Wikipedia

Borneo Airways

bekas Syarikat penerbangan serantau Malaysia

Borneo Airways Limited adalah Syarikat Penerbangan bagi Wilayah Koloni British Borneo (merangkumi Sarawak,Borneo Utara (Sabah) dan Brunei Darussalam). Operasi Syarikat tersebut telah diambil-alih oleh Syarikat Penerbangan Malaysia (Malaysian Airways Limited) pada 1965,dan membawa kepada penubuhan Penerbangan Malaysia-Singapura (MSA;Malaysia-Singapore Airlines).

Borneo Airways Limited
Syarikat Penerbangan Borneo Airways Terhad
شاريکت ڤنربڠن بورنيو ايروايس ترحد
婆罗洲航空有限公司
போர்னியோ ஏர்வேஸ் லிமிடெட்
IATA ICAO Pengenal
AB (Tiada Data) BORNEO
Ditubuhkan1953; 71 tahun yang lalu (1953) (sebagai Sabah Airways Ltd.)
1957; 67 tahun yang lalu (1957) (sebagai Borneo Airways Ltd.)
Operasi ditamatkan1 April 1965; 59 tahun yang lalu (1965-04-01) (diserap ke dalam Malaysian Airways,untuk menubuhkan Penerbangan Malaysia-Singapura)
Hab
Hab kedua
Pesawat10 (jumlah keseluruhan armada dari tahun 1953 - hingga tahun 1965)
7 (jumlah keseluruhan armada 1957 - 1965)
5 pesawat (3 Douglas DC-3, 2 Scottish Aviation Twin Pioneer) setakat 1965[1]
3 (jumlah keseluruhan armada 1953 - 1957)
Destinasi25 (jumlah keseluruhan destinasi)
23[2]
Syarikat indukKerajaan British Borneo (51%)[3]
BOAC dan Malayan Airways (49%)
Ibu pejabatMalaysia Kuching, Sarawak, Malaysia
Sandakan, North Borneo (1953; 71 tahun yang lalu (1953))
Labuan, North Borneo (1955; 69 tahun yang lalu (1955))
Jesselton, North Borneo (1962; 62 tahun yang lalu (1962))
Orang pentingL.C. Harding
(Ketua Pengerusi sebelumnya, 1957-1959)
D.E.M. Fiennes
(Ketua Pengerusi sebelumnya, 1959-1964)[4]
Kwang Tong Ming
(Ketua Pengerusi sebelumnya, 1964-1965)[5]
Borneo Airways
Syarikat Penerbangan Borneo Airways
婆罗洲航空
போர்னியோ ஏர்வேஸ்
IATA ICAO Pengenal
BI (Syarikat Penerbangan ini menggunakan Kod IATA yang sama dengan Penerbangan DiRaja Brunei) RBA (Syarikat Penerbangan ini menggunakan Kod ICAO yang sama dengan Penerbangan DiRaja Brunei) BRUNEI (Syarikat Penerbangan ini menggunakan Nama Panggilan yang sama dengan Penerbangan DiRaja Brunei)
Ditubuhkan1997; 27 tahun yang lalu (1997)
Operasi ditamatkan1999; 25 tahun yang lalu (1999)
HabLapangan Terbang Miri (Bandar Miri)
Pesawat10 (jumlah keseluruhan armada dari tahun 1953 - hingga tahun 1965)
7 (jumlah keseluruhan armada 1957 - 1965)
3 (jumlah keseluruhan armada 1953 - 1957)
Destinasi4 (jumlah keseluruhan destinasi)
Syarikat indukPenerbangan DiRaja Brunei
Ibu pejabatMalaysia Miri, Sarawak, Malaysia

Data Kod sunting

Borneo Airways Limited (Syarikat Penerbangan Borneo Airways Terhad)

  • Kod IATA : AB
  • Kod ICAO : Tiada Data
  • Panggilan: BORNEO

Borneo Airways (Syarikat Penerbangan Borneo Airways)

Am / Perihal sunting

Borneo Airways Limited (IATA: AB) juga dikenali sebagai Borneo Airways, ialah syarikat penerbangan bendera dan syarikat penerbangan domestik utama di British Borneo (kemudiannya membentuk negeri-negeri Malaysia Sabah dan Sarawak dan negara Brunei Darussalam) yang berpusat di Labuan antara Tahun 1957 hingga Tarikh 1 April 1965 ketika bergabung dengan Malaysian Airways.

Syarikat penerbangan ini pada mulanya ditubuhkan pada Tahun 1953 sebagai Sabah Airways Limited (Syarikat Penerbangan Sabah Airways Terhad). (SAL), untuk mengoperasikan laluan udara antara Sandakan dan Jesselton (Sekarang dikenali sebagai Kota Kinabalu). Syarikat penerbangan itu mengendalikan perkhidmatan penumpang berjadual, serta perkhidmatan kargo, mel dan sewaan terutamanya di tiga wilayah Borneo Britain (dan Malaysia Timur dan Brunei yang sesuai).

Namun,pada 1997,Nama 'Borneo Airways' muncul kembali,apabila Royal Brunei Airlines membuat keputusan untuk menubuhkan sebuah syarikat penerbangan dengan Corporate Centre Sdn.Bhd,sebuah syarikat yang beroperasi di Miri,Sarawak.Sebelum itu,Royal Brunei telah menamatkan kerjasama mereka dengan Hornbill Skyways.Pada awal penubuhan Borneo Airways,mereka mengoperasikan sebuah pesawat Dornier Do-228,dengan pendaftaran Malaysia (9M-BOR).Namun begitu,Syarikat tersebut hanya bertahan selama setahun sahaja,apabila Royal Brunei mengambil keputusan menggantung semua penerbangan syarikat tersebut ke Miri,Labuan dan Mulu.Pada 31 Ogos 1999,nama Borneo Airways terus terkubur dan hilang dari lipatan sejarah penerbangan Malaysia.

Sejarah sunting

1953 - 1957: Sabah Airways Ltd. sunting

Syarikat Penerbangan Borneo Airways menelusuri sejarahnya ke Sabah Airways Ltd. (SAL), yang ditubuhkan oleh Straits Steamship Company Limited dan kerajaan British North Borneo. Anak syarikat Malayan Airways, syarikat penerbangan ini dilancarkan untuk menyediakan perkhidmatan pengumpan dalaman dan penerbangan luar bandar di wilayah tersebut.

Penerbangan membuktikan bermula pada Bulan Mei Tahun 1953 diikuti dengan penerbangan dua kali seminggu yang dijadualkan pada Bulan Jun Tahun 1953, menghubungkan Jesselton dan Sandakan melalui Kudat, Ranau dan Keningau. Operasi kemudian diteruskan ke Tawau pada Bulan September Tahun 1953 dan Lahad Datu pada Tahun 1954. [6]

Menjelang Tahun 1955, jaringan ini diperluas ke Negara Brunei dan Tanah Jajahan Sarawak, dengan syarikat penerbangan memperoleh de Havilland Dragon Rapide ketiga yang penting untuk pengembangannya. Pangkalan itu juga dipindahkan ke Lapangan Terbang Labuan, menggantikan Sandakan Aerodrome, kerana lokasi geografinya yang lebih berpusat untuk laluan. [7]

1957 - 1965: Borneo Airways Ltd. sunting

 
sebuah pesawat milik Syarikat Penerbangan Borneo Airways Scottish Aviation Twin Pioneer

Pada Tahun 1957, Kerajaan Borneo Utara dengan kerajaan Sarawak dan Brunei menubuhkan syarikat baharu dengan kerjasama British Overseas Airways Corporation dan Malayan Airways untuk membentuk Borneo Airways, pengganti Sabah Airways. Syarikat itu menaikkan modalnya menjadi $ 580,000 di mana 51% sahamnya dimiliki bersama oleh Kerajaan Borneo Britain. [8] Sebaliknya, Kerajaan Borneo Britain juga memiliki kepentingan minoriti di Malayan Airways Limited (Syarikat Penerbangan Malayan Airways Terhad). [9]

Syarikat baharu itu didaftarkan di Kuching, Sarawak; sementara pangkalan operasi & penyelenggaraan utamanya, hangar dan ibu pejabat syarikat kekal di Labuan. [10][11] Syarikat ini diberi tugas untuk beroperasi dan mengembangkan lagi perkhidmatan udara dalaman antara ketiga wilayah tersebut. Menjelang Tahun 1958, semua aset bekas Sabah Airways secara rasmi dipindahkan ke Borneo Airways. [12]

Syarikat penerbangan itu memperoleh 2 Perintis Berkembar Penerbangan Scotland baharu pada Bulan April Tahun 1958, yang pada asalnya dibeli bersama oleh Kerajaan Sarawak, Brunei dan Borneo Utara pada Bulan Januari Tahun 1956. Pesawat ini mampu membawa 16 penumpang dan digunakan untuk menggantikan penerbangan feeder yang dikendalikan oleh de Havilland Dragon Rapide. [13]

Semasa tahun pertama beroperasi pada Tahun 1957/1958, syarikat penerbangan itu mengunjurkan pendapatan $ 1,150,848. [14] Menjelang Tahun 1960, ia telah mencatatkan 32,782 penumpang untuk Tahun 1959/1960, pertumbuhan 35% berbanding tahun sebelumnya. Dalam tempoh yang sama, Syarikat Penerbangan Borneo Airways menerbangkan sebanyak 76 tan mel dan mencatat sebanyak 187 tan kargo. [15] Pertumbuhan penumpang berterusan pada tahun berikutnya, mencatatkan 46.183 penumpang pada Tahun 1961, menandakan peningkatan 25%. [16]

Syarikat ini menerima DC-3 pertama yang disewa dari Malayan Airways pada Tarikh 31 Ogos 1962 kerana laluan trak permintaan tinggi. Pesawat ini diubahsuai khas untuk meningkatkan kapasiti tempat duduk dari 28 hingga 30 tempat duduk dan dilengkapi dengan peti sejuk untuk makanan ringan dan penyegaran semasa penerbangan. [17] Penerbangan perdana untuk perkhidmatan DC-3 dimulakan pada Tarikh 1 September 1962 antara Tawau-Lahad Datu-Sandakan-Jesselton; menjelang Tarikh 6 September 1962, penerbangan dilanjutkan ke arah selatan untuk merangkumi Bandar Brunei (sekarang dikenali sebagai Bandar Seri Begawan) dan Bintulu di bawah perkhidmatan dua minggu sekali. 3 pelayan udara tempatan juga dilatih di Labuan untuk melayani laluan tersebut. [18]

Pada Tahun 1963, Borneo Airways menerima pesawat dengan siri DC-3 dengan 30 tempat duduk lagi untuk menampung pertumbuhan lalu lintas penumpang yang sihat dari kawasan bandar dan komersial utama di Wilayah Borneo Britain. [19][20] Menjelang Tahun 1964, pendapatan operasi meningkat menjadi $ 3,675,275. Syarikat itu juga telah memulakan pengambilan lelaki Borneo tempatan untuk program latihan perintisnya. [21]

Syarikat penerbangan itu menandatangani perjanjian antar talian dengan Syarikat Penerbangan Malayan Airways pada Tahun 1961. [22][23] Berdasarkan perkongsian ini, laluan Syarikat Penerbangan Malayan Airways ke dan dari Singapura diselaraskan dengan jadual Borneo Airways tempatan. Ini dilakukan untuk memberi masa pemindahan praktikal bagi penumpang yang menghubungkan di beberapa destinasi melalui kedua-dua syarikat penerbangan tersebut. [24]

1963 - 1965: Pengabunggan dengan Malaysian Airways sunting

 
sebuah Pesawat milik Syarikat Penerbangan Malaysian Airways Fokker F27, serupa dengan pesawat yang telah ditempatkan di Malaysia Timur pada tahun 1965. Pesawat itu diperkenalkan untuk menggantikan DC-3 yang sudah tua daripada Borneo Airways pendahulunya.

Kemungkinan penyatuan antara Syarikat Penerbangan Malayan dengan Syarikat Penerbangan Borneo Airways untuk membentuk Malaysian Airways dirancang seawal Bulan April Tahun 1963 oleh Kapten R.P Mollard, Pengurus Besar Syarikat Penebangan Malayan Airways, menjangkakan Pembentukan Malaysia yang dijadualkan pada Tarikh 31 Ogos 1963. [25] Pada Bulan November Tahun 1963, Malayan Airways diganti namanya sebagai Malaysian Airways Limited. [26][27]

Pada Bulan April Tahun 1964, Menteri Pengangkutan Malaysia, Tan Sri Haji Sardon telah menyatakan kemungkinan penggabungan antara Malaysian Airways dan Borneo Airways. [28] Tujuannya ialah untuk memberikan perkhidmatan yang cekap di bawah satu syarikat dan pentadbiran, serta penyatuan Negara yang baru lahir dengan lebih baik. Peningkatan hubungan udara antara Malaysia Timur dan Barat, bersama-sama dengan kadar yang seragam yang mengakibatkan pengurangan tambang dalam penerbangan antara Borneo juga diharapkan berikutan penggabungan.

Ia ditubuhkan secara rasmi oleh Malaysian Airways (kemudian dikenali sebagai Malaysia-Singapore Airlines, pendahulu Singapore Airlines dan Malaysia Airlines) pada Tarikh 1 April 1965. [29] Pada masa pengambilalihan, armada Borneo Airways terdiri dari 3 pesawat Douglas DC-3 dan 2 Scottish Aviation Twin Pioneer.

Setelah dimulakan, Malaysian Airways menempatkan 2 Persahabatan Fokker F27 40 tempat duduk yang akan berpusat di Malaysia Timur untuk menggantikan pesawat DC-3, [30] dan laluan sempadan yang lebih tipis yang dikendalikan oleh pesawat Twin Pioneer dijenamakan semula dari "Ulu Air Service" ke "Perkhidmatan Udara Luar Bandar" di bawah Malaysian Airways.

Armada sunting

Armada Syarikat Penerbangan Borneo Airways[31][32]
Syarikat Penerbangan Total Penumpang Laluan Tahun Diperkenalkan Tahun Bersara Pesawat Pengganti Nota
de Havilland Dragon Rapide 3 9
  • Semua
    (Sebelum Tahun 1958)
  • Wilayah
    (1958-1961)
 1953
(Dibawah Sabah Airways) 		1961 Scottish Aviation Twin Pioneer
Douglas DC-3 4 30 Talian Utama 1958 1971
(Dibawah Syarikat Penerbangan Malaysia-Singapore Airlines) 		Fokker F27 Friendship
(oleh Syarikat Penerbangan Malaysian Airways, 1965)
  • Kesemua Pesawat Syarikat Penerbangan Borneo Airwaystelah di daftar ulang dari British North Borneo pendaftaran pesawat VR-Oxx ke Malaysian Registration 9M-Axx di Tahun 1964.
  • Armada ini telah diubah menjadi Syarikat Penerbangan Malaysian Airways mengikuti pengabungan pada Tarikh 1 April 1965.
Scottish Aviation Twin Pioneer 3 16 Wilayah (Beroperasi sebagai Syarikat Penerbangan Ulu Air Service) 1968
(Dibawah syarikat Penerbangan Malaysia-Singapore Airlines) 		Britten-Norman BN-2 Islander
(Oleh Malaysia-Singapore Airlines, 1968)

Pesawat sunting

Borneo Airways Limited (1957-1965)

  • Douglas DC-3
  • de Havilland Dragon Rapide
  • Scottish Aviation Twin Pioneer
  • Douglas DC-4

Borneo Airways (1997-1999)

  • 1 Dornier Do-228 (9M-BOR)

Galeri Armada Syarikat Penerbangan Borneo Airways (AB) (Dan Malayan Airways (ML)) sunting

  •  
    sebuah Pesawat siri Airspeed Consul, pesawat jenis pertama yang dioperasikan oleh Syarikat Penerbangan Malayan Airways
  •  
    sebuah Pesawat milik Syarikat Penerbangan Borneo Airways, Pada Tarikh 1 April 1965, syarikat Penerbangan itu secara Rasmi bergabung ke Malaysian Airways
  •  
    sebuah Pesawat milik Syarikat Penerbangan Malaysia-Singapura dengan siri Boeing 737, di Lapangan Terbang Antarabangsa Singapura
  •  
    sebuah Pesawat milik Syarikat Penerbangan MSA dengan siri Boeing 707 di Lapangan Terbang Zürich-Kloten pada Tahun (1972).

Bekas Destinasi Borneo Airways Limited (AB) sunting

Nota: Bendera yang ada di Mana-mana destinasi (seperti Bendera Negeri/Bendera Negara) mengikut rekaan bendera versi terkini, tak kira zaman apapun.
Nota: Nama lama bandar diubah ke Nama baharu untuk setiap destinasi, tak kira zaman apapun.
Borneo Airways Limited terbang ke destinasi sebagai berikut hingga tarikh 1 April 1965.

Hab utama dan Hab sekunder
Negara Negeri / Wilayah Persekutuan / Wilayah / Daerah / Kawasan Bandar Kod IATA Kod ICAO Lapangan Terbang Nota Rujukan dan Penanda
  Brunei Daerah Belait Anduki Tiada Data WBAK Lapangan Terbang Anduki Penumpang
Daerah Brunei-Muara Bandar Seri Begawan BWN WBSB Lapangan Terbang Antarabangsa Brunei Penumpang
  Malaysia   Sarawak Bario BBN WBGZ Lapangan Terbang Bario Penumpang
  Sarawak Bandar Miri MYY WBGR Lapangan Terbang Miri Penumpang
  Labuan Bandar Victoria LBU WBKL Lapangan Terbang Labuan Penumpang Bekas Hab utama Borneo Airways Limited
  Sarawak Belaga BLG WBGC Lapangan Terbang Belaga Penumpang
  Sarawak Bintulu BTU WBGB Lapangan Terbang Bintulu Penumpang
  Sarawak Kapit KPI WBGP Lapangan Terbang Kapit Penumpang
  Sabah Kota Kinabalu BKI WBKK Lapangan Terbang Antarabangsa Kota Kinabalu Penumpang Bekas Hab sekunder Borneo Airways Limited
  Sarawak Kuching KCH WBGG Lapangan Terbang Antarabangsa Kuching Penumpang
  Sabah Kudat KUD WBKT Lapangan Terbang Kudat Penumpang
  Sabah Lahad Datu LDU WBKD Lapangan Terbang Lahad Datu Penumpang
  Sarawak Lawas LWY WBGW Lapangan Terbang Lawas Penumpang
  Sarawak Limbang LMN WBGJ Lapangan Terbang Limbang Penumpang
  Sarawak Long Akah LKH WBGD Lapangan Terbang Long Semado Penumpang
  Sarawak Long Semado LSM WMKC Lapangan Terbang Sultan Ismail Petra Penumpang
  Sarawak Marudi MUR WBGM Lapangan Terbang Marudi Penumpang
  Sarawak Mukah MKM WBGK Lapangan Terbang Mukah Penumpang Lapangan Terbang ini ditutup pada tahun 2021, dan digantikan dengan LT Mukah Baharu pada tahun 2021
  Sabah Ranau RNU WBKR Lapangan Terbang Ranau Penumpang
  Sabah Sandakan SDK WBKS Lapangan Terbang Sandakan Penumpang Bekas Hab utama Borneo Airways Limited
  Sabah Sapulut SPE WBKO Lapangan Terbang Sapulut Penumpang
  Sabah Semporna SMM WBKA Lapangan Terbang Semporna Penumpang
  Sarawak Sibu SBW WBGS Lapangan Terbang Sibu Penumpang
  Sarawak Simanggang dan
Sri Aman		 SGG WBGY Lapangan Terbang Simanggang Penumpang
  Sabah Tawau TWU WBKW Lapangan Terbang Tawau Penumpang

Bekas Destinasi Borneo Airways (BI) sunting

Nota: Bendera yang ada di Mana-mana destinasi (seperti Bendera Negeri/Bendera Negara) mengikut rekaan bendera versi terkini, tak kira zaman apapun.
Nota: Nama lama bandar diubah ke Nama baharu untuk setiap destinasi, tak kira zaman apapun.
Borneo Airways terbang ke destinasi sebagai berikut hingga tahun 1999.

Hab utama dan Hab sekunder
Negara Negeri / Wilayah Persekutuan / Wilayah / Daerah / Kawasan Bandar Kod IATA Kod ICAO Lapangan Terbang Nota Rujukan dan Penanda
  Brunei Daerah Brunei-Muara Bandar Seri Begawan BWN WBSB Lapangan Terbang Antarabangsa Brunei Penumpang
  Malaysia   Sarawak Bandar Miri MYY WBGR Lapangan Terbang Miri Penumpang Bekas Hab utama Borneo Airways
  Labuan Bandar Victoria LBU WBKL Lapangan Terbang Labuan Penumpang
  Sarawak Mulu MZV WBMU Lapangan Terbang Mulu, WBMU Penumpang

Destinasi sunting

Borneo Airways mengendalikan perkhidmatan berjadual ke destinasi berikut. Bandar yang dilayan oleh DC-3 dicatat dalam Bold; destinasi yang ditandai dengan tanda bintang (*) tidak lagi mempunyai perkhidmatan udara penumpang berjadual.

Asia sunting

Asia Tenggara sunting

Borneo Airways Limited (1957-1965)
  Brunei (Negara Baru Wujud pada Tarikh 1 Januari 1984)

  Malaysia

Borneo Airways (1997–1999)
  Brunei

  Malaysia

Kemalangan Dan Insiden sunting

Syarikat Penerbangan Borneo Airways mengalami beberapa insiden dan kemalangan sepanjang sejarahnya, dengan kehilangan 2 lambung kapal walaupun tidak ada yang mengakibatkan kehilangan nyawa selama beroperasi. [33]

  • pada Tarikh 27 Mac 1959 - Penerbangan 651 Borneo Airways, dengan Armada siri de Havilland Dragon Rapide (VR-OAB) terhempas di Lapangan Terbang Lahad Datu, pesawat itu kemungkinan ditarik dari perkhidmatan selepas insiden itu. [34]
  • pada Tarikh 14 Mei 1958 - Penerbangan 609 Borneo Airways, sebuah pesawat Twin Pioneer (VR-OAC), rosak akibat pendaratan hidung di Lapangan Terbang Antarabangsa Brunei.
  • pada Tarikh 21 Disember 1961 - Syarikat Penerbangan Borneo Airways yang dikendalikan oleh Scottish Aviation Twin Pioneer (VR-OAC) yang terhenti dan terhempas di Titik Jesselton, 5km dari landasan. Kesemua lima orang di dalam pesawat (seorang juruterbang dan empat penumpang) cedera dalam kemalangan itu. Pesawat kemudian dihapuskan dari perkhidmatan.
  • pada Tarikh 7 September 1963 - Penerbangan 631 Borneo Airways, yang dikawal oleh Scottish Aviation Twin Pioneer (VR-OAE) dari Mukah ke Sibu mengalami kerosakan yang tidak dapat diperbaiki selepas pendaratan terhempas di rawa selepas berlepas. Terdapat 14 orang di dalam pesawat, dengan seorang penumpang yang mengalami sedikit cedera dalam kejadian itu. [35]
  • pada Tarikh 1 Januari 1964 - Penerbangan 567 Borneo Airways, sebuah pesawat dengan siri Douglas DC-3 yang dalam perjalanan ke Tawau dari Jesselton mengalami kehilangan kuasa pada satu diantara enjinnya semasa penerbangan. Pesawat terpaksa kembali ke Jesselton. Tidak ada kecederaan di antara 16 penumpang dan 3 anak kapal. [36]
  • pada Tarikh 5 Mei 1964 - Penerbangan 521 Borneo Airways, yang dikendalikan oleh pesawat dengan siri Douglas DC-3 dari Kuching ke Sibu meletupkan satu diantara tayar depannya semasa mendarat. Pesawat terpaksa berhenti segera di tengah landasan. dari keseluruhan 32 penumpang Tidak ada yang cedera. [37]

Lihat Juga sunting

Rujukan sunting

  1. ^ "Borneo Airways". aerobernie - Borneo Airways.
  2. ^ "Borneo Airways Limited - Timetable Effective 15th February, 1964". Timetable Images. Borneo Airways. 1964. Dicapai pada 2020-07-26.
  3. ^ Ho Ah Chon. Kuching 1950-1959 Sir Anthony Foster Abell's Era (PDF). Kuching: See Hua Daily News bhd. m/s. 33.
  4. ^ "New chairman". The Strait Times. The Strait Times. 16 September 1959. Dicapai pada 2020-07-31.
  5. ^ "New chairman". The Strait Times. The Strait Times. 2 February 1964. Dicapai pada 2020-07-31.
  6. ^ https://seadelt.net/Asset/Source/Document_ID-431_No-01.pdf
  7. ^ https://seadelt.net/Asset/Source/Document_ID-431_No-01.pdf
  8. ^ http://lib.perdana.org.my/PLF/Digital_Content/PNS/Kuching%201950-1959%20Sir%20Anthony%20Foster%20Abells%20Era%20Vol%201%20%5BHo%20Ah%20Chon%5D.pdf
  9. ^ https://wellcomecollection.org/works/aca7jkma/items?canvas=1&langCode=eng&sierraId=b31415933
  10. ^ https://seadelt.net/Asset/Source/Document_ID-414_No-01.pdf
  11. ^ https://www.mavcom.my/en/industry/public-service-obligations/history-of-ras//
  12. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Search?ST=1&AT=search&k=%22sabah%20airways%22
  13. ^ http://lib.perdana.org.my/PLF/Digital_Content/PNS/Kuching%201950-1959%20Sir%20Anthony%20Foster%20Abells%20Era%20Vol%201%20%5BHo%20Ah%20Chon%5D.pdf
  14. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/freepress19600902-1.2.66?ST=1&AT=search&k=%22Borneo+Airways%22&P=3&Display=0&filterS=0&QT=%22borneoairways%22&oref=article
  15. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19600914-1.2.102?ST=1&AT=search&k=%22borneo%20airways%22&QT=%22borneoairways%22&oref=article
  16. ^ https://sgp1.digitaloceanspaces.com/proletarian-library/singapore-malaysia/Ho%20Ah%20Chon/Kuching%201960-1963%20Sir%20Alexander%20Waddell's%20Era%20%281813%29/Kuching%201960-1963%20Sir%20Alexander%20Waddell's%20-%20Ho%20Ah%20Chon.pdf[pautan mati kekal]
  17. ^ https://sgp1.digitaloceanspaces.com/proletarian-library/singapore-malaysia/Ho%20Ah%20Chon/Kuching%201960-1963%20Sir%20Alexander%20Waddell's%20Era%20%281813%29/Kuching%201960-1963%20Sir%20Alexander%20Waddell's%20-%20Ho%20Ah%20Chon.pdf[pautan mati kekal]
  18. ^ http://lib.perdana.org.my/PLF/Digital_Content/PNS/Kuching%201950-1959%20Sir%20Anthony%20Foster%20Abells%20Era%20Vol%201%20%5BHo%20Ah%20Chon%5D.pdf
  19. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19620904-1.2.51?ST=1&AT=search&k=%22borneo%20airways%22&QT=%22borneoairways%22&oref=article
  20. ^ https://books.google.com/books?id=N8UBAAAAMAAJ&pg=PA611&dq=borneo+airways+limited#q=borneo%20airways%20limited
  21. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19640214-1.2.83.4?ST=1&AT=search&k=%22Borneo+Airways%22&P=2&Display=0&filterS=0&QT=%22borneoairways%22&oref=article
  22. ^ https://wellcomecollection.org/works/aca7jkma/items?canvas=1&langCode=eng&sierraId=b31415933
  23. ^ https://www.mavcom.my/en/industry/public-service-obligations/history-of-ras//
  24. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19600712-1.2.15?ST=1&AT=search&k=%22Borneo%20Airways%22%20timed&QT=%22borneoairways%22,timed&oref=article
  25. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19630402-1.2.125?ST=1&AT=search&k=%22Borneo+Airways%22&P=4&Display=0&filterS=0&QT=%22borneoairways%22&oref=article
  26. ^ name="Major Airlines of the World"
  27. ^ Endres, Gunter; Hewson, Robert (1997). The Vital Guide to Major Airlines of the World: Over 100 Leading Airlines, Complete with Fleet Lists (Vital Guides). m/s. 80–81. ISBN 1853105813.
  28. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19640429-1.2.34?ST=1&AT=search&k=%22borneo%20airways%22%20merger&QT=%22borneoairways%22,merger&oref=article
  29. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19650206-1.2.92?ST=1&AT=search&k=%22borneo%20airways%22%20merger&QT=%22borneoairways%22,merger&oref=article
  30. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Article/straitstimes19670831-1.2.111?ST=1&AT=search&k=%22Borneo+Airways%22&P=5&Display=0&filterS=0&QT=%22borneoairways%22&oref=article
  31. ^ "Borneo Airways". aerobernie - Borneo Airways.
  32. ^ "MSA". aerobernie - MSA.
  33. ^ https://aviation-safety.net/wikibase/28568
  34. ^ https://www.ab-ix.co.uk/pdfs/dh89.pdf
  35. ^ https://aviation-safety.net/database/record.php?id=19630907-0
  36. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Search?ST=1&AT=search&k=%22Borneo%20Airways%22
  37. ^ https://eresources.nlb.gov.sg/newspapers/Digitised/Search?ST=1&AT=search&k=%22Borneo%20Airways%22

Rujukan Awam sunting

  • Kisah Syarikat Kapal Wap Sarawak, Vincent H.K.Foo dan Chai Foh Chin, 2001, Laman 103-105.
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Borneo_Airways&oldid=5898912"