Paladium

46

rodium ← palladium → perak

Ni
↑
Pd
↓
Pt

Jadual berkala

Umum

Nama, Simbol, Nombor

palladium, Pd, 46

Siri kimia

logam peralihan

Kumpulan, Kala, Blok

10, 5, d

Rupa

logam putih berperak

Jisim atom

106.42 (1) g/mol

Konfigurasi elektron

[Kr] 4d¹⁰

Bilangan elektron per petala

2, 8, 18, 18, 0

Sifat fizikal

Keadaan

pepejal

Ketumpatan (sekitar suhu bilik)

12.023 g/cm³

Ketumpatan cecair pada takat lebur

10.38 g/cm³

Takat lebur

1828.05 K
(1554.9 °C, 2830.82 °F)

Takat didih

3236 K

(2963 °C, 5365 °F)

Haba pelakuran

16.74 kJ/mol

Haba pengewapan

362 kJ/mol

Muatan haba

(25 °C) 25.98 J/(mol·K)

Tekanan wap
P/Pa	1	10	100	1 k	10 k	100 k
pada T/K	1721	1897	2117	2395	2753	3234

Sifat atom

Struktur hablur

muka kubus berpusat

Keadaan pengoksidaan

+2,0,±1

(oksida agak bes)

Keelektronegatifan

2.20 (skala Pauling)

Tenaga pengionan

pertama: 804.4 kJ/mol

kedua: 1870 kJ/mol

ketiga: 3177 kJ/mol

Jejari atom

140 pm

Jejari atom (kiraan)

169 pm

Jejari kovalen

131 pm

Jejari Van der Waals

163 pm

Lain-lain

Sifat kemagnetan

tiada data

Rintangan elektrik

(20 °C) 105.4 nΩ·m

Keberkonduktan haba

(300 K) 71.8 W/(m·K)

Pengembangan terma

(25 °C) 11.8 µm/(m·K)

Kelajuan bunyi (rod halus)

(20 °C) 3070 m/s

Modulus Young

121 GPa

Modulus ricih

44 GPa

Modulus pukal

180 GPa

Nisbah Poisson

0.39

Skala kekerasan Mohs

4.75

Kekerasan Vickers

461 MPa

Kekerasan Brinell

37.3 MPa

Nombor CAS

7440-05-3

Isotop

iso	NA	separuh hayat	DM	DE (MeV)	DP
¹⁰⁰Pd	sin	3.63 d	ε	-	¹⁰⁷Rh
¹⁰⁰Pd	sin	3.63 d	γ	0.084, 0.074, 0.126	-
¹⁰²Pd	1.02%	Pd stabil dengan 56 neutron
¹⁰³Pd	sin	16.991 d	ε	-	¹⁰³Rh
¹⁰⁴Pd	11.14%	Pd stabil dengan 58 neutron
¹⁰⁵Pd	22.33%	Pd stabil dengan 59 neutron
¹⁰⁶Pd	27.33%	Pd stabil dengan 60 neutron
¹⁰⁷Pd	sin	6.5×10⁶ y	β^-	0.033	¹⁰⁷Ag
¹⁰⁸Pd	26.46%	Pd stabil dengan 62 neutron
¹¹⁰Pd	11.72%	Pd stabil dengan 64 neutron

Rujukan

Paladium merupakan suatu unsur kimia dalam jadual berkala yang memiliki simbol Pd dan nombor atom 46. Ia merupakan sejenis logam jarang dijumpai dengan warna putih keperakan yang ditemui pada 1803 oleh William Hyde Wollaston, yang menamakannya bersempena asteroid Pallas.^[1]

Sejarah sunting

Paladium ditemui oleh pakar kimia Inggeris, William Hyde Wollaston pada tahun 1803. Beliau kemudiannya melaporkan penemuannya dalam sebuah penerbitan pada 1805.^[2]

Sifat sunting

Paladium ialah sebuah logam berwarna putih keperakan seperti platinum. Seperti platinum, paladium juga tahan daripada pengoksidaan dan memiliki sifat mangkin yang baik. Paladium juga stabil secara kimia dan baik dalam mengalirkan elektrik.^[3]

Isotop sunting

Paladium memiliki tujuh isotop alami, di mana enam daripadanya adalah stabil dan ¹⁰⁷Pd merupakan isotop alami yang memiliki separuh hayat selama 6.5 juta tahun. Unsur ini juga memiliki 23 radioisotop dengan julat jisim atom daripada 91 ke 129,^[4]^[5] di mana kebanyakannya mempunyai separuh hayat kurang dari 30 minit.

Sebatian sunting

Tahap-tahap pengoksidaan paladium yang paling umum ialah +2. Sebatian-sebatian paladium dengan tahap pengoksidaan 0 juga agak mudah dijumpai dan sebatian paladium(IV) pula lebih jarang ditemui berbanding dengan kedua-dua jenis sebatian di atas. Beberapa sebatian paladium(III) turut ditemui.^[6]

Kewujudan sunting

Kira-kira 210 tan paladium telah dilombong pada 2018, di mana Rusia mendahului sektor perlombongan paladium dengan jumlah hasil sebanyak 85 tan, diikuti dengan Afrika Selatan, Kanada, Amerika Syarikat dan Zimbabwe.^[7] Syarikat Norilsk Nickel dari Rusia merupakan syarikat pengeluar logam paladium terbesar, dengan merangkumi 41% jumlah pengeluaran paladium.^[8]

Kegunaan sunting

Paladium paling banyak digunakan dalam penukar bermangkin sebagai mangkin.^[9]

Logam paladium digunakan sebagai komponen bagi pemuat seramik pelbagai lapisan (MLCC) dan litar bersepadu hibrid dalam peralatan elektronik umum disebabkan oleh sifat kekonduksian elektrik dan tahan lama paladium.^[10]^[11] Papan induk komputer boleh mempunyai 80 g per tan paladium dan telefon bimbit pula memiliki 130 g per tan logam tersebut.^[12]

Paladium juga digunakan dalam kuantiti kecil dalam beberapa jenis amalgam pergigian untuk mengurangkan kesan hakisan.^[13] Inlai pergigian juga ditambah dengan paladium.

Dalam aspek barangan kemas, paladium kadangkala ditambahkan kepada emas untuk menghasilkan aloi "emas putih".

Rujukan sunting

^ Hiromu, Sakurai (1998). Genso 111 no Shinchishiki (dalam bahasa Jepun). Kodansha. m/s. 218. ISBN 4-06-257192-7.CS1 maint: ref=harv (link)
^ Wollaston, W. H. (1805). "On the Discovery of Palladium; With Observations on Other Substances Found with Platina". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 95: 316–330. doi:10.1098/rstl.1805.0024.
^ Bell, Terence. "Palladium's Properties, Characteristics and Applications". The Balance. Dicapai pada 14 Julai 2019.
^ "Atomic Weights and Isotopic Compositions for Palladium (NIST)". 2009-08-23. Dicapai pada 12 November 2009.
^ Schopper, H. (2009). "Atomic Mass and Nuclear Binding Energy for Pd-129 (Palladium)". Nuclei with Z = 1 - 54. doi:10.1007/978-3-540-69945-3.
^ Powers, David C; Ritter, Tobias (2011). "Palladium(III) in Synthesis and Catalysis". Higher Oxidation State Organopalladium and Platinum Chemistry. Topics in Organometallic Chemistry. 35. m/s. 129–156. doi:10.1007/978-3-642-17429-2_6. ISBN 978-3-642-17428-5. PMC 3066514. PMID 21461129.
^ "Platinum-Group Metals". Mineral Commodity Summaries 2019 (PDF) (dalam bahasa Inggeris). 10.3133/70202434: USGS. 2019. m/s. 125. ISBN 978-1-4113-4283-5.CS1 maint: location (link)
^ Bell, Terence. "The 10 Biggest Platinum Producers". The Balance. Dicapai pada 14 Julai 2019.
^ "Palladium". United Nations Conference on Trade and Development. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 December 2006. Dicapai pada 5 February 2007.
^ Shaffer, Christopher (20 Januari 2015). "Platinum Group Metals Connect: Electronics Applications". Thermo Fisher Scientific (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 13 Julai 2019.
^ "Electrodes and Other Electronics". International Platinum Group Metals Association (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 10 Julai 2019.
^ Hagelüken, Christian (2012). "Recycling the Platinum Group Metals: A European Perspective". Platinum Metals Review (dalam bahasa Inggeris). 56 (1). doi:10.1595/147106712x611733.
^ Colon, Pierre; Pradelle-Plasse, Nelly; Galland, Jacques (2003). "Evaluation of the long-term corrosion behavior of dental amalgams: influence of palladium addition and particle morphology". Dental Materials. 19 (3): 232–9. doi:10.1016/S0109-5641(02)00035-0. PMID 12628436.

Pautan luar sunting

Kategori berkenaan Paladium di Wikimedia Commons

Rencana berkenaan kimia ini ialah rencana tunas. Anda boleh membantu Wikipedia dengan mengembangkannya.

[1] Hiromu, Sakurai (1998). Genso 111 no Shinchishiki (dalam bahasa Jepun). Kodansha. m/s. 218. ISBN 4-06-257192-7.CS1 maint: ref=harv (link)

[2] Wollaston, W. H. (1805). "On the Discovery of Palladium; With Observations on Other Substances Found with Platina". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 95: 316–330. doi:10.1098/rstl.1805.0024.

[3] Bell, Terence. "Palladium's Properties, Characteristics and Applications". The Balance. Dicapai pada 14 Julai 2019.

[4] "Atomic Weights and Isotopic Compositions for Palladium (NIST)". 2009-08-23. Dicapai pada 12 November 2009.

[5] Schopper, H. (2009). "Atomic Mass and Nuclear Binding Energy for Pd-129 (Palladium)". Nuclei with Z = 1 - 54. doi:10.1007/978-3-540-69945-3.

[6] Powers, David C; Ritter, Tobias (2011). "Palladium(III) in Synthesis and Catalysis". Higher Oxidation State Organopalladium and Platinum Chemistry. Topics in Organometallic Chemistry. 35. m/s. 129–156. doi:10.1007/978-3-642-17429-2_6. ISBN 978-3-642-17428-5. PMC 3066514. PMID 21461129.

[7] "Platinum-Group Metals". Mineral Commodity Summaries 2019 (PDF) (dalam bahasa Inggeris). 10.3133/70202434: USGS. 2019. m/s. 125. ISBN 978-1-4113-4283-5.CS1 maint: location (link)

[8] Bell, Terence. "The 10 Biggest Platinum Producers". The Balance. Dicapai pada 14 Julai 2019.

[unctad-9] "Palladium". United Nations Conference on Trade and Development. Diarkibkan daripada yang asal pada 6 December 2006. Dicapai pada 5 February 2007.

[10] Shaffer, Christopher (20 Januari 2015). "Platinum Group Metals Connect: Electronics Applications". Thermo Fisher Scientific (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 13 Julai 2019.

[11] "Electrodes and Other Electronics". International Platinum Group Metals Association (dalam bahasa Inggeris). Dicapai pada 10 Julai 2019.

[12] Hagelüken, Christian (2012). "Recycling the Platinum Group Metals: A European Perspective". Platinum Metals Review (dalam bahasa Inggeris). 56 (1). doi:10.1595/147106712x611733.

[13] Colon, Pierre; Pradelle-Plasse, Nelly; Galland, Jacques (2003). "Evaluation of the long-term corrosion behavior of dental amalgams: influence of palladium addition and particle morphology". Dental Materials. 19 (3): 232–9. doi:10.1016/S0109-5641(02)00035-0. PMID 12628436.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]