Wikipedia

Minyak wangi

Minyak wangi ditakrifkan mengikut Kamus Merriam-Webster sebagai campuran wangian pati atau aroma sebatian, bahan pengikat dan pelarut yang digunakan untuk memberikan "bau yang menyenangkan" kepada tubuh manusia, haiwan, makanan, objek, dan ruangan.[1]

Teks-teks kuno dan penemuan arkeologi menunjukkan penggunaan minyak wangi dalam beberapa peradaban manusia yang paling awal. Pembuatan minyak wangi moden bermula pada abad ke-19 dengan penghasilan sebatian aroma seperti vanilin atau coumarin secara komersil, membolehkan wujudnya komposisi minyak wangi dengan bau-bauan yang tidak dapat dicapai daripada bahan aromatik semulajadi semata-mata.

Kelas sulingan sunting

 
Botol penyembur minyak wangi lama

Jenis minyak wangi mencerminkan kepekatan sebatian aromatik dalam pelarut, secara amya etanol atau campuran air dan etanol. Pelbagai sumber berbeza mentakrifkan secara tersendiri mengenai jenis minyak wangi yang ada. Kekuatan dan jangka hayat sesejenis minyak wangi itu adalah berdasarkan kepekatan, kekuatan dan umur panjang sebatian aromatik atau minyak wangian yang digunakan. Semakin meningkat peratusan sebatian aromatik, semakin meningkat juga kekuatan dan jangka hayat bauan tersebut. Terdapat istilah khusus yang digunakan untuk menggambarkan kepekatan anggaran wangian berdasarkan peratusan minyak wangian dalam jumlah produk akhir. Antara istilah yang paling meluas digunakan ialah:

  • Parfum atau extrait: 15-40% (IFRA: ~20% biasanya) sebatian aromatik
  • Esprit de Parfum (ESdP): 15-30% sebatian aromatik, cairan di antara EdP dan minyak wangi yang jarang digunakan 
  • Eau de Parfum (EdP), Parfum de Toilette (PdT): 10-20% (~15% biasanya) sebatian aromatik, kadangkalanya disenaraikan sebagai "eau de parfum" atau "millésime"; Parfum de Rias adalah yang kurang biasa jangka, paling popular di tahun 1980-an, yang biasanya sama dengan Eau de Parfum.
  • Eau de Toilette (EdT): 5-15% (~10% biasanya) sebatian aromatik
  • Eau de Cologne / air kelonyor (EdC): 3-8% (~5% biasanya) sebatian aromatik; lihat di bawah untuk lebih lanjut pada mengelirukan sifat istilah "cologne"
  • Selain daripada cairan-cairan ini, syarikat memasarkan pelbagai daripada produk wangi di bawah nama "splashes" "kabut," "tudung" dan istilah lain tidak tepat. Biasanya ini produk mengandungi 3% atau kurang sebatian aromatik.

Sumber aromatik sunting

Tumbuhan sunting

 
Bunga pokok limau
 
Kemenyan

Tumbuhan telah lama digunakan dalam minyak wangi sebagai sumber minyak pati dan aroma sebatian. Aromatik-aromatik ini biasanya merupakan bahan metabolik sekunder yang dihasilkan oleh tumbuhan sebagai perlindungan daripada herbivor, jangkitan, serta menarik perhatian pendebunga. Tumbuhan adalah sumber terbesar sebatian wangi yang digunakan dalam pembuatan minyak wangi. Sumber-sumber sebatian ini boleh datangnya dari pelbagai bahagian dari sesebatang tumbuhan. Tumbuhan boleh membekalkan lebih daripada satu sumber aromatik: misalnya bahagian pucuk dan biji ketumbar mempunyai bau yang amat berbeza dari satu sama lain; daun, bunga, dan kulit buah oren masing-masing merupakan sumber petitgrain, neroli, dan minyak oren.

  • Kulit kayu: Pokok yang kerap digunakan termasuk kayu manis dan cascarilla. Minyak hasilan kulit akar sassafras juga digunakan sama ada terus atau disulingkan bagi memperolehi bahan utamanya safrol yang digunakan untuk pembuatan sebatian wangian yang lain.
  • Bunga: Sumber bahan aromatik paling banyak dan kerap didapati; termasuk beberapa spesies mawar dan melur, osmanthus, kemboja, semalu, harum sundal malam, narcissus, scented geranium, cassie, pokok kasturi, limau dan kenanga. Putik bunga cengkih kering turut kerap digunakan; begitu juga dengan vanila, sejenis anggerik yang perlu disenyawakan bagi menghasilkan lenggai yang kemudiannya digunakan dalam pembuatan wangian.
  • Buah: Buah yang kerap digunakan untuk mendapatkan bahan aromatiknya dari kulit buah termasuk oren, limau dan limau nipis. Meskipun kulit limau gedang masih digunakan bagi mendapat bahan aromatiknya, ia semakin banyak diganti secara komersil oleh bahan gantian sintetik kerana bahan aromatik asal berbau apabila ia mereput disebabkan kandungan sulfurnya.
  • Daun dan ranting: lavender, patchouli, sej, Viola, rosmari, dan daun limau. Kadangkalanya daun digunakan untuk membangkitkan rasa "segar" pada minyak wangi, antara contohnya termasuk rumput kering dan daun tomato.
  • Resin: digunakan sejak zaman dahulu kala secara meluas dalam setanggi dan kemenyan, misalnya morhabshi.
  • Akar, rizom dan bulba: termasuk Iris dan spesies keluarga halia.
  • Biji: lobak merah, ketumbar, jintan, koko, buah pala, pelaga dan bunga lawang.
  • Kayuan: gaharu, cendana, rosewood, araz, juniper dan pain; selalunya dalam bentuk sulingan kering.

Haiwan sunting

  • Muntah paus (ambergris): Ketulan sebatian lemak teroksida yang berasal daripada keluaran paus sperma. Pemerolehan ambergris yang tidak membahayakan haiwan sumbernya menjadikan produk-produk wangian hasil penerapannya agak selamat dan beretika.
  • Castoreum: Diperoleh dari kelenjar berbau beaver Amerika Utara.
  • Musang: Juga dipanggil musang kasturi, ini diperolehi dari kelenjar berbau haiwan ini atau spesies terdekat dalam keluarga Viverridae, yang berkaitan rapat dengan cerpelai. Sebuah badan perlindungan bernama World Animal Protection pernah menyiasat kes penangkapan musang Afrika yang dilakukan bagi tujuan ini.[2]
  • Hyraceum: daripada najis tinjaan Procavia capensis yang membatu.[3]
  • Sarang lebah: Dari sarang lebah madu. Kedua-dua lilin lebah dan madu boleh diekstrakkan dengan pelarut untuk menghasilkan satu larutan tulen. Lilin lebah turut diekstrak dengan etanol yang memeruap untuk menghasilkan larutan tulen daripada bahan ini.
  • Kesturi: Asalnya berasal dari kelenjar terletak di antara alat kelamin dan pusat rusa kesturi Himalaya (Moschus moschiferus) jantan, ia kini telah digantikan banyaknya oleh bahan gantian sintetik yang kadangkalanya dikenali sebagai "kesturi putih" (white musk).

Isu-isu yang berkaitan sunting

Kesihatan sunting

Sistem imun sunting

Bukti dalam jurnal ulasan menunjukkan bahwa sesetengah wangi boleh menyebabkan tindak balas asma dalam beberapa individu, terutamanya mereka yang menghidap asma teruk atau atopik.[4] Banyak bahan dalam wangian juga boleh menyebabkan sakit kepala, alahan kulit[5] atau rasa mual.[6][7][8]

Ketoksikan sunting

Bahan kimia tertentu yang ditemui dalam minyak wangi sering beracun kepada untuk serangga kecil tetapi tidak untuk manusia. Sebagai contoh, sebatian eter Tricyclodecenyl allyl sering ditemukan pada minyak wangi sintetik[9][10] dan berupaya mengusir serangga.

Alam sekitar sunting

Pencemaran sunting

Kesturi sintetik musks mempUKnyai bau dan mempunyai kos agak murah, oleh itu bahan-bahan ini sering digunakan dalam kuantiti yang besar untuk menutupi bau sabun pencuci dan produk pembersihan peribadi yang tidak menyenangkan. Kerana mereka besar-besaran, beberapa jenis bahan kesturi sintetik telah ditemui pada lemak dan susu manusia,[11] serta pada mendapan dan perairan Tasik-Tasik Besar di benua Amerika Utara.[12]

Bahan pencemar-pencemar ini boleh menimbulkan masalah tambahan kepada kesihatan dan alam sekitar masalah jika termasuk dalam pemakanan manusia dan haiwan.

Ancaman spesies sunting

Permintaan terhadap bahan-bahan aromatik seperti cendana, gaharu dan kesturi telah membawa kepada ancaman spesies sumber berkenaan serta juga perdagangan dan pemburuan secara haram.

Jenama Minyak Wangi sunting

Di Malaysia, terdapat banyak jenama-jenama minyak wangi di dalam dan di luar negara. Jenama minyak wangi tempatan yang paling terkenal adalah jenama minyak wangi De'Xandra.

Lihat juga sunting

Rujukan sunting

  1. ^ "Perfume – Definition and More from Dictionary". merriam-webster.com.
  2. ^ Zibetto, civet, civette, profumi animali, aromaterapia, feromoni, pheromons, animal, scents, perfumes, parfums animaux
  3. ^ Olsen, Andreas; Linda C. Prinsloo; Louis Scott; Anna K. Jägera (November–Disember 2008). "Hyraceum, the fossilized metabolic product of rock hyraxes (Procavia capensis), shows GABA-benzodiazepine receptor affinity" (PDF). South African Journal of Science. 103. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 6 Jun 2011. Unknown parameter |dead-url= ignored (bantuan)
  4. ^ "Inhalation challenge effects of perfume scent strips in patients with asthma". Ann. Allergy Asthma Immunol. 75 (5): 429–33. November 1995. PMID 7583865.
  5. ^ "Patch testing with a new fragrance mix – reactivity to the individual constituents and chemical detection in relevant cosmetic products". Contact Derm. 52 (4): 216–25. April 2005. doi:10.1111/j.0105-1873.2005.00563.x. PMID 15859994.
  6. ^ Deborah Gushman. "The Nose Knows". www.hanahou.com. Dicapai pada 7 May 2008.
  7. ^ "Evaluation of carcinogenic potential of two nitro-musk derivatives, musk xylene and musk tibetene in a host-mediated in vivo/in vitro assay system". Anticancer Res. 22 (5): 2657–62. 2002. PMID 12529978.
  8. ^ "Evaluation of health risks caused by musk ketone". Int J Hyg Environ Health. 203 (4): 293–9. May 2001. doi:10.1078/1438-4639-00047. PMID 11434209.
  9. ^ "Insect Repellents – PDF". Docstoc.com.
  10. ^ "INSECT REPELLENTS – QUEST INTERNATIONAL B.V." freepatentsonline.com.
  11. ^ "Synthetic musk fragrances in trout from Danish fish farms and human milk". Chemosphere. 61 (3): 422–31. October 2005. doi:10.1016/j.chemosphere.2005.02.004. PMID 16182860.
  12. ^ "Synthetic Musk Fragrances in Lake Erie and Lake Ontario Sediment Cores". Environ. Sci. Technol. 40 (18): 5629–35. September 2006. doi:10.1021/es060134y. PMC 2757450. PMID 17007119.
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Minyak_wangi&oldid=5920381"