Sengkuang

Sengkuang
Pengelasan saintifik
Alam:	Plantae
(tanpa pangkat):	Angiosperms
(tanpa pangkat):	Eudicots
(tanpa pangkat):	Rosids
Order:	Fabales
Keluarga:	Fabaceae
Genus:	Pachyrhizus
Spesies:	P. erosus
Nama binomial
	Pachyrhizus erosus; (L.) Urb.

Ubi sengkuang atau bengkuang (nama saintifik: Pachyrhizus erosus) ialah spesies tumbuhan menjalar dalam genus Pachyrhizus keluarga Fabaceae yang ditanam mendapatkan umbinya. Ia bertaburan asal dalam benua Amerika terutamanya di Mexico.

Sayur ini disebarkan pelayar Sepanyol ke Asia melalui kepulauan Filipina^[1] dari sana ia pergi ke China dan bahagian lain di Asia Tenggara.

Botani sunting

Sengkuang segar untuk dijual di pasar tani

Pokok sengkuang boleh mencapai ketinggian 4–5 m jika diberi sokongan sesuai. Akar umbinya boleh mencapai panjang sehingga 2 m dan berat sehingga 20 kg. Akar sengkuang paling berat pernah direkodkan seberat 23 kg dan ditemui pada tahun 2010 di Filipina.^[2]

Bunga yang dihasilkan sama ada biru atau putih, lenggai biji benih berikutan persenyawaan menyerupai kacang serinding.

Luaran akar adalah kuning dan mirip kertas, manakala di dalamnya adalah putih krim dengan tekstur rangup yang menyerupai kentang atau pir mentah. Rasanya manis dan berkanji, mengingatkan beberapa epal atau kacang hijau mentah, dan ia biasanya dimakan mentah, kadang-kadang dengan garam, lemon, atau jus limau dan serbuk cili.

Penanaman sunting

Sengkuang adalah fros lembut dan memerlukan 9 bulan tanpa fros untuk tuaian ubi besar yang baik atau tumbuh secara komersial. Masih boleh tumbuh di kawasan sejuk yang mempunyai sekurang-kurangnya lima bulan tanpa fros, kerana ia tetap akan menghasilkan ubi, tetapi ia akan menjadi lebih kecil. Kawasan sederhana panas dengan sekurang-kurangnya lima bulan tanpa fros boleh mula membenih 8 hingga 10 minggu sebelum fros terakhir musim bunga. Haba bawah adalah disyorkan, kerana benih memerlukan suhu panas untuk bercambah, maka periuk perlu disimpan di tempat yang hangat. Sengkuang tidak sesuai untuk kawasan yang mempunyai musim tumbuh pendek kecuali dikulturkan dalam rumah hijau. Kawasan tropika boleh menyemai benih pada bila-bila masa dalam setahun. Kawasan subtropika perlu menyemai benih apabila tanah telah dihangatkan pada musim bunga.^[3]

Sengkuang

Pengunaan sunting

Di Mexico, ia popular dalam salad, dengan gabungan buah-buahan segar, bar buah-buahan, sup, dan masakan lain. Berbeza dengan akar, bahagian pokok sengkuang yang lain sangat beracun; benih mengandungi toksin rotenon yang digunakan untuk meracun serangga dan ikan.^[4] Ia boleh dipotong baji nipis dan dicelup dalam salsa.

Sengkuang didadu segar, diperisakan dengan serbuk cili tajín

Masyarakat-masyarakat di Indonesia, Singapura dan Malaysia menggunakan ubinya yang disagat dalam sajian campuran seperti yusheng dan rojak; (termasuk "sengkuang calit"). Masyarakat kota Padang di Sumatera Barat amat sebati dengan pengunaan sayur ini yang ditanam merata-rata sehingga sering dipanggil "kota bengkuang".^[5]

Di Filipina, sengkuang biasanya dimakan segar dengan perasa seperti cuka beras dan ditaburi garam atau dengan bagoong (belacan); ia juga diterapkan dalam masakan termasuk popiah/lumpia segar.

Jenis yang ditanam di Laos iaitu man phao ມັນເພົາ^[6] mempunyai rasa manis sehingga dimakan bKhasiataja sepertimana buah epal atau pir.

Khasiat sunting

Sengkuang tinggi karbohidrat dalam bentuk serat makanan. Ia terdiri daripada 86-90% air; ia mengandungi hanya jumlah surih protein dan lipid. Rasa manisnya berasal dari inulin oligofruktos (juga dipanggil frukto-oligosakarida) yang merupakan prebiotik. Sengkuang mempunyai lemak tepu, kolesterol, dan natrium yang sangat rendah. Ia juga merupakan sumber vitamin C yang baik.^[7]

Penyimpanan sunting

Sengkuang perlu disimpan kering, antara 12 dan 16 °C (53 dan 60 °F). Kerana suhu sejuk akan merosakkan akar, sengkuang hendaklah tidak disejukkan. Akar segar disimpan pada suhu yang sesuai akan tahan selama sebulan atau dua.

Rujukan sunting

^ "Singkamas". Merriam-Webster. Dicapai pada 2 January 2015.
^ 'Heaviest' Singkamas Found in Ilocos
^ "Jicama Growing Information". Green Harvest. Dicapai pada 31 July 2013.
^ Duke, James A. (1992). "Handbook of phytochemical constituents of GRAS herbs and other economic plants". Dr. Duke's Phytochemical and Ethnobotanical Databases. CRC Press. Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-09-23. Dicapai pada June 25, 2010.
^ "What is Jicama?". Innovateus. Dicapai pada 30 July 2013.
^ Reinhorn, Marc, Dictionnaire laotien-français, Paris: CNRS, 1970, p. 1635.
^ "Nutrition Data: Yambean (jicama), raw". Nutrition Data. Dicapai pada 11 July 2014.

Ralat petik: Tag <ref> dengan nama "fiegui" yang ditentukan dalam <references> tidak digunakan dalam teks sebelumnya.

Pautan luar sunting

Profil spesies di Flora & Fauna Web Lembaga Taman Negara Singapura
UCLA Botany-Plants and Civilization
Texas A&M University Agricultural Extension
Heaviest Singkamas Found in Ilocos

[singkamas-1] "Singkamas". Merriam-Webster. Dicapai pada 2 January 2015.

[heavy-2] 'Heaviest' Singkamas Found in Ilocos

[3] "Jicama Growing Information". Green Harvest. Dicapai pada 31 July 2013.

[rotenone-4] Duke, James A. (1992). "Handbook of phytochemical constituents of GRAS herbs and other economic plants". Dr. Duke's Phytochemical and Ethnobotanical Databases. CRC Press. Diarkibkan daripada yang asal pada 2015-09-23. Dicapai pada June 25, 2010.

[5] "What is Jicama?". Innovateus. Dicapai pada 30 July 2013.

[6] Reinhorn, Marc, Dictionnaire laotien-français, Paris: CNRS, 1970, p. 1635.

[7] "Nutrition Data: Yambean (jicama), raw". Nutrition Data. Dicapai pada 11 July 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]