Wikipedia

Greater Kota Kinabalu

Greater Kota Kinabalu (Kota Kinabalu Raya) merujuk kepada kawasan perbandaran sekitar bandar Kota Kinabalu di Malaysia. Kota Kinabalu adalah ibu negeri Sabah dan merupakan bandar yang terbesar di negeri ini. Pembangunan juga semakin terjadi di sekitar Kota Kinabalu sehingga melampaui sempadan bandar di sebelah selatan dan sehingga ke daerah Penampang dan Papar,[2][3] sebahagian kecilnya juga berkembang ke daerah Papar di selatan dan Tuaran di utara.

Zon Metropolitan Kota Kinabalu
Greater Kota Kinabalu
Kawasan Metropolitan

Atas: Imej Satelit Greater Kota Kinabalu
Bawah: Daerah pusat perniagaan Kota Kinabalu pada tahun 2018.
NegaraMalaysia Malaysia
NegeriSabah Sabah
BahagianPantai Barat
Bandar utama Kota Kinabalu
Keluasan
 • Jumlah3,277 km2 (1,265 batu persegi)
Penduduk
 (2019)[1]
 • Jumlah1,092,400
 • Kepadatan333/km2 (860/batu persegi)
Zon waktuUTC+8 (MST)
Kod Kawasan088

Nama Greater Kota Kinabalu biasanya digunakan oleh kerajaan negeri dan persekutuan dalam perancangan pembangunan sosial, ekonomi dan strategi seperti Sabah Integrated Coastal Zone Management,[4] Pembangunan Ekonomi Sabah dan Pihak Berkuasa Pelaburan,[2] Jabatan Perancang Bandar dan Wilayah Sabah,[5] dan Jawatankuasa Pencegahan Banjir Greater Kota Kinabalu.[3]

Greater Kota Kinabalu kadang-kadang dirujuk sebagai Kota Kinabalu Urban Area, Kawasan Urbanisasi Kota Kinabalu atau Kota Kinabalu Metropolitan Area. Kota Kinabalu Metropolitan Area juga mungkin termasuk bandar dan daerah Papar yang berada 38 km ke selatan dan Tuaran 34 km ke utara Kota Kinabalu sebagai bandar-bandar satelit dalam kawasan metropolitan.[6]

Penduduk Greater Kota Kinabalu berjumlah 629,943[2] dan Kawasan Metropolitan Kota Kinabalu (termasuk Papar dan Tuaran) berjumlah 837,694.[6] Manakala, penduduk bandar dan daerah Kota Kinabalu berjumlah 462,963.[7] Greater Kota Kinabalu tersenarai dalam kawasan terbesar di Malaysia bersama-sama dengan Kuala Lumpur (Lembah Klang), Johor Bahru, Pulau Pinang, Ipoh dan Kuching.[8]

Pusat ekonomi dan kawasan tumpuan utama Kota Kinabalu adalah kawasan kecil di tepi pantai yang dikenali sebagai Kota Kinabalu Central Business District atau Pusat Bandar Kota Kinabalu.

Definisi dan liputan sunting

 
Peta kasar menunjukkan kawasan Greater Kota Kinabalu. Garisan menunjukkan sempadan daerah.[9] Kawasan berwarna kelabu menunjukkan kawasan bandar dan mempunyai ramai penduduk.[10]

Istilah ini pada mulanya dicipta dalam dokumen tindakan dasar[11] disediakan oleh Lembaga Pembangunan Ekonomi dan Pelaburan Sabah (SEDIA), sebuah badan khas yang ditugaskan untuk menerajui Koridor Pembangunan Sabah. Istilah ini juga digunakan dalam Rancangan Struktur Sabah 2033,[12] dokumen dasar perancangan seluruh negeri yang turut merangkumi unjuran trend pertumbuhan penduduk di Kota Kinabalu dan kawasan terdekatnya menjelang tahun 2033. Penggunaan istilah lain ialah Jawatankuasa Pencegahan Banjir Greater Kota Kinabalu.[13] Laporan Unit Perancang Ekonomi Persekutuan mentakrifkan Greater Kota Kinabalu sebagai kawasan yang terdiri daripada daerah Kota Kinabalu dan Penampang.[14] Walau bagaimanapun, kedekatan wilayah Greater Kota Kinabalu dengan daerah terpencil di Tuaran dan Papar menunjukkan bahawa liputan wilayah itu mungkin juga termasuk sebahagian daripada wilayah tersebut, kerana pusat bandar kedua-dua daerah terletak dalam jarak 1 jam perjalanan dari Daerah Pusat Perniagaan Kota Kinabalu.

Geografi sunting

Kota Kinabalu terletak di bahagian Bahagian Pantai Barat Sabah (di barat laut Borneo) menghadap Laut China Selatan. Terdapat ruangan di antara laut dan Banjaran Crocker sepanjang pantai barat Sabah. Pembangunan itu tertumpu di sepanjang pantai ke arah utara dan juga selatan Kota Kinabalu.

 
Zon Metropolitan Kota Kinabalu terlihat dari Stesen Angkasa Antarabangsa (ISS) pada Januari 2021.

Wilayah Greater Kota Kinabalu terletak di tengah pantai barat Sabah. Wilayah ini bersempadan dengan Banjaran Crocker di sebelah timur dan Laut China Selatan di sebelah barat. Wilayah itu sendiri terdiri daripada dataran pantai yang sempit dengan lebar purata 10 km dan berselerak dengan bukit-bukit bertingkat rendah. Ketinggian berjulat dari paras laut hingga berhampiran puncak Gunung Alab pada 1,951 m di atas paras laut. Di luar pesisir, terdapat beberapa pulau berhampiran dengan Daerah Pusat Perniagaan Kota Kinabalu. Kawasan penting pulau-pulau ini adalah sebahagian daripada Taman Negara Tunku Abdul Rahman. Pulau Mengalum ialah takat paling jauh dari mana-mana tanah kering dalam wilayah Greater Kota Kinabalu, pada jarak 56 km dari Daerah Pusat Perniagaan Kota Kinabalu.

 
Daerah pusat perniagaan Kota Kinabalu

Populasi sunting

Tahun 2010 sunting

Penduduk Greater Kota Kinabalu ketika ini berjumlah 629,943,[2] yang meliputi Kota Kinabalu, Putatan dan Penampang. Jika Tuaran dan Papar dimasukkan, jumlah keseluruhan penduduk ialah 837,694 (Metropolitan).[6] Kesemua lima daerah di rantau ini bersama-sama dengan daerah Kota Belud dan Ranau berada dalam Bahagian Pantai Barat Sabah. Berikut adalah jumlah penduduk mengikut daerah pentadbiran berdasarkan Banci Rasmi Negara 2010.[7]

Daerah Populasi Luas (km²) Kepadatan (orang/km²)
Kota Kinabalu 462,963 351 1,319
Penampang 125,193 411 305
Papar 124,420 1,243 100
Tuaran 105,435 1,166 90
Ranau 95,800 3,608 27
Kota Belud 93,180 1,386 67
Greater KK (KK + Penampang) 644,020 816 789
Metro (GKK + Tuaran dan Papar) 877,889 3,225 272
Bahagian Pantai Barat 1,067,589 7,588 140

Tahun 2010 (Versi Lain) sunting

Pada tahun 2010, penduduk Greater Kota Kinabalu dianggarkan seramai 855,556 orang. Penampang (digabungkan dengan mukim Putatan) ialah daerah yang paling padat penduduknya di rantau ini, diikuti dengan Kota Kinabalu. Diramalkan gabungan penduduk daerah ini pada 2019 adalah hampir 1.1 juta.

Daerah Penduduk (2010)[15] Kawasan (km²) Ketumpatan (people/km²)
Daerah Kota Kinabalu 452,058 352 1,284
Daerah Penampang 121,934 467 261
Daerah Tuaran 102,411 1,170 88
Daerah Papar 124,420 1,248 99
Greater Kota Kinabalu 855,556 3,277 261

Ekonomi sunting

Greater Kota Kinabalu ialah hab ekonomi dan pengangkutan utama di Sabah. Sektor perkhidmatan merupakan pemacu ekonomi utama di Kota Kinabalu, Penampang dan Putatan. Sejak 2010-an, sektor perkhidmatan khususnya dalam pelancongan, hospitaliti dan peruncitan telah menjadi pemacu ekonomi utama di rantau ini. Aktiviti perindustrian terutamanya tertumpu di Kota Kinabalu bersebelahan dengan pelabuhan pemindahan utama bandar (di Sepanggar). Di Tuaran dan Papar, aktiviti pertanian lebih ketara seperti penanaman padi dan perladangan kelapa sawit. Di luar pesisir, pada masa ini terdapat beberapa operasi penggerudian minyak dan gas yang aktif oleh syarikat tenaga utama seperti Petronas dan Royal Dutch Shell.

Pusat penduduk sunting

Daerah Kota Kinabalu sunting

 
Pemandangan Luyang dari udara.
 
Banjaran Crocker mendominasi wilayah di sebelah timur.

Daerah Penampang sunting

 
Kawasan Lok Kawi di Daerah Penampang.

Daerah Tuaran sunting

  • Tuaran
  • Kiulu
  • Tamparuli
  • Tenghilan

Daerah Papar sunting

Bandar-bandar utama dan kawasan pembangunan sunting

Dalam daerah bandar sunting

 
Bandaraya Kota Kinabalu, gambar diambil pada tahun 2008.
  • Bandaraya Kota Kinabalu (Kota Kinabalu CBD)
    • Karamunsing
    • Api-Api
    • Asia City
    • Bandaran Berjaya
    • Kampung Air
    • Sinsuran
    • Segama
    • Gaya Street
    • KK Lama (Old Town)
    • KK Jetty (Jesselton Point)
    • KK Port (Keppel)
  • Tanjung Aru
  • Sutera Harbour
  • Sembulan
  • Luyang
    • Lintas
  • Kepayan
  • Lido
  • Likas
  • Kolombong
  • Inanam
  • Menggatal
    • Alam Mesra
  • Sepanggar
    • Sepanggar Port
  • Telipok

Luar daerah bandar tetapi di dalam kawasan bandar sunting

 
Satu pemandangan dari udara Lok Kawi di daerah Papar yang merupakan sebahagian daripada kawasan pembangunan berterusan yang terletak di sepanjang pantai selatan Kota Kinabalu dan mewakili pinggir selatan Greater Kota Kinabalu. Bukit di gambar ini merupakan sebahagian daripada Banjaran Crocker.

Di luar kawasan bandar tetapi di dalam kawasan metropolitan sunting

Pentadbiran sunting

Terdapat 4 kerajaan tempatan mentadbir kawasan GKK:

Pengangkutan sunting

Udara sunting

Laut sunting

  • Pelabuhan Kontena Teluk Sapangar
  • Terminal Minyak Teluk Sapangar
  • Kota Kinabalu Port
  • Terminal Feri Jesselton Point
  • Terminal Minyak dan Gas Sabah

Jalan Utama sunting

Pengangkutan awam sunting

Penggunaan seterusnya sunting

Penggunaan istilah 'Greater Kota Kinabalu' perlahan-lahan mendapat tarikan sejak beberapa tahun kebelakangan ini, terutamanya dalam sektor hartanah. Walau bagaimanapun, disebabkan oleh bidang kuasa pentadbiran yang berasingan dalam Greater Kota Kinabalu, istilah ini bukanlah bidang statistik yang diiktiraf secara rasmi oleh Jabatan Perangkaan Malaysia, dan data penjejakan penduduk kekal berdasarkan daerah individu. Walaupun penggunaan istilah secara sporadis dalam beberapa dokumen dasar awam, tidak ada asas yang kukuh untuk menubuhkan badan tunggal khusus yang boleh mewakili atau mentadbir kawasan di bawah Greater Kota Kinabalu, untuk menangani cabaran bersama seperti memenuhi keperluan pertumbuhan penduduk dan meminimumkan kesan pembangunan terhadap kawasan sensitif. Oleh itu, hala tuju dasar sosio-ekonomi masa kini lebih tertumpu kepada daerah Kota Kinabalu sendiri, dan bukannya seluruh wilayah Greater Kota Kinabalu. Sebaliknya, peningkatan integrasi sosio-ekonomi dan saling bergantung antara daerah Kota Kinabalu, Penampang, Tuaran dan Papar telah diiktiraf dengan cara lain, sekali gus secara tidak langsung mengesahkan kewujudan Greater Kota Kinabalu sebagai wilayah sosio-ekonomi yang saling bergantung. entiti.

Konflik sumber air sunting

Pada 2018, kerajaan Sabah telah mencadangkan empangan bekalan air di Upper Papar, kawasan yang jarang penduduknya di kaki bukit Banjaran Crocker di Papar. Cadangan itu adalah langkah jangka panjang bagi memenuhi jangkaan peningkatan permintaan penggunaan air di pantai barat negeri itu.[16] Ahli Parlimen Papar itu menyokong cadangan itu sebagai pemangkin untuk meningkatkan pembangunan di pantai barat dan menarik pelaburan khususnya di Papar.[17] Cadangan itu telah dibantah hebat oleh penduduk tempatan yang menetap di kawasan itu dengan alasan merealisasikan projek itu bermakna kehilangan tanah yang telah diselesaikan sejak turun temurun.[18] Kontroversi yang menyelubungi projek itu sebahagiannya menyumbang kepada kehilangan kerajaan negeri pimpinan Warisan dalam Pilihan raya negeri Sabah 2020. Pada masa ini, tiada tanda bahawa projek itu dibatalkan.[19]

2020–2021 perintah kawalan pergerakan pandemik sunting

Rencana utama: Perintah Kawalan Pergerakan Malaysia 2020-21

Sejak Oktober 2020, sebagai sebahagian daripada strategi untuk membendung jangkitan COVID-19, sekatan perjalanan antara daerah telah dikenakan secara berkala di seluruh Sabah. Bagaimanapun, daerah Kota Kinabalu, Penampang dan Putatan dikelompokkan menjadi satu daerah 'bersatu' dan penduduk antara daerah ini dibenarkan bergerak bebas tanpa sekatan. Ini disebabkan oleh fakta bahawa aktiviti sosio-ekonomi dan pergerakan antara daerah ini sangat berkait rapat, dan mengenakan sekatan berdasarkan daerah individu akan menyebabkan gangguan ekonomi selanjutnya.[20] Apabila kadar jangkitan semakin perlahan, sekatan perjalanan antara daerah dilonggarkan lagi menjadi sekatan zon, di mana sekatan pergerakan adalah berdasarkan zon. Keseluruhan Bahagian Pantai Barat, yang terdiri daripada daerah Kota Kinabalu, Penampang, Tuaran, Papar, Kota Belud dan Ranau, dikelompokkan dalam satu zon. Perjalanan antara daerah dalam zon tidak terhad.[21]

Rujukan sunting

  1. ^ "Kota Kinabalu, Malaysia Metro Area Population 1950-2022". Macro Trends. Dicapai pada 13 April 2022.
  2. ^ a b c d "Greater Kota Kinabalu Healthcare Overview" (PDF). Sabah Economic Development and Investment Authority (SEDIA). Dicapai pada 19 April 2012.
  3. ^ a b "Three strategies to solve flooding in KK". Borneo Post Online. 29 Mac 2012. Dicapai pada 23 April 2012.
  4. ^ "Homepage for the ICZM unit in Sabah". Sabah Integrated Coastal Zone Management. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-10-25. Dicapai pada 19 April 2012.
  5. ^ "Main Page". Sabah Town and Regional Planning Department. Dicapai pada 19 April 2012.
  6. ^ a b c S. C. Cheah (14 Mac 2005). "Property Talk: KK Turning Into Shopping Haven". The Star (Malaysia). |access-date= requires |url= (bantuan)
  7. ^ a b "Population Distribution and Basic Demographic Characteristics, 2010" (PDF). Department of Statistics, Malaysia. Dicapai pada 19 April 2012.
  8. ^ "Malaysia: Federal States, Territories, Major Cities & Conurbations - Statistics & Maps on City Population". City Population. Dicapai pada 25 Mei 2012.
  9. ^ "Struktur Pemerintahan". Jabatan Tanah Dan Ukur Sabah. Dicapai pada 18 Mei 2012.
  10. ^ "Kota Kinabalu". Google Search. Google Maps. Dicapai pada 18 Mei 2012.
  11. ^ "Greater Kota Kinabalu" (PDF). Dicapai pada 27 November 2021 – melalui Sabah Development Corridor.
  12. ^ "Structure Plan". Town Planning Board. Dicapai pada 27 November 2021 – melalui Government of Sabah.
  13. ^ "Three strategies to solve flooding in KK". The Borneo Post. 23 March 2012. Dicapai pada 27 November 2021.
  14. ^ "Achieving a System of Competitive Cities in Malaysia [Main Report]" (PDF). World Bank Reimbursable Advisory Service Social, Urban, Rural, and Resilience Global Practice. November 2015. Dicapai pada 27 November 2021 – melalui World Bank.
  15. ^ "Population by ethnic group, Local Authority area and state, Malaysia" (PDF). Department of Statistics, Malaysia. 2010. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 27 February 2012. Dicapai pada 5 November 2017.
  16. ^ Dzulkifli, Hayati (3 August 2018). "RM2b Papar Dam to resolve West Coast woes". Daily Express. Dicapai pada 27 November 2021.
  17. ^ "Papar MP backs dam project, assures benefits for affected villagers". The Borneo Post. 5 September 2020. Dicapai pada 27 November 2021.
  18. ^ Gah Chie, Kow (21 September 2020). "Dusun villagers warn of '7-generation curse' if Papar Dam is built". Malaysiakini. Dicapai pada 27 November 2021.
  19. ^ Chan, Julia (22 December 2020). "Controversial Sabah dam to go ahead under new state government". The Malay Mail. Dicapai pada 27 November 2021.
  20. ^ "Sabah police chief: Only Kota Kinabalu, Penampang and Putatan folk not bound by Covid-19 inter-district travel restriction". The Borneo Post. 2 October 2020. Dicapai pada 27 November 2021 – melalui The Malay Mail.
  21. ^ "RMCO: Sabah allows cross-district travel based on six zones". Bernama. 3 March 2021. Dicapai pada 27 November 2021.

Pautan Luar sunting

Koordinat: 5°58′36″N 116°05′31″E / 5.97668°N 116.09184°E / 5.97668; 116.09184

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Greater_Kota_Kinabalu&oldid=5785147"