Senoi: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Teg: Suntingan sumber 2017 |
kTiada ringkasan suntingan Teg: Suntingan sumber 2017 |
||
Baris 40:
*[[Che Wong]] (Chewong, Ceq Wong, Che 'Wong, Ceʔ Wɔŋ, Siwang) merupakan puak separa Semang yang mendiami tiga empat kampung di lereng selatan [[Gunung Benom]]<ref name="'CP59"/> di kawasan pedalaman [[Pahang]] (Daerah [[Daerah Raub|Raub]]<ref name="Signe Howell 1982 xiii"/> dan [[Daerah Temerloh|Temerloh]]<ref>{{cite web|url=http://www.ritsumei.ac.jp/acd/re/k-rsc/hss/book/pdf/vol06_07.pdf |title=Orang Asli in Peninsular Malaysia: Population, Spatial Distribution and Socio-Economic Condition |author=Tarmiji Masron, Fujimaki Masami & Norhasimah Ismail |publisher=Journal of Ritsumeikan Social Sciences and Humanities Vol．6 |date=October 2013 |access-date=2020-09-07}}</ref>). Pengelasan suku Cheq Wong dari segi etnologi sering dibelenggui masalah. Nama "che wong" terjadi daripada putar belitnya nama seorang pekerja Melayu di Jabatan Perburuan, Siwang bin Ahmat, sebelum Perang Dunia Kedua, yang disalah faham oleh pemburu British sebagai nama kelompok etnik.<ref name="MOP1-38">{{cite book|author=Kirk Endicott|title=Malaysia's Original People|year=2015|pages=1–38}}</ref> Ekonomi tradisional Che Wong didominasi oleh kerja memungut hasil hutan. Bahasa mereka tergolong dalam rumpun [[bahasa Jahaik|bahasa Asli Utara]], iaitu serumpun dengan bahasa-bahasa [[Semang]].
*[[Temiar]] (Sakai Utara, Temer, Təmεr, Ple) merupakan puak Senoi kedua terbesar, menduduki kawasan hutan seluas 5,200 km di kedua-dua belah [[Banjaran Titiwangsa]], di bahagian selatan [[Kelantan]] dan timur laut [[Perak]].<ref name="'HDOM403">{{cite book|author=Ooi Keat Gin|title=Historical Dictionary of Malaysia|year=2017|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-15-381-0885-7|page=403}}</ref> Umumnya, mereka hidup di hulu sungai di kawasan yang paling tinggi dan terpencil. Di kawasan pinggiran wilayah etnik mereka, mereka menjamin hubungan rapat dengan suku-suku jiran. Pekerjaan tradisional utamanya ialah pertanian [[tebas dan bakar]] dan perdagangan.
* [[Suku Semai|Semai]] (Sakai Tengah, Səmay, Səmey) merupakan puak terbesar bukan sahaja dalam kelompok Senoi bahkan juga dari kalangan keseluruhan [[Orang Asli]]. Mereka hidup dalam kelompok-kelompok berasingan di kawasan selatan dari Temiar, juga di kedua-dua lereng [[Banjaran Titiwangsa]] di bahagian selatan [[Perak]], barat laut [[Pahang]], dan kawasan pinggiran [[Selangor]].<ref name="'HDOM403"/> Pekerjaan tradisional utamanya ialah pertanian [[tebas dan bakar]] dan pertanian, tetapi mereka juga terlibat dalam pertanian tanaman komersial dan buruh kasar. Mereka hidup dalam keadaan berbeza-beza dari hutan gunung hingga kawasan bandar. Kaum Semai tidak pernah memupuk jati diri bersama yang mantap. Orang Semai hulu menggelar orang Semai hilir sebagai "Melayu", dan orang Semai hilir pula menggelar orang Semai hulu sebagai "Temiar".
*[[Jah Hut]] (Jah Hět, Jah Hət) bertempat di daerah-daerah [[Daerah Temerloh|Temerloh]] dan [[Daerah Jerantut|Jerantut]] di lerengan timur [[Gunung Benom]] di kawasan tengah [[Pahang]]; oleh itu, mereka merupakan jiran kepada Che Wong di sebelah timur.<ref name="'CP59">{{cite book|author=Tuck-Po Lye|title=Changing Pathways: Forest Degradation and the Batek of Pahang, Malaysia|year=2004|publisher=Lexington Books|isbn=07-391-0650-3|page=59}}</ref> Pekerjaan tradisional mereka termasuk pertanian tebas dan bakar.
*[[Semaq Beri]] (Səmaʔ Bərēh, Semoq Beri) menduduki kawasan pedalaman [[Pahang]] (daerah-derah [[Daerah Jerantut|Jerantut]], [[Daerah Maran|Maran]], [[Daerah Kuantan|Kuantan]]) dan [[Terengganu]] (daerah-daerah [[Daerah Hulu Terengganu|Hulu Terengganu]], [[Daerah Kemaman|Kemaman]]).<ref>{{cite book|author=Lim Chan-Ing|title=The Sociocultural Significance of Semaq Beri Food Classification|year=2004|publisher=University of Malaya|oclc=936558789|page=49}}</ref> Nama Semaq Beri dalam bahasa mereka bermaksud "kaum hutan", mula-mula diberikan kepada salah seorang kelompok setempat oleh pihak penjajah British, kemudian tersebar ke seluruh kaum.<ref name="MOP1-38"/> Antara pekerjaan tradisional mereka ialah pertanian tebas dan bakar, memburu dan memungut hasil hutan. Terbahagi kepada kelompok-kelompok petempatan di selatan dan kelompok-kelompok bekas pemburu-pengumpul yang pernah merantau di seluruh kawasan besar sekitar [[Tasik Bera]] di [[Pahang]], dan juga di [[Terengganu]] dan [[Kelantan]]. Ramai Orang Asli lain menyamakan Semaq Beri sebagai Semelai.
Baris 52:
[[File:Image taken from page 203 of 'Camping and Tramping in Malaya fifteen years' pioneering in the native states of the Malay peninsula' (11248428175).jpg|thumb|upright|Lelaki Senoi membawa [[sumpit]], 1898.]]
Puak-puak Senoi tinggal di kawasan tengah [[Semenanjung Malaysia]]<ref>[http://www.keene.edu/library/orangasli/map1.cfm Map] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111118135634/http://www.keene.edu/library/orangasli/map1.cfm |date=18 November 2011 }}, Keen State College</ref> dan terdiri daripada enam kelompok berbeza, iaitu [[Suku Semai|Semai]], [[Temiar]], [[Mah Meri]], [[Jah Hut]], [[Semaq Beri]] dan [[Che Wong]], keseluruhannya berjumlah 60,000 orang.<ref name =codenavia />
Data yang sedia ada tentang populasi puak-puak Senoi masing-masing adalah seperti berkut:-
Baris 60:
! style="text-align: left;" | Tahun !! 1960<ref name="Nobuta">{{cite book|author=Nobuta Toshihiro|title=Living On The Periphery: Development and Islamization Among the Orang Asli in Malaysia|year=2009|url=http://www.coac.org.my/dashboard/modules/cms/cms~file/93c38c2f6837049ec87607013c0c5404.pdf|publisher=Center for Orang Asli Concerns, Subang Jaya, Malaysia, 2009|isbn=978-983-43248-4-1|access-date=2020-08-04}}</ref> !! 1965<ref name="Nobuta"/> !! 1969<ref name="Nobuta"/> !! 1974<ref name="Nobuta"/> !! 1980<ref name="Nobuta"/> !! 1982 !! 1991<ref name="TOAATCFR">{{cite book|url=https://www.iwgia.org/images/publications//0133_95_The_Orang_Asli_and_the_contest_for_resources.pdf |title=The Orang Asli and the Contest for Resources. Indigenous Politics, Development and Identity in Peninsular Malaysia |author=Colin Nicholas |publisher=Center for Orang Asli Concerns & International Work Group for Indigenous Affairs |year=2000 |access-date=2017-10-27 |isbn=87-90730-15-1 }}</ref> !! 1993<ref name="TOAATCFR"/> !! 1996<ref name="Nobuta"/> !! 2000<ref group=Note name=Note02/><ref name="COAC_Statistics">{{cite web|title=Basic Data / Statistics|url=http://www.coac.org.my/main.php?section=about&article_id=4|publisher=Center for Orang Asli Concerns (COAC)|access-date=2020-08-04}}</ref> !! 2003<ref group=Note name=Note02/><ref name="COAC_Statistics" /> !! 2004<ref group=Note name=Note02/><ref>{{cite book|author=Alberto Gomes|title=Modernity and Malaysia|year=2004}}</ref> !! 2005 !! 2010<ref name="MOP"/>
|-
| style="text-align: left;" | [[Suku Semai|Semai]] || 11,609 || 12,748 || 15,506 || 16,497 || 17,789 || ''N/A'' || 28,627 || 26,049 || 26,049 || 34,248 || 43,892 || 43,927 || ''N/A'' || 49,697
|-
| style="text-align: left;" | [[Temiar]] || 8,945 || 9,325 || 9,929 || 10,586 || 12,365 || ''N/A'' || 16,892 || 15,122 || 15,122 || 17,706 || 25,725 || 25,590 || ''N/A'' || 30,118
Baris 87:
! !! [[Perak]] !! [[Kelantan]] !! [[Terengganu]] !! [[Pahang]] !! [[Selangor]] !! [[Negeri Sembilan]] !! [[Melaka]] !! [[Johor]] !! Total
|-
| style="text-align: left;" | [[Suku Semai|Semai]] || 16,299 || 91 || || 9,040 || 619 || || || || 26,049
|-
| style="text-align: left;" | [[Temiar]] || 8,779 || 5,994 || || 116 || 227 || 6 || || || 15,122
Baris 109:
Kaum Senoi bertutur dalam pelbagai bahasa dalam rumpun [[Bahasa-bahasa Asli|bahasa Asli]] iaitu cabang [[bahasa Austroasia]], iaitu bersaudara dengan bahasa-bahasa [[Bahasa Mon|Mon]]-[[Bahasa Khmer|Khmer]] yang dipertuturkan di [[Myanmar]], [[Thailand]], [[Laos]], [[Kemboja]], [[Vietnam]], dan wilayah [[Kepulauan Nicobar]], [[India]]. [[Bahasa-bahasa Asli]] merupakan sebahagian daripada bahasa-bahasa Mon-Khmer selatan di samping [[bahasa Mon]] dan mungkin juga [[bahasa-bahasa Nicobarese]]. Saudara paling rapatnya ialah bahasa Mon.
Bahasa-bahasa Asli terbahagi kepada empat cabang iaitu [[bahasa Jahaik|Jahaik]] (Asli Utara), [[bahasa Semelaik|Semelaik]] (Asli Selatan), [[Bahasa Senoik|Senoik]] (Asli Tengah) dan [[bahasa Jah Hut|Jah Hut]]. Kaum Senoi terdiri daripada penutur keempat-empat cabang bahasa tersebut. Dua puak terbesar iaitu [[Suku Semai|Semai]] dan [[Temiar]] bertutur dalam bahasa Asli Tengah (Senoi), maka mereka dikaitkan dengan Senoi. [[Bahasa Jah Hut]] pernah digolongkan dalam rumpun Asli Tengah, tetapi kajian sejarah dan fonologi terbaharu menunjukkan ia terletak dalam cabang yang tersendiri di kalangan rumpun bahasa Asli.<ref name="TALOMAT">{{cite journal|url=http://www.elpublishing.org/docs/1/11/ldd11_06.pdf |title=The Aslian languages of Malaysia and Thailand: an assessment |author=Geoffrey Benjamin |journal=Language Documentation and Description |editor1=Stuart McGill |editor2=Peter K. Austin |volume=11 |year=2012 |issn=1740-6234}}</ref> Hampir semua loghat Senoi dan Semelai dituturkan oleh kaum Senoi seperti [[Bahasa Semaq Beri|Semaq Beri]], [[Bahasa Semelai|Semelai]], [[Bahasa Temoq|Temoq]], dan [[Bahasa Mahmeri|Mah Meri]] yang tergolong dalam rumpun Asli Selatan. Akan tetapi, suku [[Lanoh]] (Sakai Jeram)<ref>{{cite book|author=Hamid Mohd Isa|title=The Last Descendants of The Lanoh Hunter and Gatherers in Malaysia|year=2015|publisher=Penerbit USM|isbn=978-98-386-1948-6}}</ref> yang digolongkan sebagai [[Semang]] tetapi bertutur dalam loghat Senoik,<ref>{{cite book |title=Pacific Linguistics, Issue 42|year=1976|contribution=Linguistic Circle of Canberra. Publications. Series C: Books, Linguistic Circle of Canberra, Australian National University, Australian National University. Research School of Pacific Studies. Dept. of Linguistics|publisher=Australian National University|page=78}}</ref> dan suku [[Semelai]] yang digolongkan sebagai [[Melayu Proto]] tetapi bertutur dalam loghat Semelaik. [[Bahasa Che Wong]] jauh berbeza dari bahasa-bahasa Senoi lain kerana ia tergolong dalam rumpun Asli Utara yang juga dituturkan oleh [[Semang]].<ref name="ASITMP"/>
Bahasa-bahasa Asli ini biarpun banyak persamaan yang ketara, namun belum ditentukan asal-usul bersamanya dari mana-mana satu bahasa.<ref name="TALOMAT"/>
| |||