Wikipedia

Pencemaran sisa kimia Sungai Kim Kim 2019

Pencemaran sisa kimia Sungai Kim Kim 2019 ialah kejadian pencemaran air yang berlaku pada 7 Mac 2019, berpunca daripada pembuangan sisa kimia di Sungai Kim Kim di Pasir Gudang, Johor, Malaysia. Beberapa pelajar dan pekerja kantin dari dua sekolah berhampiran sungai mula jatuh sakit dan mengadu kesukaran bernafas, sehingga mereka dihantar ke Hospital Sultan Ismail. Gelombang keracunan air kedua berlaku pada 11 Mac dengan 106–207 lagi mangsa telah dimasukkan ke hospital sebelum meningkat kepada lebih daripada 1,000 mangsa. Pembuangan secara haram itu mengeluarkan asap toksik, menjejaskan 6,000 orang dan 2,775 menerima rawatan. Kebanyakan mangsa ialah pelajar sekolah—110 sekolah kemudian ditutup di sepanjang sungai.[5][6]

Pencemaran sisa kimia Sungai Kim Kim 2019
ڤنچمرن سيسا کيميا سوڠاي کيم٢ 2019
Pencemaran sisa kimia Sungai Kim Kim 2019 is located in MalaysiaRalat Lua pada baris 425 di Modul:Location_map: No value was provided for longitude.
Pencemaran sisa kimia Sungai Kim Kim 2019 (Malaysia)
Tarikh7 Mac 2019; 5 tahun yang lalu (2019-03-07)
LokasiSungai Kim Kim, Pasir Gudang, Johor, Malaysia
Koordinat1°27′52″N 103°56′21″E / 1.464548°N 103.939289°E / 1.464548; 103.939289
PenyebabPembuangan 2.43 tan sisa kimia oleh lori tangki[1][2]
Kecederaan2,775 orang awam menerima rawatan, 7 dirawat di Unit Rawatan Rapi (ICU).
SuspekDua pemilik syarikat dan seorang pekerja yang berusia antara 40 hingga 50 tahun.[3][4]

Melalui penyiasatan, sebuah lori tangki dipercayai telah membuang sisa kimia ke Sungai Kim Kim pada awal pagi sebelum mangsa jatuh sakit. Jabatan Alam Sekitar (JAS) Johor telah menangkap seorang pemilik kilang kimia di Kulai pada 10 Mac diikuti dengan penangkapan lain yang melibatkan pemilik kilang sisa dan salah seorang pekerja di Taman Pasir Puteh pada hari berikutnya selepas beberapa siri penyiasatan. Pasukan penyiasat juga telah mengenal pasti bahan kimia yang dilupus secara haram sebagai minyak marin yang mengeluarkan gas metana yang mudah terbakar dan asap benzena. Beberapa gas toksik lain dikenal pasti terbebas berikutan interaksi bahan kimia yang bertindak balas dengan air dan udara termasuk akrolein, akrilonitril, etilbenzena, hidrogen klorida, D-limonena, toluena dan xilena yang boleh menyebabkan sakit kepala, loya, pengsan dan kesukaran bernafas jika disedut.

Sembilan orang lagi ditahan oleh polis berkaitan dengan kes itu, dengan dua ditahan di Johor Bahru manakala tujuh ditahan di luar kawasan Johor Bahru pada 17 Mac. Dua suspek utama yang dipercayai berperanan dalam mengatur pengangkutan bahan toksik telah ditangkap pada 19 Mac, menjadikan jumlah itu seramai 11 orang. Seorang suspek kemudian dibebaskan dengan jaminan selepas terbukti tidak berkaitan dengan kes itu. Dua pemilik syarikat dan seorang pekerja yang berusia antara 40 hingga 50 tahun telah ditangkap kerana disyaki menjadi dalang kepada pembuangan sisa kimia di Sungai Kim Kim. Polis juga telah meminta bantuan Interpol bagi menjejaki seorang lelaki warga Singapura dalam lingkungan usia 30-an yang disyaki terlibat dengan insiden pencemaran bahan kimia di Sungai Kim Kim.

Latar belakang sunting

Insiden ini bermula pada 7 Mac 2019 selepas beberapa pelajar dan pekerja kantin dari dua sekolah berhampiran sungai mula jatuh sakit dan mengadu kesukaran bernafas.[7] Kedua-dua sekolah itu diarahkan untuk ditutup dan semua mangsa dihantar ke Hospital Sultan Ismail sementara siasatan dijalankan oleh pihak berkuasa kesihatan negeri.[8][9] Dua puluh satu orang telah dimasukkan ke hospital dan beberapa orang daripada mangsa tersebut telah dimasukkan ke unit kecemasan serta unit rawatan rapi (ICU).[9] Beberapa pelajar yang dibawa ke hospital telah pengsan dan muntah-muntah manakala mereka yang tidak terjejas teruk diberi rawatan pesakit luar dan dibenarkan pulang.[9] Semasa pulih, beberapa mangsa yang menghidapi penyakit serius berkongsi pengalaman mereka tiba-tiba sakit selepas menghirup bau yang tidak menyenangkan di persekitaran sekolah merekat.[10] Bilangan mangsa yang dimasukkan ke hospital disebabkan oleh asap beracun meningkat kepada 76 orang pada hari berikutnya dan pada 9 Mac, lima laporan polis telah dibuat mengenai isu itu.[11][12]

Penyebaran asap toksik dan pencemaran air sunting

Pada 11 Mac, gelombang keracunan air kedua berkuat kuasa dengan 106–207 lagi mangsa telah dimasukkan ke hospital sebelum meningkat kepada lebih daripada 1,000 mangsa dengan lapan dimasukkan ke ICU.[13][14] Penyebaran asap beracun adalah bantuan oleh cuaca panas digabungkan dengan angin kuat yang membuat lebih ramai orang jatuh sakit.[14] Ketua Pengarah Jabatan Bomba dan Penyelamat Malaysia Mohammad Hamdan Wahid menjelaskan bahawa penyebaran asap toksik seterusnya mungkin tidak muncul semula jika bahan kimia yang dibuang secara haram yang ditemui awalnya segera dihapuskan kerana pihak berkuasa tidak membuang bahan kimia itu selepas menyimpulkan tidak lagi reaktif, didakwa kerana kos yang terlibat.[15] Sehingga 19 Mac, lebih 76 laporan polis telah dibuat.[16] Pada 20 Jun, beberapa pelajar dari sekolah-sekolah di kawasan Pasir Gudang mula mengadu mual, pening dan muntah yang berpengalaman yang akhirnya menyebabkan penutupan sementara sekolah-sekolah di kawasan itu. Pihak berkuasa kemudian mengesahkannya sebagai gelombang ketiga keracunan udara akibat pencemaran sungai yang tidak dibersihkan sepenuhnya.[17]

Pada Ogos, penduduk di Kampung Wells Acheh yang tinggal berhampiran sungai Daing dan Kopok yang merupakan anak sungai Sungai Kim Kim yang mengadu bahawa perairan di kedua sungai telah berubah menjadi hitam dan berminyak dengan bau busuk yang tidak dapat ditanggung yang dipercayai tersebar dari bahan kimia pencemaran Sungai Kim Kim.[18] Seorang penduduk yang ditemubual dalam isu itu berkata, sungai-sungai pernah menjadi tempat tinggal kepada pelbagai ketam, ikan air tawar dan udang dengan kanak-kanak yang digunakan untuk berenang di perairan tetapi segala-galanya telah rosak sejak pencemaran semakin buruk pada April.[18][19]

Siasatan, kerja-kerja pembersihan dan penangkapan pelaku sunting

Melalui penyiasatan, sebuah lori tangki dipercayai telah membuang sisa kimia ke Sungai Kim Kim pada awal pagi sebelum mangsa jatuh sakit.[9] Sebagai tindak balas kepada pencemaran sungai ini, Jawatankuasa Pengurusan Bencana Negeri telah mengaktifkan jawatankuasa kerja bagi menangani kejadian pembuangan sisa tersebut. Pengaktifan jawatankuasa ini adalah bertujuan untuk menyelaras dan memantau kejadian tumpahan bahan kimia yang berlaku.[20] Dalam pada itu, kerajaan negeri Johor juga telah meluluskan peruntukan sebanyak RM 6.4 juta (AS$1,565,184) melalui Mesyuarat Jawatankuasa Pengurusan Bencana Negeri untuk meningkatkan proses pembersihan Sungai Kim Kim yang akan dilakukan dengan segera di sepanjang 1.5 kilometer (0.93 bt).

Jawatankuasa Pengurusan Bencana Negeri turut melantik kontraktor yang dilesenkan oleh Jabatan Alam Sekitar (JAS) untuk melakukan kerja-kerja pembersihan pembuangan minyak di Sungai Kim Kim.[21][20] Kerja pembersihan bagaimanapun menjadi lebih teruk akibat tindak balas kimia kerana kontraktor yang terlibat tidak berpengalaman dalam menangani sisa kimia.[22] Pasukan pertahanan kimia, biologi, radiologi dan nuklear dari 12 Skuadron Rejimen Askar Jurutera Diraja (CBRN) Angkatan Tentera Malaysia kemudian dihantar untuk membantu usaha pembersihan kimia bersama pasukan Hazmat.[23][24][25]

Jabatan Alam Sekitar (JAS) Johor telah menangkap seorang pemilik kilang kimia di Kulai pada 10 Mac lalu diikuti dengan penangkapan lain yang melibatkan pemilik kilang sisa dan salah seorang pekerja di Taman Pasir Puteh pada hari berikutnya selepas beberapa siri penyiasatan. Dengan penangkapan itu, JAS menyelesaikan kertas siasatannya yang kemudiannya dihantar kepada pendakwa raya untuk tindakan selanjutnya. Pasukan penyiasat juga telah mengenal pasti bahan kimia yang dilupus secara haram sebagai minyak marin yang mengeluarkan gas metana yang mudah terbakar dan asap benzena. Sisa ini adalah bahan buangan yang dijadualkan sebagai bahan yang memerlukan pelupusan yang betul kerana sifatnya yang berbahaya.[26]

Pada 17 Mac, sembilan orang lagi ditangkap oleh polis berkaitan dengan kes itu; dua ditangkap di Johor Bahru manakala tujuh ditahan di luar kawasan Johor Bahru.[27] Dua suspek utama yang dipercayai berperanan dalam mengatur pengangkutan bahan toksik telah ditangkap pada 19 Mac, menjadikan jumlah itu seramai 11 orang dengan satu suspek kemudian dibebaskan dengan jaminan selepas terbukti tidak berkaitan dengan kes itu. Operasi pembersihan di sepanjang 1.5 kilometer (0.93 bt) sungai terjejas telah siap pada hari yang sama dengan sejumlah 900 tan tanah dan 1,500 tan air tercemar telah dibersihkan.[28][29] Dua pemilik syarikat dan seorang pekerja yang berusia antara 40 hingga 50 tahun telah ditangkap kerana disyaki menjadi dalang kepada pembuangan sisa kimia di Sungai Kim Kim.[3] Namun demikian, perbicaraan terhadap suspek yang sepatutnya dijalankan pada 14 Mac telah ditangguhkan kerana kertas siasatan belum siap dilengkapkan bagi mendakwa tertuduh.[30][31]

Beberapa gas toksik lain dikenal pasti terbebas berikutan interaksi bahan kimia yang bertindak balas dengan air dan udara termasuk akrolein, akrilonitril, etilbenzena, hidrogen klorida, D-limonene, toluena dan xilena yang boleh menyebabkan sakit kepala, loya, pengsan dan kesukaran bernafas jika disedut.[32] Polis telah meminta bantuan Interpol bagi menjejaki seorang warga Singapura yang disyaki terlibat dengan insiden pencemaran bahan kimia di Sungai Kim Kim, Pasir Gudang. Lelaki dalam lingkungan usia 30-an itu dikenal pasti sebagai pemilik kilang memproses tayar terpakai yang dikatakan terlibat dalam insiden itu.[33]

Pada 25 Mac, dua suspek utama yang terdiri daripada seorang warga Singapura dan seorang rakyat Malaysia telah ditahan di Mahkamah Sesyen di Johor kerana melupuskan bahan kimia secara haram ke dalam sungai dan syarikat mereka, P Tech Resources memiliki 15 pertuduhan namun dinafikan dakwaan terbabit. Kedua-duanya didakwa di mahkamah yang sama kerana bersekongkol dengan pemandu lori untuk membuang buangan terjadual ke dalam sungai.[34][35]

Respons pihak berkuasa kesihatan dan kerajaan sunting

Sultan Johor, Sultan Ibrahim mendesak tindakan segera yang diambil terhadap pelaku yang terlibat dalam pencemaran alam sekitar yang membahayakan nyawa orang awam sambil menyatakan penghargaannya kepada pasukan perubatan yang telah bekerja dengan gigih untuk merawat mangsa yang terjejas di hospital.[36] Sultan telah menjanjikan sejumlah RM1 juta untuk membantu agensi penyelamat dan pihak berkuasa mengumpul peralatan dan peralatan yang diperlukan untuk menyelesaikan perkara itu dan juga menyatakan pandangannya bahawa insiden itu menunjukkan perlunya sebuah hospital kerajaan dibina di Pasir Gudang.[37][38] Perdana Menteri Mahathir Mohamad yang diiringi oleh Timbalan Perdana Menteri Wan Azizah Wan Ismail yang melawat mangsa pencemaran di hospital di Johor Bahru pada 14 Mac berkata keadaan itu "terkawal" di mana penduduk tidak perlu dipindahkan dari kawasan itu sambil memberitahu terdapat kemungkinan bahawa Akta Kualiti Alam Sekitar negara 1974 perlu dikaji semula berdasarkan pencemaran yang serius.[6][39] Kerajaan persekutuan telah meluluskan peruntukan sebanyak RM8 juta untuk kerja pembersihan sungai dan telah mengarahkan pelbagai agensi termasuk polis, tentera dan pasukan Hazmat untuk menyokong keadaan di kawasan yang terjejas di mana mereka menjelaskan tidak ada permintaan untuk keadaan darurat yang diterima dari negeri itu kerajaan Johor.

Pihak berkuasa di Singapura terus mengawasi keadaan berikutan laporan lebih banyak tapak pembuangan sisa haram telah ditemui di Pasir Gudang.[40] Pelbagai agensi Singapura sedang menjalankan pemeriksaan rutin dengan seorang menteri menjelaskan bahawa mereka mengambil perkara itu dengan serius kerana apa yang berlaku di negara jirannya Malaysia boleh menjejaskan keduanya.[40]

Kritikan tindak balas kerajaan dan tindakan undang-undang sunting

Putera Mahkota Johor Tunku Ismail Idris mengambil hal itu ke Twitter untuk menyatakan pendapatnya bahawa kerajaan sepatutnya mengisytiharkan keadaan darurat pada hari pertama kali berlaku dan memindahkan penduduk ke tempat sementara sehingga ada jaminan bahawa kawasan itu selamat.[41] Bekas Perdana Menteri Najib Razak merujuk sambutan kerajaan negeri perlahan terhadap pencemaran dan penolakan kerajaan Pakatan Harapan (PH) yang sekarang untuk memperuntukkan lebih banyak dana untuk membersihkan sungai yang terjejas dilihat kerana mereka memberikan lebih banyak wang berbanding dengan kehidupan dan kesihatan rakyat yang terjejas.[42] Timbalan Presiden Persatuan Cina Malaysia (MCA) Mah Hang Soon berkata langkah pencegahan yang tidak mencukupi meningkatkan tahap bahaya di kawasan yang terlibat.[43] Pada bulan Julai, seorang lelaki dilaporkan mengalami penyakit seperti miokimia seperti Parkinson selepas terdedah kepada pencemaran,[44][45] walaupun ini telah ditolak oleh Timbalan Menteri Kesihatan Malaysia, Lee Boon Chye yang mengatakan lelaki itu sudah lahir pramatang dan mempunyai sejarah kesesuaian kerana dia berusia empat tahun.[46] Sekumpulan 160 mangsa pencemaran itu kemudiannya memfailkan saman dan mengambil Menteri Besar Johor bersama-sama dengan kerajaan negeri ke mahkamah untuk mendapatkan pampasan kewangan untuk budak lelaki itu dan kerosakan lain yang disebabkan oleh lambakan bahan kimia toksik yang menyalahi undang-undang.[47]

Respons lain sunting

Syarikat kimia Lotte Chemical Titan Holdings Bhd. telah menafikan khabar angin bahawa mereka terlibat dalam pencemaran Sungai Kim Kim. Dalam satu kenyataan kepada Bursa Malaysia, Lotte Chemical Titan menyatakan secara terperinci: "Syarikat ini dengan ini menafikan khabar angin dan ingin mengumumkan bahawa ia tidak mempunyai sebarang penglibatan dengan insiden tersebut".[48][49] Penyanyi Indah Ruhaila meluahkan perasaan bimbang berhubung insiden tersebut, memandangkan ibu bapanya tinggal di Pasir Gudang. Beliau turut memujuk ibu bapanya agar meninggalkan kediaman mereka bagi mengelakkan kejadian pencemaran sisa kimia berlaku.[50]

Felo Pusat Kajian Sains dan Alam Sekitar, IKIM, Rosmidzatul Azila Mat Yamin meluahkan pandangan beliau mengenai insiden ini: "Apabila bencana seumpama ini berlaku, pastinya sedikit sebanyak mencalarkan imej dan mengundang persepsi negatif terhadap peranan badan-badan berkaitan pengurusan alam sekitar yang terlibat di negara ini. Antara persoalan yang pastinya timbul adalah membabitkan kelemahan dari sudut penguatkuasaan dan pemantauan badan-badan alam sekitar terlibat,".[51]

Lihat juga sunting

Rujukan sunting

  1. ^ 2.43 tan sisa bahan kimia dari Sungai Kim Kim (METROTV) Diarkibkan 2021-03-02 di Wayback Machine. Harian Metro. Diterbitkan pada 14 Mac 2019. Dicapai pada 14 Mac 2019.
  2. ^ Lori tangki buang bahan kimia dalam sungai[pautan mati kekal]. Berita Harian. Diterbitkan pada 7 Mac 2019. Dicapai pada 14 Mac 2019.
  3. ^ a b Dalang pencemaran sisa kimia berbahaya Sungai Kim Kim didakwa esok Diarkibkan 2020-05-12 di Wayback Machine. Berita Harian. Diterbitkan pada 13 Mac 2019. Dicapai pada 14 Mac 2019.
  4. ^ Tiga suspek dalang Sungai Kim Kim dicekup Diarkibkan 2019-03-14 di Wayback Machine. Astro Awani. Diterbitkan pada 11 Mac 2019. Dicapai pada 14 Mac 2019.
  5. ^ Rachel Genevieve Chia (14 March 2019). "Johor has closed 111 schools over toxic gases from a polluted river – here's the full timeline of what happened". Business Insider Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 August 2019. Dicapai pada 15 August 2019.
  6. ^ a b Rachel Genevieve Chia (15 March 2019). "Johor gas poisoning victims now at 2,775, but PM Mahathir says the situation is 'under control'". Business Insider Malaysia. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 August 2019. Dicapai pada 15 August 2019.
  7. ^ Mohd Farhaan Shah; Venesa Devi (8 March 2019). "Dozens rushed to hospital due to toxic fumes". The Star. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-08-15. Dicapai pada 16 August 2019.
  8. ^ "30 hospitalised in Johor after being exposed to toxic waste dumped into river". The Straits Times. 7 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 August 2019. Dicapai pada 15 August 2019.
  9. ^ a b c d "35 treated for chemical poisoning after illegal waste dumping in Johor's Pasir Gudang". Bernama. Channel NewsAsia. 7 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 August 2019. Dicapai pada 15 August 2019.
  10. ^ Venesa Devi (8 March 2019). "Victims of toxic fumes at Johor school share their experiences". The Star. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-08-15. Dicapai pada 15 August 2019.
  11. ^ Remar Nordin (9 March 2019). "79 health cases recorded in chemical dumping incident, clean-up in two days". The Star. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-08-15. Dicapai pada 15 August 2019.
  12. ^ "Police receive five reports on dumping of chemical waste in Sungai Kim Kim". Bernama. 9 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 August 2019. Dicapai pada 15 August 2019.
  13. ^ "207 people affected after second wave of chemical poisoning hits Pasir Gudang". Bernama. Channel NewsAsia. 12 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  14. ^ a b "Public apathy, illegal factories main causes of river pollution". Bernama. Daily Express. 21 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  15. ^ John Bunyan (13 March 2019). "Fire and Rescue D-G: Bad move to dump toxic chemicals in Pasir Gudang". The Malay Mail. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  16. ^ Ben Tan (19 March 2019). "Police nab two key suspects over Sungai Kim Kim toxic pollution". The Malay Mail. Diarkibkan daripada yang asal pada 17 August 2019. Dicapai pada 17 August 2019.
  17. ^ Siti A'isyah Sukaimi (24 June 2019). "Authorities confirm: Latest Pasir Gudang pollution caused by Sg Kim Kim toxic waste". New Straits Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-09-29. Dicapai pada 17 August 2019.
  18. ^ a b Mohamed Farid Noh (18 August 2019). "Sungai Daing, Sungai Kopok pula berminyak dan berbuih" [Daing River, Kopok River is now oily and foamy] (dalam bahasa Malay). Berita Harian. Diarkibkan daripada yang asal pada 2020-05-13. Dicapai pada 24 August 2019.CS1 maint: unrecognized language (link)
  19. ^ Veronica Elankovan (16 August 2019). "Another Johor River Becomes Black & Stinky Due To Toxic Waste Dumped By Nearby Factories". World of Buzz. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-12-16. Dicapai pada 24 August 2019.
  20. ^ a b Kes pencemaran bahan kimia: 13 sekolah sekitar Pasir Gudang diarah tutup Diarkibkan 2019-03-30 di Wayback Machine.mSTAR. Diterbitkan pada 13 Mac 2019. Dicapai pada 14 Mac 2019.
  21. ^ Mangsa gas sisa kimia Sungai Kim Kim meningkat 79 orang Diarkibkan 2019-03-12 di Wayback Machine. KOSMO!. Diterbitkan pada 9 Mac 2019. Dicapai pada 14 Mac 2019.
  22. ^ "Pasir Gudang chemical poisoning: What we know so far". Channel NewsAsia. 16 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 August 2019. Dicapai pada 15 August 2019.
  23. ^ "Army sends CBRN unit to assist operations at site of chemical pollution in Pasir Gudang". New Straits Times. 14 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-08-16. Dicapai pada 15 August 2019.
  24. ^ "ATM despatches two 'expert' teams to chemical waste pollution site". Bernama. 4 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  25. ^ "Inspection on Pasir Gudang chemical plants". The Sun. 14 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 15 August 2019. Dicapai pada 15 August 2019.
  26. ^ "Chemical fumes in Johor's Pasir Gudang were from dumped oil waste: Report". The Straits Times. 8 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  27. ^ Zazali Musa (18 March 2019). "Police arrest nine over Sungai Kim Kim pollution". The Star. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-08-17. Dicapai pada 17 August 2019.
  28. ^ Mohamed Farid Noh dan Mohd Fahmi Mohd Yusof (17 Mac 2019). 450 tan metrik sisa kimia Sungai Kim Kim dilupus Diarkibkan 2019-04-11 di Wayback Machine Berita Harian. Dicapai pada 11 April 2019.
  29. ^ Mohd Farhaan Shah (19 March 2019). "Sungai Kim Kim now clean, says Yeo". The Star. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-04-19. Dicapai pada 15 August 2019.
  30. ^ Pendakwaan kes buang sisa kimia Sungai Kim Kim ditangguh Diarkibkan 2019-04-01 di Wayback Machine. Sinar Harian. Diterbitkan pada 14 Mac 2019. Dicapai pada 15 Mac 2019.
  31. ^ Pendakwaan suspek pencemaran Sungai Kim Kim ditangguh Diarkibkan 2019-04-01 di Wayback Machine. Berita Harian. Diterbitkan pada 14 Mac 2019. Dicapai pada 15 Mac 2019.
  32. ^ Goh Yan Han (16 March 2019). "Pasir Gudang chemical spill: Facts about the 9 chemicals found and their health impact". The Straits Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  33. ^ Sg Kim Kim: Polis minta Interpol kesan warga S'pura Diarkibkan 2019-04-19 di Wayback Machine Malaysiakini (18 April 2019). Dicapai pada 19 April 2019.
  34. ^ "Pasir Gudang chemical spill: Singaporean and company director plead not guilty to 15 charges". Bernama. Channel NewsAsia. 25 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  35. ^ Pencemaran Sg Kim Kim: Seorang lagi suspek didakwa Diarkibkan 2019-05-05 di Wayback Machine Malaysiakini (25 April 2019). Dicapai pada 5 Mei 2019.
  36. ^ "Johor ruler demands speedy action against those who dumped chemical waste". Bernama. Free Malaysia Today. 12 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  37. ^ "Move to declare emergency in Johor chemical dump, Sultan pledges RM1 million". Coconuts KL. 14 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  38. ^ Rizalman Hammim (23 March 2019). "Johor Sultan: Chemical pollution case shows need for hospital in Pasir Gudang". New Straits Times. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-08-16. Dicapai pada 16 August 2019.
  39. ^ "Environmental Quality Act 1974 may be reviewed – PM". Bernama. Prime Minister's Office, Malaysia. 14 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  40. ^ a b "Singapore continues to monitor situation in Pasir Gudang as more illegal dumping found". Channel NewsAsia. 20 March 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  41. ^ Mohd Farhaan Shah (15 March 2019). "TMJ on chemical crisis: Govt should have declared emergency from day one". The Star. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-08-16. Dicapai pada 16 August 2019.
  42. ^ Veronica Elankovan (14 March 2019). "Najib: Govt Made Unwise Decision of Not Allocating Money to Clean Polluted Johor River". World of Buzz. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  43. ^ Mah Hang Soon (24 June 2019). "Incompetent preventive measures escalate hazard levels in Pasir Gudang". Malaysian Chinese Association. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  44. ^ "Boy has myokymia after exposure to Sungai Kim Kim pollutants [NSTTV]". Bernama. New Straits Times. 4 July 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 2019-08-16. Dicapai pada 16 August 2019.
  45. ^ Ben Tan (5 July 2019). "HKL diagnoses Pasir Gudang boy with myokymia after exposure to pollutants". The Malay Mail. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  46. ^ "No evidence linking Sungai Kim Kim pollution to boy's trembling ailment, says Malaysian Health Ministry". The Star/Asia News Network. The Straits Times. 6 July 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  47. ^ "Pasir Gudang pollution: 160 Sungai Kim Kim victims to sue Johor state government". Bernama. Channel NewsAsia. 8 July 2019. Diarkibkan daripada yang asal pada 16 August 2019. Dicapai pada 16 August 2019.
  48. ^ Lotte Chemical refutes rumours about polluting Sungai Kim Kim Diarkibkan 2019-03-21 di Wayback Machine The Star Online (20 Mac 2019). Dicapai pada 21 Mac 2019.
  49. ^ Lotte Chemical denies rumours of its involvement in Sg Kim Kim pollution Diarkibkan 2019-03-21 di Wayback Machine New Straits Times (20 Mac 2019). Dicapai pada 21 Mac 2019.
  50. ^ Farhana Ab Rahman (13 Mac 2019). Indah pujuk ibu bapa tinggalkan Pasir Gudang Diarkibkan 2019-04-01 di Wayback Machine Berita Harian. Dicapai pada 15 Mac 2019.
  51. ^ Rosmidzatul Azila Mat Yamin (9 April 2019). Iktibar bencana Sungai Kim Kim Diarkibkan 2019-04-11 di Wayback Machine Utusan Malaysia. Dicapai pada 11 April 2019.

Bacaan lanjut sunting

Pautan luar sunting

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Pencemaran_sisa_kimia_Sungai_Kim_Kim_2019&oldid=6102657"