab pembunuhan"
|Pasal lupa iban sin in piyagbunuan nila.
"Pembunuhan ini disebabkan pasal tanah dan wang."
|-
!maG+REP-
!menyatakan pelaku kata kerja
seerti dengan imbuhan pe-
|maG+REP+tahi
=mananahi
"penjahit"
|Ama ku in mananahi ha tabu yan.
"Bapakku ialah seorang penjahit di kedai sana."
|-
!-un
!memberi maksud kata nama
(sebuah verbal nomina)
|kaun+un
=kaunun
"apa yang akan dimakan"
|Kunsum, piyanggang manuk in kaunun taniyu.
"Esok, kita akan makan ayam panggang."
|}
'''Nota:''' Untuk membezakan pag+REP- dan pagka-, pag+REP- digunakan pada hal pembuatan umum manakala pagka- pula digunakan untuk cara seseorang itu melakukannya. Contoh kata kerja ''sapiyul'' (memandu).
Baris 328 ⟶ 372:
Pemanduan-nya-seperti-orang-mabuk
Pemamnduannya seperti orang mabuk.
Perhatikan ''pagkasapiyul'' dengan ''pagsasapiyul, pagkaspiyul'' menfokuskan '''cara individu tersebut memandu (khusus)''' manakala ''pagsasapiyul'' pula menfokuskan '''hal umum tentang pemanduan.'''
'''Nota:''' imbuhan pag- dan -un mempunyai fungsi yang iaitu memberi maksud kata nama. Namun, imbuhan pag- ialah bukan verbal nomina manakala imbuhan -un ialah verbal nomina. Verbal nomina (''verbal nouns'' dalam bahasa Inggeris) bermaksud perkataan itu boleh digunakan sebagai kata nama dan kata kerja dalam masa sama. Manakala ''pagkaun'' pula hanya digunakan sebagai kata nama sahaja. Contoh:
'''pagkaun'''
'''''sebagai kata nama'''''
Sayul sadja in pagkaun nila.
''sayur-sahaja-NOM-makanan-mereka''
Mereka hanya makan sayur sahaja.
'''kaunun'''
'''''sebagai kata nama'''''
Sayul sadja in kaunun nila.
''sayur-sahaja-NOM-dimakan-mereka''
Mereka hanya makan sayur sahaja.
'''''sebagai kata kerja'''''
Kaunun nila in sayul sadja.
''dimakan-mereka-NOM-sayur-sahaja''
Sayur sahaja mereka makan.
=== Kata Kerja ===
Baris 701 ⟶ 762:
|}
===
Salah satu ciri unik bahasa Tausug ialah ia mempunyai partikel enklitik. Keluarga bahasa Filipina mempunyai ciri ini seperti Bahasa Tagalog dengan partikel terkenalnya "''Talaga?".''
Bahasa Tausug juga ada ekuivalennya dengan partikel enklitik bahasa Tagalog. Berikut di bawah ialah jadual enklitik partikel dan turutan penggunaan.
{| class="wikitable"
!Tausug
!Ekuivalennya dalam
Bahasa Tagalog
!Fungsi
!Maksud
!Contoh Ayat
|-
|na
|na
|menegaskan kelakuan tersebut
masih berlaku atau sudah sahaja berlaku,
baru-baru lagi habis.
|sekarang, kali ini, sudah, lah
|kimaun na siya
"dia baru sahaja habis makan."
|-
|pa
|pa
|menegaskan kelakuan tersebut masih
berlaku dan tidak habis lagi, atau
kelakuan tersebut masih dan akan berlangsung
|masih, sedang berlaku,
tambahan pula,
"dandan" (dialek Kuala Lumpur)
|kimaun na siya, gimanap pa
"dia baru sahaja makan, dandan tambah makan."
|-
| rowspan="2" |ba
|nga
|sebagai penguat, penegas, atau menunjukkan rasa kesal
|bah seperti dialek Sabah
|kimaun ba siya
"dia makan bah"
|-
|po
|sebagai menyopankan permintaan
|sila
|kauna mu pa ba
"silalah makan lagi"
|-
|sa
|nga
|sebagai penegas kepastian
|sudah pasti
|Ikaw na sa in panakaw
"Sudah pastilah engkau ialah pencuri."
|-
|sa isab
| -
|sebagai menunjukkan rasa teramat kesal
|ah sudah pasti! kan!
|Nagbichara sa isab kaw iban sin manga usug yadtu!
"Ah sudah pasti kau bercakap dengan budak lelaki tu kan!"
|-
|baha
|daw/raw
|menyatakan ketidakpastian
|bolehkah? kot? mungkin?
|Siya baha in panakaw nakita ku dum.
"Dia kot pencuri yang aku lihat semalam."
|-
|da/ra
(ra selepas vokal)
|lang
|memaksudkan hanya, sahaja
|hanya, sahaja
|Pimapanaw '''da''' aku ha pasisil.
"Aku hanya berjalan-jalan di pesisiran."
Naghindu '''ra''' aku sin siynsa.
"Aku sahaja-sahaja blelajar sains."
|-
|isab
|din/rin
|memaksudkan juga seperti "aku jugalah"
|juga, pun
|Kimaun isab aku sin bagu burgar yan.
"Aku pun makan burger baru itu."
|-
|da isab
|lamang
|memaksudkan kepastian yang baik
|ya, sudah pasti, baik-baik sahaja
|Marayaw da isab aku.
"Aku baik-baik sahajalah."
|-
|kunu
|daw/raw
|menyatakan ketidakpastian
|orang kata, dia kata
|Hi Abdul kunu in mamumunu.
"Orang kata si pembunuh itu si Abdul."
|-
|ka
|ba
|menyatakan soalan
|kah?
|Ikaw ka ba in kimaun?
"Engkaukah yang makan?"
|}
Partikel enklitik ini boleh bergabung dan membentuk ayat kompleks contohnya:
* ''Way '''pa baha''' sin siya.'' "Dia mungkin masih tiada duit lagi."
* ''Sulata '''mu ra ba''' in ngan mu di.'' "Sila tulis nama mu sahajalah di sini."
* ''Siya '''kunu ra isab''' in panakaw.'' "Orang kata mungkin pasti dia kot yang pencuri."
Turutan partikel enklitik ialah seperti berikut:
# na/pa (na dan pa tak boleh digunakan sekaligus)
# da/ra
# isab
# baha/kunu
# ka/ba/sa
Contoh ayat panjang:
Awn na ra isab baha sa bay sila!
"Akhirnya mungkin sudah pasti sekarang tidak dinafikan lagi mereka sudah ada rumah!"
==== "Sa" ====
Perkataan "sa" digunakan sebagai kata penguat atau penegas dalam Bahasa Suluk dan biasa digunakan dalam pergaulan seharian. Sebagai contoh:
| |||