Nada (linguistik)
Sesebuah bahasa yang bernada mempunyai tinggi naik sebutan yang membezakan makna leksikal antara perkataan yang berbunyi hampir sama atau untuk tujuan tatabahasa melalui tasrif.[1] Corak nada khas bahasa seperti itu kadang-kadang disebut tonem[2] seumpama fonem. Ciri ini paling umum pada sebanyak tujuh puluh peratus bahasa dunia[1] dalam rumpun-rumpun Kra–Dai (termasuk bahasa Thai), Vietic, Sino-Tibet (termasuk Bahasa Cina yang paling dikenali), Afroasia, Khoisan, Niger-Congo dan Nilo-Sahara.
Contoh sunting
Bahasa-bahasa Asia sunting
Bahasa Mandarin mempunyai empat nada utama atau sì shēng (Cina Tradisional: 四聲, Cina Ringkas: 四声):
| Nama nada | Gambaran | Notasi | Aksara contoh | Pinyin | Maksud contoh | Angka nada | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Tradisional | Ringkas | ||||||
| 阴平 [陰平] yīn píng | tinggi | ˥ | 媽 | 妈 | mā | "emak" | ma1 |
| 阳平 [陽平] yáng píng | tengah menaik | ˧˥ | 麻 | 麻 | má | "rami" | ma2 |
| 上 shǎng[3][4] atau shàng[5] | rendah melengkuk | ˨˩˦ | 馬 | 马 | mǎ | "kuda" | ma3 |
| 去 qù | tinggi menurun | ˥˩ | 罵 | 骂 | mà | "marah" | ma4 |
Bahasa Kantonis mempunyai 8 nada tersendiri bergantung kepada jenis vokal disebut:
| Jenis nada | Nombor Jyutping | Contoh | Notasi | Perumian |
|---|---|---|---|---|
| gelap mendatar
(陰平) |
1 | 詩 | siː˥, siː˥˧ | sī, sì |
| gelap menaik
(陰上) |
2 | 史 | siː˧˥ | sí |
| gelap menghilang
(陰去) |
3 | 試 | siː˧ | si |
| terang mendatar
(陽平) |
4 | 時 | siː˨˩, siː˩ | sìh |
| terang menaik
(陽上) |
5 | 市 | siː˩˧ | síh |
| terang menghilang
(陽去) |
6 | 是 | siː˨ | sih |
Bahasa Vietnam mempunyai lapan jenis nada dengan diakritik tersendiri menggunakan abjad turunan Rumi sendiri:
| Nama | Kontur | Tanda | Contoh |
|---|---|---|---|
| ngang | tengah, ˧ | tiada | a |
| huyền | rendah menurun, ˨˩ | tanda cakah | à |
| sắc | tinggi menaik, ˧˥ | tanda tirus | á |
| hỏi | melengkuk, ˧˩˧ | tanda cangkuk atas | ả |
| ngã | serak menaik, ˧ˀ˦˥ | tilde | ã |
| nặng | serak menurun, ˨˩ˀ | titik di bawah | ạ |
Bahasa Hokkien menpunyai tujuh atau lapan jenis nada.
| Jenis Nada | Kontur Original | Kontur Mula | Nombor | Pe̍h-ōe-jī | Contoh |
|---|---|---|---|---|---|
| gelap mendatar
(陰平) |
˧˧ | ˧˧ | 1 | a | 诗 |
| terang mendatar
(陽平) |
˨˦ | ˩˩ | 2 | â | 时 |
| gelap menaik
(陰上) |
˥˧ | ˨˦ | 3 | á | 始 |
| terang menaik
(陽上) |
Masuk ke terang menghilang | Masuk ke terang menghilang | 4 | ǎ | |
| gelap menghilang
(陰去) |
˨˩ | ˥˥ | 5 | à | 是 |
| terang menghilang
(陽去) |
˨˨ | ˩˩ | 6 | ā | 四 |
| gelap masuk
(陰入) |
˩ | ˥ | 7 | ap
at ak ah |
薛 |
| terang masuk
(陽入) |
˥ | ˩ | 8 | a̍p
a̍t a̍k a̍h |
蚀 |
Bahasa-bahasa Afrika sunting
Bahagian ini kosong. Anda boleh bantu dengan menambah isi bahagian ini. |
Rujukan sunting
- ^ a b Yip, Moira (2002). Tone. Cambridge Textbooks in Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press. m/s. 1–3, 17–18. ISBN 978-0-521-77314-0. ISBN 0-521-77445-4 (pbk)
- ^ Trask, R. L. (2004). "toneme". A Dictionary of Phonetics and Phonology. Routledge.
- ^ "上聲 - 國語辭典" (dalam bahasa Cina). 中華民國教育部. Dicapai pada 2018-11-28.
- ^ 《古代汉语词典》编写组 (2002). 古代汉语大词典大字本 (dalam bahasa Cina). Beijing: 商务印书馆. m/s. 1369. ISBN 978-7-100-03515-6.
- ^ 中国社会科学院语言研究所词典编辑室 (2006). 现代汉语词典（第5版） (dalam bahasa Cina). Beijing: 商务印书馆. m/s. 1193. ISBN 978-7-100-04385-4.
 | Rencana linguistik ini ialah rencana tunas. Anda boleh membantu Wikipedia dengan mengembangkannya. |