Hadiah Nobel dalam Kimia: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
k bot menambah: kn:ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ; perubahan kosmetik |
|||
Baris 1:
'''Hadiah Nobel dalam Kimia''' ({{lang-sv|Nobelpriset i kemi}}, {{lang-en|Nobel Prize in Chemistry}}) ialah anugerah tahunan yang dikurniakan oleh [[Akademi Sains Diraja Sweden]] kepada ahli-ahli sains yang menceburi pelbagai bidang [[kimia]]. Hadiah ini merupakan salah satu daripada lima [[Hadiah Nobel]] tahunan yang ditubuhkan mengikut wasiat [[Alfred Nobel]] pada 1895, untuk dihadiahkan kepada penyumbang cemerlang dalam bidang kimia, [[Hadiah Nobel dalam Fizik|fizik]], [[Hadiah Nobel dalam Kesusasteraan|sastera]], [[Hadiah Keamanan Nobel|keamanan]], dan [[Hadiah Nobel dalam Fisiologi atau Perubatan|fisiologi atau perubatan]]. Anugerah ini ditadbir oleh [[Yayasan Nobel]] dan dihadiahkan oleh sebuah [[Jawatankuasa Nobel]] yang terdiri daripada lima ahli yang dilantik oleh [[Akademi Sains Diraja Sweden]]. Hadiah Nobel dalam Kimia pertama dianugerahkan kepada [[Jacobus Henricus van 't Hoff]] dari [[Belanda]] pada tahun 1901, "kerana penemuan hukum-hukum dinamik kimia dan [[tekanan osmosis]] dalam larutan." Anugerah ini disampaikan di majlis tahunan di kota [[Stockholm]] pada setiap 10 Disember, iaitu [[ulang tahun]] pemergian Nobel.
== Pencalonan dan pemilihan ==
Proses pencalonan dan pemilihan pemenang Hadiah Nobel memakan masa yang lama dan banyak memerlukan penelitian berbanding hadiah-hadiah lain, oleh yang demikian Hadiah Nobel menjadi hadiah terpenting dalam bidang kimia.
Baris 14:
Anugerah dalam bidang kimia ini menekankan pentingnya pencapaian itu "bertahan lama", iaitu sela masa antara penemuan dan penganugerahan biasanya 20 tahun atau lebih lama lagi. Malangnya, bukan semua saintis boleh hidup cukup lama untuk menikmati pengiktirafan Nobel untuk pencapaian mereka, maka adanya penemuan sains yang tidak dapat dipertimbangkan untuk Hadiah Nobel gara-gara tokoh-tokohnya sudah meninggal dunia sebelum kesan usaha-usaha mereka direalisasikan. Contohnya, sumbangan [[Rosalind Franklin]] kepada penemuan struktur [[DNA]], iaitu [[kristalografi sinar X]]-nya memaparkan bentuk heliks DNA, tetapi tidak direalisasikan selepas kematiannya, maka cuma tinggal [[James D. Watson|Watson]], [[Francis Crick|Crick]], dan [[Maurice Wilkins|Wilkins]] sebagai penerima hadiahnya.
== Senarai penerima ==
{| class="wikitable"
|-
Baris 23:
|-
|1901
|[[
|[[Jacobus Henricus van 't Hoff]]
|[[Belanda]]
Baris 29:
|-
|1902
|[[
|[[Hermann Emil Fischer]]
|[[Jerman]]
Baris 35:
|-
|1903
|[[
|[[Svante Arrhenius|Svante August Arrhenius]]
|[[Sweden]]
Baris 41:
|-
|1904
| [[
|Sir [[William Ramsay]]
|{{nowrap|[[United Kingdom]]}}
Baris 47:
|-
|1905
| [[
|[[Adolf von Baeyer|Johann Friedrich Wilhelm Adolf von Baeyer]]
|Jerman
Baris 53:
|-
|1906
|[[
|[[Henri Moissan]]
|[[Perancis]]
Baris 59:
|-
|1907
| [[
|[[Eduard Buchner]]
|Jerman
Baris 65:
|-
|1908
|[[
|[[Ernest Rutherford]]
|United Kingdom<br />[[New Zealand]]
|"kerana penyelidikannya mengenai penyepaian unsur-unsur, dan kimia bahan [[radioaktif]]"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1908 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1908/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|1909
| [[
|[[Wilhelm Ostwald]]
|Jerman
Baris 77:
|-
|1910
|[[
|[[Otto Wallach]]
|Jerman
Baris 83:
|-
|1911
|[[
|[[Marie Curie|Marie Curie, née Sklodowska]]
|Poland
Baris 89:
|-
|rowspan=2|1912
|[[
|[[Victor Grignard]]
|Perancis
|"penemuan [...] [[bahan uji Grignard]]"<ref name=n1912>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1912 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1912/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[Paul Sabatier (ahli kimia)|Paul Sabatier]]
|Perancis
Baris 100:
|-
|1913
|[[
|[[Alfred Werner]]
|[[Switzerland]]
Baris 106:
|-
|1914
|[[
|[[Theodore William Richards]]
|[[Amerika Syarikat]]
Baris 112:
|-
|1915
|[[
|[[Richard Willstätter|Richard Martin Willstätter]]
|Jerman
Baris 124:
|-
|1918
|[[
|[[Fritz Haber]]
|Jerman
Baris 133:
|-
|1920
|[[
|[[Walther Nernst|Walther Hermann Nernst]]
|Jerman
Baris 151:
|-
|1923
|[[
|[[Fritz Pregl]]
|[[Austria]]
Baris 172:
|-
|1927
|[[
|[[Heinrich Otto Wieland]]
|Jerman
Baris 209:
|-
|1932
|[[
|[[Irving Langmuir]]
|Amerika Syarikat
Baris 218:
|-
|1934
|[[
|[[Harold Urey|Harold Clayton Urey]]
|Amerika Syarikat
Baris 227:
|[[Frédéric Joliot-Curie|Frédéric Joliot]]
|Perancis
|rowspan=2|"kerana [[
|-
|[[
|[[Irène Joliot-Curie|Irene Joliot-Curie]]
|Perancis
|-
|1936
|[[
|[[Peter Debye|Petrus (Peter) Josephus Wilhelmus Debye]]
|Belanda
Baris 277:
|-
|1943
| [[
|[[George de Hevesy]]
|[[Hungary]]
Baris 362:
|-
|1954
|[[
|[[Linus Pauling|Linus Carl Pauling]]
|Amerika Syarikat
Baris 368:
|-
|1955
|[[
|[[Vincent du Vigneaud]]
|Amerika Syarikat
Baris 389:
|-
|1958
|[[
|[[Frederick Sanger]]
|United Kingdom
Baris 407:
|-
|1961
|[[
|[[Melvin Calvin]]
|Amerika Syarikat
Baris 418:
|rowspan=2|"penyelidikan mereka mengenai struktur [[mioglobin|protein berglobul]]"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1962 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1962/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[John Kendrew|John Cowdery Kendrew]]
|United Kingdom
Baris 478:
|-
|1970
|[[
|[[Luis Federico Leloir|Luis F. Leloir]]
|[[Argentina]]
Baris 490:
|-
|rowspan=3|1972
|[[
|[[Christian B. Anfinsen]]
|Amerika Syarikat
Baris 522:
|
|[[John Cornforth|John Warcup Cornforth]]
|[[Australia]]<br />United Kingdom
|"usahanya pada [[stereokimia]] tindak balas bermangkin enzim"<ref name="n1975">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1975 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1975/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
Baris 558:
|-
|rowspan=3|1980
|[[
|[[Paul Berg]]
|Amerika Syarikat
|"kerana kerja-kerja asas mengenai biokimia asid nukleik, terutamanya berkenaan [[DNA rekombinan]]"<ref name="n1980">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1980 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1980/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[Walter Gilbert]]
|Amerika Syarikat
|rowspan=2|"kerana [[Kaedah penamatan rantai|sumbangan mereka]] mengenai [[Urutan DNA|penentuan urutan asas]] dalam asid nukleik"<ref name="n1980"/>
|-
|[[
|[[Frederick Sanger]]
|United Kingdom
Baris 594:
|-
|1984
|[[
|[[Robert Bruce Merrifield]]
|Amerika Syarikat
Baris 609:
|-
|rowspan=3|1986
|[[
|[[Dudley R. Herschbach]]
|Amerika Syarikat
Baris 627:
|rowspan=3|"kerana pembangunan dan penggunaan molekul dengan [[Kimia perumah-tamu|interaksi]] kepilihan tinggi mengikut struktur"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1987 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1987/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[Jean-Marie Lehn]]
|Perancis
Baris 641:
|rowspan=3|"kerana penentuan struktur tiga dimensi [[pusat tindak balas fotosintesis]]"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1988 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1988/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[Robert Huber]]
|Republik Persekutuan Jerman
Baris 652:
|
|[[Sidney Altman]]
|Kanada<br />Amerika Syarikat
|rowspan=2|"penemuan [[Ribozime|sifat-sifat pemangkin RNA]]"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1989 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1989/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[Thomas Cech|Thomas R. Cech]]
|Amerika Syarikat
Baris 672:
|-
|1992
|[[
|[[Rudolph A. Marcus]]
|Amerika Syarikat
Baris 699:
|rowspan=3|"kerana usaha mereka dalam ilmu kimia atmosfera, khususnya mengenai pembentukan dan [[Penipisan ozon|penguraian ozon]]"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1995 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1995/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[Mario J. Molina]]
|Amerika Syarikat<!--Yes, he is from Mexico, but we are following their countries based on the official Nobel website-->
|-
|[[
|[[Frank Sherwood Rowland|F. Sherwood Rowland]]
|Amerika Syarikat
Baris 713:
|rowspan=3|"penemuan [[fullerene]]"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1996 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1996/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|Sir [[Harold Kroto|Harold W. Kroto]]
|United Kingdom
Baris 735:
|-
|rowspan=2|1998
|[[
|[[Walter Kohn]]
|Amerika Syarikat
Baris 748:
|
|[[Ahmed Zewail|Ahmed H. Zewail]]
|[[Mesir]]<br />Amerika Syarikat
|"kajiannya mengenai keadaan peralihan tindak balas kimia menggunakan [[Femtokimia|stereoskopi femtosaat]]"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 1999 | publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1999/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
Baris 758:
|-
|[[Alan MacDiarmid|Alan G MacDiarmid]]
|Amerika Syarikat<br />New Zealand
|-
|[[Hideki Shirakawa]]
Baris 769:
|rowspan=2|"usaha mereka mengenai [[Sintesis asimetrik#Pemangkinan asimetrik|tindak balas penghidrogenan bermangkin kiral]]"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 2001| publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2001/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[Ryoji Noyori]]
|Jepun
Baris 779:
|-
|rowspan=3|2002
|[[
|[[John Bennett Fenn|John B. Fenn]]
|Amerika Syarikat
Baris 788:
|Jepun
|-
|[[
|[[Kurt Wüthrich]]
|Switzerland
Baris 799:
|"penemuan berkenaan saluran dalam membran sel [...] penemuan [[Aquaporin|saluran air]]"<ref name="n2003">{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 2003| publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2003/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[Roderick MacKinnon]]
|Amerika Syarikat
Baris 805:
|-
|rowspan=3|2004
|[[
|[[Aaron Ciechanover]]
|[[Israel]]
|rowspan=3|"penemuan degradasi protein berantarakan [[ubikuitin]]"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 2004| publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2004/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[Avram Hershko]]
|Israel
|-
|[[
|[[Irwin Rose]]
|Amerika Syarikat
Baris 824:
|rowspan=3|"pembangunan kaedah [[Metatesis olefin|metatesis]] dalam sintesis organik"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 2005| publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2005/index.html|accessdate=2008-10-06}}</ref>
|-
|[[
|[[Robert H. Grubbs]]
|Amerika Syarikat
Baris 833:
|-
|2006
|[[
|[[Roger D. Kornberg]]
|Amerika Syarikat
Baris 839:
|-
|2007
|[[
|[[Gerhard Ertl]]
|Jerman
Baris 845:
|-
|rowspan=3|2008
|[[
|[[Osamu Shimomura]]
|Amerika Syarikat<ref>Pada 26 Oktober 2008, laman web nobelprize.org untuk anugerah tahun 2008 memberikan kenegaraan Shimomura sebagai "USA". Bagaimanapun, keluaran akhbar pengumuman anugerah dari Yayasan Nobel pada 8 Oktober 2008 menyatakan Shimomura berwarganegara Jepun. {{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 2008–Press Release| publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2008/press.html|accessdate=2008-10-08|date=2008-10-08}}</ref>
|rowspan=3|"penemuan dan pembangunan [[protein pendarfluor hijau]], GFP"<ref>{{cite web | title = The Nobel Prize in Chemistry 2008| publisher = Nobelprize.org | url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2008/index.html|accessdate=2008-10-08}}</ref>
|-
|[[
|[[Martin Chalfie]]
|Amerika Syarikat
|-
|[[
|[[Roger Y. Tsien]]
|Amerika Syarikat
Baris 882:
{{refend}}
== Rujukan ==
{{reflist|3}}
== Pautan luar ==
* [http://www.conncoll.edu/ccacad/zimmer/GFP-ww/GFP-1.htm "Green Fluorescent Protein - 2008 Nobel Chemistry Award] - A great description of the work done by the 2008 laureates.
* [http://osulibrary.oregonstate.edu/specialcollections/coll/pauling/bond/pictures/nobel-chemistry-medal.html "Nobel Prize for Chemistry. Front and back images of the medal. 1954"]. "Source: Photo by Eric Arnold. Ava Helen and [[Linus Pauling]] Papers. Honors and Awards, 1954h2.1." "All Documents and Media: Pictures and Illustrations", ''Linus Pauling and The Nature of the Chemical Bond: A Documentary History'', the [[Valley Library]], [[Oregon State University]]. Accessed December 7, 2007.
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/ "The Nobel Prize in Chemistry"] – Official site of the Nobel Foundation.
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/medal.html "The Nobel Prize Medal for Physics and Chemistry"] – Official webpage of the Nobel Foundation.
* [http://nobelprize.org/award_ceremonies/prize.html "What the Nobel Laureates Receive"] – Featured link in "The Nobel Prize Award Ceremonies".
Baris 901:
[[ast:Premiu Nobel de Química]]
[[az:Nobel Kimya Mükafatı]]
[[id:Daftar penerima Nobel Kimia]]▼
[[zh-min-nan:Nobel Hòa-ha̍k Chióng]]
[[su:Hadiah Nobel Kimia]]▼
[[bs:Nobelova nagrada za hemiju]]
[[bg:Нобелова награда за химия]]
Baris 910 ⟶ 912:
[[de:Nobelpreis für Chemie]]
[[el:Βραβείο Νόμπελ Χημείας]]
[[en:
[[es:Anexo:Premio Nobel de Química]]
[[eo:Nobel-premio pri kemio]]
Baris 922 ⟶ 924:
[[hr:Nobelova nagrada za kemiju]]
[[io:Nobel-premiarii en kemio]]
▲[[id:Daftar penerima Nobel Kimia]]
[[ia:Premio Nobel pro Chimia]]
[[is:Nóbelsverðlaun í efnafræði]]
[[it:Premio Nobel per la chimica]]
[[he:פרס נובל לכימיה]]
[[kn:ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]]
[[ka:ნობელის პრემიის ლაურეატები ქიმიის დარგში]]
[[sw:Tuzo ya Nobel ya Kemia]]
Baris 949 ⟶ 951:
[[sl:Nobelova nagrada za kemijo]]
[[sr:Нобелова награда за хемију]]
▲[[su:Hadiah Nobel Kimia]]
[[fi:Nobelin kemianpalkinto]]
[[sv:Nobelpriset i kemi]]
[[th:รางวัลโนเบลสาขาเคมี]]
[[vi:Danh sách người đoạt giải Nobel Hóa học]]
[[tr:Nobel Kimya Ödülü]]
[[uk:Нобелівська премія з хімії]]
[[zh:诺贝尔化学奖]]
|