|
'''Jantan''' ialah [[jantina]] sesuatu ataupun sebahagian [[organisma]] yang menghasilkan [[sperma]]. Sperma merupakan gamet yang lebih kecil dalam sistem pembiakan [[heterogami]] dan biasanya bergerak dan berupaya mensenyawakan [[ovum]], iaitu gamet betina. Jantan tidak boleh [[Pembiakan seks|membiak secara seks]] tanpa gamet betina.
Tidak terdapatnya satu mekanisme genetik yang tunggal di belakang perbezaan-perbezaan antara jantina. Kewujudannya dua jantina mungkin merupakan hasil perkembangan berbilang yang berasingan dalam keturunan-keturunan evolusi yang berbeza-beza. Selain daripada perbezaan utama dari segi jenis gamet yang dihasilkan, perbezaan antara jantan dan betina dalam sesuatu keturunan sentiasanya tidak dapat diramalkan daripada perbezaan-perbezaan dalam keturunan yang lain.
Konsep [[dimorfisme]] jantan/betina antara individu ataupun organ pembiakan tidak dihadkan kepada [[haiwan]] sahaja; sel telur juga dihasilkan oleh [[kitrid]], [[diatom]], dan tumbuhan darat, antara lain. Dalam tumbuhan darat, istilah "betina" dan "jantan" merujuk bukan sahaja kepada organisma dan struktur yang menghasilkan telur dan sperma, tetapi juga struktur [[sporofit]] yang menghasilkan tumbuhan jantan dan betina.
{{TOCleft}}
==Ciri-ciri seksjantina sekunder==
{{main|Ciri-ciri seksjantina sekunder}}
Di dalamDalam spesies yang mempunyai jantina yang berasingan, jantan boleh mempunyaiberbeza perbezaan daripadadengan betina dalam cara-cara selain daripada penghasilan sperma. Secara amnya, jantan adalah lebih kecil dalamberbanding betina bagi tumbuhan-tumbuhan berbiji (tumbuhan yang menghasilkan butir [[debunga]] ialah tumbuhan jantan) dan dalamserta kebanyakan [[ikan]] dan [[burung]], tetapi adalah lebih besar dalambagi kebanyakan [[mamalia]], termasuknya [[manusia]]. Untuk burung, jantanjantannya seringnyasering memaparkan bulu-bulu yang berwarna-warni semata-mata untuk menarik perhatian betina.
<br><br><br>
{{main|Sistem penentuan jantina}}
Jantina bagi sesuatu organisma bolehdapat ditentukan denganmelalui berbagai-bagai faktor. Faktor-faktor ini boleh terdiri daripada [[genetik]] atau [[persekitaran]], dan boleh bertukar secara semula jadi pada sepanjang hayat organisma. Walaupun kebanyakan spesies mempunyai kedua-dua jantina, iaitu jantan dan betina, terdapatnya juga haiwan [[hermafrodit]] yang mempunyai kedua-dua organ pembiakan jantan danserta betina.
===Penentuan genetik===
Kebanyakan [[mamalia]], termasuknya manusia, boleh ditentukan denganmelalui [[sistem penentuan jantina XY]] yang mana jantan mempunyaimentakrifkan [[kromosom seks]] XY (berbandinguntuk jantan dan XX) untuk betina. Sewaktu [[Pembiakan seks|pembiakan]], jantan boleh memberikanmenyampaikan sperma X ataupun sperma Y, sedangkan betina hanya bolehdapat memberikanmenyampaikan telur X. Sperma Y dan telur X akan menghasilkan jantan, sedangkan sperma X dan telur Y akan menghasilkan betina. Di dalam
Dalam [[sistem penentuan jantina WZ]], jantan yang mempunyai kromosom seks ZZ (berbanding betina yang mempunyai WZ) boleh didapati di [[burung]] serta di sebahagiansesetengah serangga-[[serangga]] dan organisma-organisma yang lain. Ahli-ahli [[himenoptera]], seperti [[semut]] dan [[lebah]], ditentukanmerupakan olehspesies [[haplodiploidihaplodiploid]]. yangDalam manaspesies ini, kebanyakan jantandaripada merupakanjantannya adalah [[haploid]], sedangkan betina dan sebahagiansesetengah jantan-jantan yang mandul adalah [[diploid]].
mandul merupakan [[diploid]].
===Penentuan persekitaran===
DiDalam dalamsesetengah sebahagian spesies-spesies [[reptilia]], termasuknya [[aligator]], jantina ditentukan oleh suhu telurnya yang dieram. Spesies yang lain, umpamanya sebahagiansesetengah siput-[[siput]], mengamalkan pertukaran jantina: dewasanya bermula sebagai jantan, dan kemudiannya menjadi betina. Untuk [[''clown fish]]'', sejenis ikan tropika, individuikan yang dominan di dalam sesuatu kumpulan akan menjadi betina, sedangkan yang lain kekal merupakanmenjadi jantan.
Bagi beberapa [[antropodaartropod]], jantina ditentukan melalui [[serangan kuman]]jangkitan. [[Bakteria]] daripada genus ''[[Wolbachia]]'' bolehdapat menukarkanmenggantikan keseksualanjantina mereka; beberapa spesies antropodaartropod terdiri daripada jantan pada keseluruhannya daripada individu ZZ, dengan jantinanyawujudnya betina ditentukan oleh teradanyakehadiran ''Wolbachia'' atau tidak.
==Anatomi==
Kesemua jantan, tidaktanpa mengiramenghiraukan keasalan, alam atauataupun subdivisi [[filogenetik]], mempunyai sekurang-kurangnya mempunyai anatomi untuk menghasilkan gamet jantan. Sebahagiannya mempunyai organ dan sistem organ yang canggih dan yang direka bentuk semata-mata untuk menghasilkan dan menghantarkan gamet ke lokasi yang sesuai untuk persenyawaan ovum.
JugaIstilah untuk"sperma" strukturjuga dandipergunakan jenisuntuk selmerujuk yangkepada termunculgamet secarajantan berasingan,bagi istilahorganisma "sperma"yang biasanyamempunyai dipergunakanstruktur untukdan merujukjenis kepadasel gametyang jantanterwujud secara berasingan. Di kalangan haiwan yang menjalani [[persenyawaan dalaman]], istilah "[[zakar]]" sering dipergunakan untuk merujuk kepada organ yang disisipkan ke dalam perempuan untuk [[permanian]].
==Lelaki==
Jantan manusia dipanggil "lelaki". DalamBagi manusia, terdapatnya banyak komponen (selain daripada genetik) untukyang menentukan jantina biologi dan identiti jantinajantinanya. Kebanyakan lelaki mempunyai kromosom XY, dengan kadar kejadian [[Sindrom Klinefelter|XXY]] dan [[Sindrom XYY|XYY]] pada hampir satu peribu kelahiran lelaki untukbagi setiap jenis.
==Lambang==
[[Lambang jantina]] yang lazim dipergunakan untuk menggambarkan jantina lelaki ialah [[lambang Marikh]], <span style="font-size:2em;">♂ </span>([[Unikod]]: U+2642) — sebuah bulatan dengan panah yang menujui timur laut. Ini merupakan gambaranperwakilan [[perisai]] dan [[lembing]] [[Mitos Roma|dewa Roma]], iaitu [[Marikh (mitos)|Marikh]].
==Lihat juga==
| 