Wikipedia

Unta

Unta (bahasa Inggeris: camel) ialah mana-mana satu daripada dua spesies ungulat yang mempunyai bilangan jari kaki yang genap dalam genus Camelus, iaitu:

Unta
اونتا‎
Julat zaman: Pliosen–Kini[1]
↓
A one-humped camel
Unta Arab
(Camelus dromedarius)
A shaggy two-humped camel
Unta Baktria
(Camelus bactrianus)
Pengelasan saintifik s
Templat taksonomi hilang (baiki): Camelus
Spesis

Camelus bactrianus
Camelus dromedarius
Camelus ferus
†Camelus gigas (fossil)[2]
†Camelus grattardi (fossil)[3]
†Camelus knoblochi (fossil)[4]
†Camelus moreli (fossil)
†Camelus sivalensis (fossil)[5]
†Camelus thomasi (fossil)[6]

Sinonim
Senarai
Unta di Zoo Negara Malaysia

Kedua-dua jenis berasal dari gurun dan kawasan kering Asia dan Afrika utara. Jangka hayat purata seekor unta antara 30 hingga 50 tahun. Istilah unta juga digunakan secara umum untuk merujuk kepada mana-mana satu daripada enam haiwan yang seakan-akan unta dalam famili Camelidae: dua jenis unta benar, dan empat jenis kamelid Amerika Selatan: Llama, Alpaka, Guanako dan Vikuna. Nama unta dalam bahasa Inggeris camel datang melalui bahasa Greek κάμηλος (kámēlos) daripada bahasa Arab جمل (jamal) atau bahasa Ibrani גמל (gahmal).

Unta Camelus Bactrianus mempunyai dua lapis bulu: selapis bulu halus yang hangat di dalam, serta selapis bulu yang panjang dan kasar di luar. Haiwan ini menggugur kedua-dua lapis bulunya dalam gumpalan yang biasanya dikumpul. Struktur bulunya serupa dengan sakhlat kashmir. Bulu halus yang panjangnya biasa antara satu hingga tiga inci (2-8 sentimeter) dipintal menjadi yan untuk kaitan. Unta menghasilkan 5 paun (2 kilogram) bulu setahun.

Manusia membela jinak unta lebih kurang 5,000 tahun dahulu. Kedua-dua jenis Camelus dromedarius dan Camelus Bactrianus masih diternak untuk susunya yang lebih berkhasiat berbanding susu lembu, untuk dagingnya, dan sebagai haiwan tenaga.

Biologi sunting

Jangka hayat purata seekor unta adalah 40 hingga 50 tahun.[7][8] Seekor unta dewasa penuh dewasa berdiri 1.85 m (6 ka 1 in) pada paras bahu dan 2.15 m (7 ka 1 in) pada puncak bonggolnya.[9] Unta boleh berlari sehingga 65 km/j (40 mph) pada jarak dekat dan mengekalkan kelajuan sehingga 40 km/j (25 mph).[10] Unta Bactrian boleh mencapai berat sehingga 300 hingga 1,000 kg (660 hingga 2,200 lb) dan unta dromedaries 300 hingga 600 kg (660 hingga 1,320 lb).

Unta dromedaris jantan mempunyai di kerongkongannya satu organ yang dipanggil Dulla, satu pundi kembung besar yang menjulur keluar dari mulutnya apabila dalam keadaan mengawan untuk menunjukkan dominasi dan menarik unta betina. Ia menyerupai lidah merah jambu panjang, bengkak tergantung keluar dari tepi mulutnya. [11] Pasangan Unta mengawan dengan kedua-dua unta jantan dan betina duduk di atas tanah, dengan unta jantan memanjat dari belakang. [12] The male usually ejaculates three or four times within a single mating session.[13] Camelids adalah satu-satunya ungulates yang mengawan dalam keadaan duduk.[14]

Ekologi dan penyesuaian tingkah laku sunting

Unta tidak menyimpan air dalam bonggol mereka secara langsung seperti yang pernah lazimnya dipercayai. Bonggol sebenarnya merupakan takungan tisu lemak. Lemak badan tertumpu pada bonggol meminimakan kesan tebatan yang berlaku sekiranya lemak tersebar pada seluruh badan mereka, membantu unta untuk terus hidup dalam iklim panas.[15][16] Apabila tisu ini dimetabolismakan, ia menghasilkan lebih daripada satu gram air untuk setiap gram lemak yang diproses. Metabolisma lemak ini, sambil melepaskan tenaga, turut menyebabkan air terpelowap dari paru-paru semasa pernafasan (kerana oksigen diperlukan untuk proses metabolik): secara keseluruhan, terdapat penurunan bersih bagi air.[17][18]

 
Bulu unta yang tebal merupakan satu dari pelbagai adaptasi yang membantunya di kawasaan di gurun.
 
Tanduk Afrika memiliki populasi terbesar unta di dunia.[19]

Unta mempunyai siri penyesuaian fisiologi yang membolehkan mereka untuk bertahan jangka masa yang lama tanpa apa-apa sumber air luar. [16] Tidak seperti mamalia lain, sel darah merah mereka berbentuk bujur dan bukannya berbentuk bulat. Ini memudahkan aliran sel-sel darah merah semasa dehidrasi[20] dan menjadikan mereka lebih baik untuk menahan variasi tinggi osmosis tanpa pecah apabila minum air yang banyak: seekor 600 kg (1,300 lb) unta boleh minum 200 L (53 US gal) air dalam tempoh tiga minit.[21][22]

Unta mampu menahan perubahan pada suhu badan dan pemgambilan air yang akan membunuh kebanyakan haiwan lain. Suhu mereka adalah di antara 34 °C (93 °F) semasa subuh dan meningkat dengan sekata pada 40 °C (104 °F) menjelang matahari terbit, sebelum mereka menyejuk pada waktu malam sekali lagi.[16] Mengekalkan suhu otak dalam had tertentu adalah penting bagi haiwan.; untuk membantu ini, unta mempunyai rete mirabile, sebuah jalinan kompleks arteri dan vena yang terletak sangat hampir antara satu sama lain yang menggunakan aliran darah yang berlawanan untuk menyejukkan darah yang mengalir ke otak. [23] Unta jarang berpeluh, walaupun suhu ambien mencapai 49 °C (120 °F).[7] Mana-mana peluh yang terbentuk menyejat pada tahap kulit dan bukannya pada permukaan kot mereka; Oleh itu, haba pengewapan datang dari haba badan dan bukannya daripada haba ambien. Unta dapat menahan kehilangan 25% daripada berat badan mereka melalui peluh, manakala kebanyakan mamalia lain hanya boleh menahan kira-kira 12-14% dehidrasi sebelum kegagalan jantung akibat daripada gangguan peredaran darah.[22]

Apabila unta menghembukan nafas keluar, wap air terperangkap dalam lubang hidung dan diserap semula ke dalam badan sebagai satu cara untuk menyimpan air.[24] Unta memakan rumput hijau boleh menelan kelembapan yang mencukupi dalam keadaan yang serdahana untuk mengekalkan keadaan kelembapan tubuh mereka tanpa perlu minum.[25]

 
Anak unta peliharaan terbaring dalam kaki berlipat "sternal recumbency", kedudukan yang membantu kehilangan haba

Kot unta yang tebal melindungi mereka dari panas yang melampau yang terpancar dari pasir padang pasir; unta dicukur mesti berpeluh 50% lebih untuk mengelakkan daripada kepanasan melampau.[26] Semasa musim panas kot menjadi lebih carah warnanya, memantulkan cahaya serta membantu mengelakkan selaran matahari.[22] Kaki unta yang panjang membantu unta menjauhkan badannya lebih jauh dari tanah, yang boleh panas hingga 70 °C (158 °F).[27][28] Unta Dromedaries memiliki pad tisu tebal pada tulang dada yang dipanggil kekaki. Apabila haiwan itu baring ke bawah dalam kedudukan kaki berlipat "sternal recumbent ", kaki-kakinya menimbulkan tubuh daripada permukaan panas dan membolehkan penyejukan udara untuk lalu di bawah badan.[23]

Mulut unta mempunyai lapisan keras tebal, yang membolehkan mereka untuk mengunyah tumbuhan berduri padang pasir. Bulu mata yang panjang dan rambut telinga, bersama-sama dengan lubang hidung yang boleh ditutup, membentuk halangan terhadap pasir. Jika pasir lekat pada mata mereka, mereka boleh menyapunya dengan menggunakan kelopak mata ketiga telus. Gaya unta berjalan dan kaki melebar membantu mereka bergerak tanpa tenggelam ke dalam pasir.[27][29][30]

Buah pinggang dan usus unta sangat berkesan menyerap air. Air kencing unta keluar seperti sirap tebal, dan najis unta begitu kering sehinggakan ia tidak perlu dikeringkan apabila Badwi menggunakannya sebagai bahan bakar.[31][32][33][34]

Sistem imunisasi unta berbeza berbanding mamalia-mamalia lain. Biasanya, molekul antibodi berbentuk Y terdiri daripada dua rantai berat (atau panjang) di sepanjang Y, dan dua rantai ringan (atau pendek) pada setiap hujung Y. Unta, sebagai tambahan kepada yang ini, juga mempunyai antibodi diperbuat daripada hanya dua rantai berat, sifat yang menjadikan mereka lebih kecil dan lebih tahan lama. antibodi "rantai berat sahaja", ditemui pada tahun 1993, dianggap telah terbentuk 50 juta tahun lalu, selepas camelids berpecah dari ruminan dan babi.[35]

Rujukan sunting

  1. ^ "Fossilworks: Camelus". fossilworks.org.
  2. ^ "Camelus gigas". ZipcodeZoo. BayScience Foundation, Inc. Diarkibkan daripada yang asal pada 8 Mei 2016. Dicapai pada 17 April 2016.
  3. ^ Geraads, D.; Barr, W. A.; Reed, D.; Laurin, M.; Alemseged, Z. (2019). "New Remains of Camelus grattardi (Mammalia, Camelidae) from the Plio-Pleistocene of Ethiopia and the Phylogeny of the Genus". Journal of Mammalian Evolution. doi:10.1007/s10914-019-09489-2.
  4. ^ Titov, V. V. (2008). "Habitat conditions for Camelus knoblochi and factors in its extinction". Quaternary International. 179 (1): 120–125. Bibcode:2008QuInt.179..120T. doi:10.1016/j.quaint.2007.10.022.
  5. ^ Falconer, Hugh (1868). Palæontological Memoirs and Notes of the Late Hugh Falconer: Fauna antiqua sivalensis. R. Hardwicke. m/s. 231.
  6. ^ Martini, P.; Geraads, D. (2019). "Camelus thomasi Pomel, 1893 from the Pleistocene type-locality Tighennif (Algeria). Comparisons with modern Camelus". Geodiversitas. 40 (1): 115–134. doi:10.5252/geodiversitas2018v40a5.
  7. ^ a b "Arabian (Dromedary) Camel". National Geographic. National Geographic Society. Dicapai pada 25 November 2012.
  8. ^ "Bactrian Camel: Camelus bactrianus". National Geographic. Dicapai pada 28 November 2012.
  9. ^ "The amazing characteristics of the camels". Camello Safari. Dicapai pada 26 November 2012.
  10. ^ "How Fast Can Camels Run and How Long Can They Run For?". Big Site of Amazing Facts. Dicapai pada 29 November 2012.
  11. ^ Abu-Zidana, Fikri M.; Eida, Hani O.; Hefnya, Ashraf F.; Bashira, Masoud O.; Branickia, Frank (18 December 2011). "Camel bite injuries in United Arab Emirates: A 6 year prospective study". Injury. 43 (9): 1617–1620. doi:10.1016/j.injury.2011.10.039. PMID 22186231. The male mature camel has a specialized inflatable diverticulum of the soft palate called the "Dulla". and During rutting the Dulla enlarges on filling with air from the trachea until it hangs out of the mouth of the camel and comes to resemble a pink ball. This occurs in only the one-humped camel. Copious saliva turns to foam covering the mouth as the male gurgles and makes metallic sounds. [6 cites to 5 references omitted]
  12. ^ Two Male Camels Fighting Over One Female. Youtube.com. Dicapai pada 2016-01-08.
  13. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan mukasa81 tidak disediakan
  14. ^ "Bactrian & Dromedary Camels". Factsheets. San Diego Zoo Global Library. March 2009. Diarkibkan daripada yang asal pada 2012-09-22. Dicapai pada 4 December 2012.
  15. ^ Rice, Jocelyn (5 January 2009). "20 Things You Didn't Know About... Fat | Obesity". DISCOVER Magazine. Dicapai pada 7 March 2009.
  16. ^ a b c Roberts, Michael Bliss Vaughan (1986). Biology: A Functional Approach. Nelson Thornes. m/s. 234–235, 241. ISBN 9780174480198.
  17. ^ Vann Jones, Kerstin. "What secrets lie within the camel's hump?". Sweden: Lund University. Dicapai pada 7 January 2008.
  18. ^ Rastogi, S. C. (1971). Essentials Of Animal Physiology. New Age International. m/s. 180–181. ISBN 9788122412796.
  19. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan Bernstein tidak disediakan
  20. ^ Eitan, A; Aloni, B; Livne, A (1976). "Unique properties of the camel erythrocyte membraneII. Organization of membrane proteins". Biochimica et Biophysica Acta (BBA) – Biomembranes. 426: 647–58. doi:10.1016/0005-2736(76)90129-2.
  21. ^ "Dromedary". Hannover Zoo. Diarkibkan daripada yang asal pada 25 October 2005. Dicapai pada 8 January 2008.
  22. ^ a b c Halpern, E. Anette (1999). "Camel". Dalam Mares; Michael A. (penyunting). Deserts. University of Oklahoma Press. m/s. 96–97. ISBN 9780806131467.
  23. ^ a b Inside Nature's Giants. Channel 4 (UK) documentary. Transmitted 30 August 2011
  24. ^ Lewis, Paul (12 July 1981). "A Pilgrimage To A Mystic's Hermitage In Algeria". The New York Times. Dicapai pada 7 March 2009.
  25. ^ "Camels, llamas and alpacas". A manual for primary animal health care worker. FAO Animal Health Manual. FAO Agriculture and Consumer Protection. 1994. ISSN 1020-5187.
  26. ^ Schmidt-Nielsen, K. (1964). Desert Animals: Physiological Problems of Heat and Water. New York: Oxford University Press. Cited in "Coat of fur on the camel". Temperature and Water Relations in Dromedary Camels (Camelus dromedarius). Davidson College. Diarkibkan daripada yang asal pada February 25, 2003. Italic or bold markup not allowed in: |work= (bantuan)
  27. ^ a b Bronx Zoo. "Camel Adaptations" (Flash). Wildlife Conservation Society. Dicapai pada 29 November 2012.
  28. ^ Rundel, Philip Wilson; Gibson, Arthur C. (30 September 2005). "Adaptations of Mojave Desert Animals". Ecological Communities And Processes in a Mojave Desert Ecosystem: Rock Valley, Nevada. Cambridge University Press. m/s. 130. ISBN 9780521021418.
  29. ^ "Camels — Old World Camels". Science Encyclopedia. Net Industries. Dicapai pada 29 November 2012.
  30. ^ Silverstein, Alvin; Silverstein, Virginia B; Silverstein, Virginia; Silverstein Nunn, Laura (2008). Adaptation. Twenty-First Century Books. m/s. 42–43. ISBN 9780822534341.
  31. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan davidson06 tidak disediakan
  32. ^ "Kidneys and Concentrated Urine". Temperature and Water Relations in Dromedary Camels (Camelus dromedarius). Davidson College. Diarkibkan daripada yang asal pada February 25, 2003. Italic or bold markup not allowed in: |work= (bantuan)
  33. ^ "Fun facts about the Camel". The Jungle Store. Dicapai pada 3 December 2012.
  34. ^ Ralat petik: Tag <ref> tidak sah; teks bagi rujukan fedewa00 tidak disediakan
  35. ^ Koenig, R. (2007). "VETERINARY MEDICINE: 'Camelized' Antibodies Make Waves". Science. 318 (5855): 1373. doi:10.1126/science.318.5855.1373. PMID 18048665.

Nota sunting

Bacaan lanjut sunting

  • Gilchrist, W. (1851). A Practical Treatise on the Treatment of the Diseases of the Elephant, Camel & Horned Cattle: with instructions for improving their efficiency; also, a description of the medicines used in the treatment of their diseases; and a general outline of their anatomy. Calcutta, India: Military Orphan Press.

Unta Asal Kedah == Pautan luar ==

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Unta&oldid=5897085"