Letusan lelangit-gusi bersuara
| IPA – nombor | 104 (135) |
| IPA – teks | d͡ʒ |
| IPA – imej | 
|
| Entiti | ʤ |
| X-SAMPA | dZ |
| Kirshenbaum | dZ |
 Contoh bunyi (bantuan·maklumat)
| |
Letusan lelangit-gusi bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara d͡ʒ dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan dZ dalam X-SAMPA.
Dalam bahasa Melayu, letusan lelangit-gusi bersuara dilambangkan oleh huruf Rumi j (contohnya: jajah, anjak dan caj) seperti yang disetujui dalam sistem Ejaan yang Disempurnakan dibangunkan bersama Malaysia dan Indonesia pada tahun 1972.[1] Sebelum tahun 1972, ia hanya diwakili mengikut gaya ejaan diperkenalkan hasil pengaruh Barat - Ejaan Rumi Baharu di Malaysia mengeja bunyi ini dengan dwilambang j mengikut kelaziman bahasa Inggeris dipelopori Richard James Wilkinson manakala sistem-sistem ejaan Republik dan van Ophuijsen di Indonesia menggunakan dwilambang dj mengikut kelaziman bahasa Belanda.[1][2] Bunyi konsonan ini turut diwakili huruf Jawi ج jim.
Ciri-ciriSunting
Ciri-ciri letusan lelangit-gusi bersuara:
- Cara artikulasinya adalah letusan sibilan, iaitu dihasilkan mula-mulanya dengan menghalang arus udara sepenuhnya, kemudian mengarahkannya melalui alur pada lidah hingga ke hujung tajam gigi, menimbulkan gelora yang kuat.
- Daerah artikulasinya adalah lelangit-gusi, iaitu belakang gusi melengkung (separa dipalatalkan), dalam erti kata lain disebut dengan daun lidah di belakang batas gusi, dan bahagian hadapan lidah dilengkungkan ke arah lelangit.
- Jenis pembunyiannya adalah bersuara, iaitu pita vokal bergelar ketika penyebutan.
- Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
PenggunaanSunting
| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Melayu | [[[Ortografi bahasa Melayu|jahat]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [d͡ʒahat] | 'jahat' | Rujuk fonologi bahasa Melayu | |
| Arab | Baku[3] | جرس | [d͡ʒaras] | 'loceng' | Rujuk fonologi bahasa Arab |
| Croatia | [[[Abjad Croatia|džep]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [d͡ʒep] | 'kantung' | ||
| Georgia[4] | ჯიბე | [d͡ʒibɛ] | 'poket' | ||
| Hindi | [[[Devanāgarī|जाना]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [d͡ʒɑːnɑː] | 'pergi' | Rujuk fonologi bahasa Hindi-Urdu | |
| Hungary | [[[Abjad Hungary|lándzsa]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [laːnd͡ʒɒ] | 'lembing' | Rujuk fonologi bahasa Hungary | |
| Inggeris | [[[Ortografi bahasa Inggeris|jump]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈd͡ʒʌmp] | 'lompat' | Rujuk fonologi bahasa Inggeris | |
| Itali[5] | [[[Abjad Itali|gemma]] ] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈd͡ʒɛmːa] | 'permata' | Rujuk fonologi bahasa Itali | |
| Jerman | [[[Ortografi bahasa Jerman|Dschungel]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [d͡ʒʊŋəl] | 'hutan belantara' | Rujuk fonologi bahasa Jerman | |
| Portugis | Brazil[6] | [[[Ortografi bahasa Portugis|grande]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ɡɾɐ̃d͡ʒi] | 'hebat' | Rujuk fonologi bahasa Portugis |
| Turki | [[[Turkish alphabet|yatırımcı]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [jät̪ɯɾɯmd͡ʒɯ] | 'pelabur' | Rujuk fonologi bahasa Turki | |
| Zapotec | Tilquiapan[7] | dxan | [d͡ʒaŋ] | 'dewa' | |
RujukanSunting
- ^ a b Asmah Haji Omar (1989), "The Malay Spelling Reform", Journal of the Simplified Spelling Society (2): 9–13, diarkibkan daripada yang asal pada 26 Ogos 2011
- ^ S. Takdir Alisjahbana (1976). Language Planning for Modernization: The Case of Indonesian and Malaysian. Den Haag: Mouton & Co. m/s. 61–62. ISBN 9783110819106.
- ^ Watson (2002:16)
- ^ Shosted & Chikovani (2006:255)
- ^ Rogers & d'Arcangeli (2004:117)
- ^ Barbosa & Albano (2004:228)
- ^ Merrill (2008:108)
BibliografiSunting
- Barbosa, Plínio A.; Albano, Eleonora C. (2004), "Brazilian Portuguese", Journal of the International Phonetic Association, 34 (2): 227–232
- Merrill, Elizabeth (2008), "Tilquiapan Zapotec", Journal of the International Phonetic Association, 38 (1): 107–114
- Rogers, Derek; d'Arcangeli, Luciana (2004), "Italian", Journal of the International Phonetic Association, 34 (1): 117–121
- Shosted, Ryan K.; Vakhtang, Chikovani (2006), "Standard Georgian", Journal of the International Phonetic Association, 36 (2): 255–264
- Watson, Janet (2002). The Phonology and Morphology of Arabic. New York: Oxford University Press.