Pari (buruj): Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Tiada ringkasan suntingan |
Tiada ringkasan suntingan |
||
Baris 33:
Dikenali sebagai Acrux, [[Alpha Crucis]] biru-putih ialah bintang tercerah buruj ini dan bintang bawah bagi palang. Yang hampir-hampir secerahnya ialah [[Beta Crucis|Beta]] dan [[Gamma Crucis|Gamma]], sementara [[Delta Crucis|Delta]] dan [[Epsilon Crucis|Epsilon]] membentuk asterisme. Banyak bintang lebih cerah dalam buruj ini merupakan anggota [[Sekutuan Kala–Sentaur]], sekelompok longgar bagi bintang-bintang biru-putih panas yang kelihatan mengongsi asal usul dan pergerakan sepunya di sepanjang [[Bimasakti]]. Kedua-dua sistem bintang telah ditemui mempunyai planet. Buruj ini juga mengandungi empat buah [[bintang berubah Cepheid klasik|bintang berubah Cepheid]] yang boleh dilihat dengan mata kasar dengan keadaan optimum. Crux juga mengandungi [[Peti Permata (gugusan bintang)|Peti Permata]], sebuah [[gugusan terbuka]] cerah, dan [[Nebula Karung Hitam]], [[nebula gelap]] paling prominen di langit.
==Nama-nama dipakai==
Ia dikenali dengan nama Buruj Pari di [[Sumatera]] dan [[Semenanjung Malaysia]] sempena rupa ia menyerupai [[ikan pari]],<ref name="ASIM">{{Cite journal|last=Nurul Fatini Jaafar|first=|year=2016|title=Kebudayaan Langit Pribumi Malayonesia|url=|journal=Kesturi|publisher=Akademi Sains Islam Malaysia|volume=26|issue=2|pages=|doi=10.13140/RG.2.2.24869.55520|via=}}</ref><ref name="Kafe Astronomi">{{Cite web|url=https://kafeastronomi.com/crux.html|title=Crux|last=Eko Hadi G.|first=|date=13 Jun 2016|website=Kafe Astronomi|url-status=live|access-date=25 Mei 2020}}</ref> Tohok pula kerana ia mirip "ikan tohok" atau [[ikan tenggiri]].<ref name="ASIM" />
Orang-orang [[Orang Jawa|Jawa]] dan [[Suku Bugis|Bugis]] mengenal rasi ini sebagai "gubuk/rumah miring" ([[bahasa Jawa]]: ꦒꦸꦧꦸꦒ꧀ꦥꦺꦚ꧀ꦕꦺꦁ ''Gubug Pèncèng'', [[bahasa Bugis]]: ''Bola képpang'' atau ''Boyang'' ''képpang'').<ref name="kelley11">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=ILBuYcGASxcC&pg=PA307|title=Exploring Ancient Skies: A Survey of Ancient and Cultural Astronomy|author1=Kelley, David H.|author2=Milone, Eugene F.|author3=Aveni, A.F.|publisher=Springer|year=2011|isbn=978-1-4419-7623-9|location=New York, New York|page=344}}</ref> Nama lain yang dipakai orang Bugis adalah ''tobalu'' ("janda", terkait dengan legenda). [[Orang Bajau]] di perairan selatan Sulawesi mengenalnya sebagai ''Lalajah''.<ref name="Kafe Astronomi" />
==Hubungan dengan manusia==
Pemerhatian buruj ini oleh masyarakat Jawa di langit timur pada awal malam menandakan mulanya mengisi padi dituai ke dalam simpanan [[lumbung]]; maka buruj ini turut diberi nama ''Lintang Lumbung'' (bahasa Jawa: ꦭꦶꦤ꧀ꦠꦁꦭꦸꦩ꧀ꦧꦸꦁ).<ref name="Kafe Astronomi" /><ref>{{cite journal|last=Daldjoeni|first=N.|year=1984|title=Pranatamangsa, the javanese agricultural calendar – Its bioclimatological and sociocultural function in developing rural life.|journal=The Environmentalist|volume=4|pages=15–18|doi=10.1007/BF01907286|s2cid=189914684}}</ref>
Masyarakat-masyarakat [[Hemisfera Selatan]] menggunakan buruj ini sebagai penunjuk arah [[selatan]] di mana {{frac|4|1|2}} kali jarak [[Gamma Crucis|γ Crucis]] ke [[Alpha Crucis|α Crucis]] boleh menuju ke titik berhampiran [[Kutub Selatan]] sebenar di Bumi.<ref>{{Citation|title=Stars and Planets Guide|last1=Ridpath|first1=Ian|last2=Tirion|first2=Wil|authorlink1=Ian Ridpath|authorlink2=Wil Tirion|year=2017|publisher=Akhbar Universiti Princeton|isbn=9780691177885|pages=134-135}}</ref> Kepentingan ini mendorong banyak negara di belah bumi ini memaparkan buruj tersebut pada bendera-bendera dikibarkan termasuk [[Australia]], [[New Zealand]] dan [[Samoa]]. Begitu juga dengan masyarakat Bugis yang khusus berpandukan dua-dua bintang ini serta [[Beta Crucis|β Crucis]], [[Delta Crucis|δ Crucis]] dan [[Mu Crucis|μ Crucis]]<ref name="kelley11" /> serta orang Bajau.<ref name="Kafe Astronomi" />
==Lihat juga==
* [[Crux (astronomi Cina)]]
==Rujukan==
{{Reflist|30em}}
Baris 47 ⟶ 53:
* {{Citation|title=Deep Sky Objects|last=Levy|first=David H.|publisher=Prometheus Books|year=2005|isbn=1-59102-361-0}}
* {{Citation|title=A Field Guide to the Stars and Planets|last=Pasachoff|first=Jay M.|authorlink=Jay Pasachoff|year=2006|publisher=Houghton Mifflin}}
* {{Citation|last=Velt|first = Kik|title=Stars Over Tonga|publisher=Universiti 'Atenisi|year=1990}}
| |||