Wikipedia

Rumpun tulisan Brahmi

Sejarah Huruf

Zaman Gangsa Pertengahan 19–15 SM

Maruwi 3 SM
Salasilah lengkap

Keluarga Brahmik ialah sekeluarga abjad suku kata (abugida) yang dipakai di Asia Selatan, Asia Tenggara, dan beberapa tempat di Asia Tengah dan Asia Timur, yang diturunkan dari tulisan Brāhmī.

Setiap satu abjad ini boleh dipanggil tulisan Brahmik atau tulisan Indik.

Perbandingan sunting

Berikut adalah jadual perbandingan beberapa tulisan Indik yang utama; sebutan disediakan mengikut piawaian perumian Perpustakaan Negara Kolkata dan IPA. Sebutan yang diberikan pokoknya mengikut bahasa Sanskrit, dan juga bahasa-bahasa lain sekiranya perlu, dan sesetengah aksara berbeza sebutannya dari yang dipaparkan.

Konsonan sunting

ISO k kh g gh ṅ c ch j jh ñ ṭ ṭh ḍ ḍh ṇ t th d dh n ṉ p ph b bh m y r ṟ l ḷ ḻ v ś ṣ s h
IPA k kʰ ɡ ɡʱ ŋ c cʰ ɟ ɟʱ ɲ ʈ ʈʰ ɖ ɖʱ ɳ t̪ t̪ʰ d̪ d̪ʱ n̪ n p pʰ b bʱ m j r ɾ l ɭ ɻ ʋ ʃ ʂ s ɦ
Oriya କ ଖ ଗ ଘ ଙ ଚ ଛ ଜ ଝ ଞ ଟ ଠ ଡ ଢ ଣ ତ ଥ ଦ ଧ ନ   ପ ଫ ବ ଭ ମ ଯ ର   ଲ ଳ   ଵ ଶ ଷ ସ ହ
Nagari Timur ক খ গ ঘ ঙ চ ছ জ ঝ ঞ ট ঠ ড ঢ ণ ত থ দ ধ ন   প ফ ব ভ ম য র/ৰ   ল     ৱ শ ষ স হ
Devanagari क ख ग घ ङ च छ ज झ ञ ट ठ ड ढ ण त थ द ध न ऩ प फ ब भ म य र ऱ ल ळ ऴ व श ष स ह
Gujarati ક ખ ગ ઘ ઙ ચ છ જ ઝ ઞ ટ ઠ ડ ઢ ણ ત થ દ ધ ન   પ ફ બ ભ મ ય ર   લ ળ   વ શ ષ સ હ
Gurmukhi ਕ ਖ ਗ ਘ ਙ ਚ ਛ ਜ ਝ ਞ ਟ ਠ ਡ ਢ ਣ ਤ ਥ ਦ ਧ ਨ   ਪ ਫ ਬ ਭ ਮ ਯ ਰ   ਲ ਲ਼   ਵ ਸ਼   ਸ ਹ
Tibet ཀ ཁ ག   ང ཅ ཆ ཇ   ཉ ཊ ཋ ཌ   ཎ ཏ ཐ ད   ན   པ ཕ བ   མ ཡ ར   ལ     ཝ ཤ ཥ ས ཧ
Brahmi                                                                          
Telugu క ఖ గ ఘ ఙ చ ఛ జ ఝ ఞ ట ఠ డ ఢ ణ త థ ద ధ న   ప ఫ బ భ మ య ర ఱ ల ళ   వ శ ష స హ
Kannada ಕ ಖ ಗ ಘ ಙ ಚ ಛ ಜ ಝ ಞ ಟ ಠ ಡ ಢ ಣ ತ ಥ ದ ಧ ನ   ಪ ಫ ಬ ಭ ಮ ಯ ರ ಱ ಲ ಳ ೞ ವ ಶ ಷ ಸ ಹ
Sinhala ක ඛ ග ඝ ඞ ච ඡ ජ ​ඣ​ ඤ ට ඨ ඩ ඪ ණ ත ථ ද ධ න   ප ඵ බ භ ම ය ර   ල ළ   ව ශ ෂ ස හ
Malayalam ക ഖ ഗ ഘ ങ ച ഛ ജ ഝ ഞ ട ഠ ഡ ഢ ണ ത ഥ ദ ധ ന   പ ഫ ബ ഭ മ യ ര റ ല ള ഴ വ ശ ഷ സ ഹ
Tamil க       ங ச   ஜ   ஞ ட       ண த       ந ன ப       ம ய ர ற ல ள ழ வ ஶ ஷ ஸ ஹ
Burma က ခ ဂ ဃ င စ ဆ ဇ ဈ ဉ/ည ဋ ဌ ဍ ဎ ဏ တ ထ ဒ ဓ န   ပ ဖ ဗ ဘ မ ယ ရ   လ ဠ ၔ ဝ ၐ ၑ သ ဟ
Khmer ក ខ គ ឃ ង ច ឆ ជ ឈ ញ ដ ឋ ឌ ឍ ណ ត ថ ទ ធ ន   ប ផ ព ភ ម យ រ   ល ឡ   វ ឝ ឞ ស ហ
Thai ก ข ค ฆ ง จ ฉ ช ฌ ญ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ต ถ ท ธ น   ป ผ พ ภ ม ย ร   ล ฬ   ว ศ ษ ส ห
Lao ກ ຂ ຄ   ງ ຈ   ຊ   ຍ           ຕ ຖ ທ   ນ   ປ ຜ ຟ ພ ມ ຢ ຣ   ລ     ວ     ສ ຫ
Bali ᬓ ᬔ ᬕ ᬖ ᬗ ᬘ ᬙ ᬚ ᬛ ᬜ ᬝ ᬞ ᬟ ᬠ ᬡ ᬢ ᬣ ᬤ ᬥ ᬦ   ᬧ ᬨ ᬩ ᬪ ᬫ ᬬ ᬭ   ᬮ     ᬯ ᬰ ᬱ ᬲ ᬳ
Baybayin ᜃ   ᜄ   ᜅ                     ᜆ   ᜇ   ᜈ   ᜉ   ᜊ   ᜋ ᜌ ᜇ   ᜎ           ᜐ ᜑ

Vokal sunting

Huruf vokal ditulis dalam bentuk tunggal di sebelah kiri setiap lajur, dan digabungkan dengan konsonan ka di sebelah kanan.

ISO a ā æ ǣ i ī u ū e ē ai o ō au r̥ r̥̄ l̥ l̥̄
IPA ə ɑː æ æː i iː u uː e eː əi o oː əu r̩ r̩ː l̩ l̩ː
Oriya ଅ କ ଆ କା         ଇ କି ଈ କୀ ଉ କୁ ଊ କୂ     ଏ କେ ଐ କୈ     ଓ କୋ ଔ କୌ ଋ କୃ ୠ କୄ ଌ କୢ ୡ କୣ
Nagari Timur অ ক আ কা অ্যা ক্যা     ই কি ঈ কী উ কু ঊ কূ     এ কে ঐ কৈ     ও কো ঔ কৌ ঋ কৃ ৠ কৄ ঌ কৢ ৡ কৣ
Devanagari अ क आ का अॅ कॅ ऑ कॉ इ कि ई की उ कु ऊ कू ऎ कॆ ए के ऐ कै ऒ कॊ ओ को औ कौ ऋ कृ ॠ कॄ ऌ कॢ ॡ कॣ
Gujarati અ ક આ કા         ઇ કિ ઈ કી ઉ કુ ઊ કૂ     એ કે ઐ કૈ     ઓ કો ઔ કૌ ઋ કૃ ૠ કૄ ઌ કૢ ૡ કૣ
Gurmukhi ਅ ਕ ਆ ਕਾ         ਇ ਕਿ ਈ ਕੀ ਉ ਕੁ ਊ ਕੂ     ਏ ਕੇ ਐ ਕੈ     ਓ ਕੋ ਔ ਕੌ                
Tibet ཨ ཀ ཨཱ ཀཱ         ཨི ཀི ཨཱི ཀཱི ཨུ ཀུ ཨཱུ ཀཱུ     ཨེ ཀེ ཨཻ ཀཻ     ཨོ ཀོ ཨཽ ཀཽ རྀ ཀྲྀ རཱྀ ཀཷ ལྀ ཀླྀ ལཱྀ ཀླཱྀ
Brahmi                                                                        
Telugu అ క ఆ కా         ఇ కి ఈ కీ ఉ కు ఊ కూ ఎ కె ఏ కే ఐ కై ఒ కొ ఓ కో ఔ కౌ ఋ కృ ౠ కౄ ఌ కౢ ౡ కౣ
Kannada ಅ ಕ ಆ ಕಾ         ಇ ಕಿ ಈ ಕೀ ಉ ಕು ಊ ಕೂ ಎ ಕೆ ಏ ಕೇ ಐ ಕೈ ಒ ಕೊ ಓ ಕೋ ಔ ಕೌ ಋ ಕೃ ೠ ಕೄ ಌ ಕೢ ೡ ಕೣ
Sinhala අ ක ආ කා ඇ කැ ඈ කෑ ඉ කි ඊ කී උ කු ඌ කූ එ කෙ ඒ කේ ඓ කෛ ඔ කො ඕ කෝ ඖ කෞ ඍ කෘ ඎ කෲ ඏ කෟ ඐ කෳ
Malayalam അ ക ആ കാ         ഇ കി ഈ കീ ഉ കു ഊ കൂ എ കെ ഏ കേ ഐ കൈ ഒ കൊ ഓ കോ ഔ കൗ ഋ കൃ ൠ കൄ ഌ കൢ ൡ കൣ
Tamil அ க ஆ கா         இ கி ஈ கீ உ கு ஊ கூ எ கெ ஏ கே ஐ கை ஒ கொ ஓ கோ ஔ கௌ                
Burma အ က အာ ကာ         ဣ ကိ ဤ ကီ ဥ ကု ဦ ကူ ဧ ကေ အေး ကေး     ဩ ကော     ဪ ကော် ၒ ကၖ ၓ ကၗ ၔ ကၘ ၕ ကၙ
Khmer ឣ ក ឤ កា         ឥ កិ ឦ កី ឧ កុ ឩ កូ     ឯ កេ ឰ កៃ     ឱ កោ ឳ កៅ ឫ ក្ឫ ឬ ក្ឬ ឭ ក្ឭ ឮ ក្ឮ
Thai อะ ก อา กา         อิ กิ อี กี อุ กุ อู กู     เ เก อาย กาย     โอ โก อาว กาว อฤ กฤ อฤๅ กฤๅ อฦ กฦ อฦๅ กฦๅ
Bali ᬅ ᬓ ᬆ ᬓᬵ         ᬇ ᬓᬶ ᬈ ᬓᬷ ᬉ ᬓᬸ ᬊ ᬓᬹ     ᬏ ᬓᬾ ᬐ ᬓᬿ     ᬑ ᬓᭀ ᬒ ᬓᭁ ᬋ ᬓᬺ ᬌ ᬓᬻ ᬍ ᬓᬼ ᬎ ᬓᬽ
Baybayin ᜀ               ᜁ ᜃᜒ     ᜂ ᜃᜓ     ᜁ ᜃᜒ         ᜂ ᜃᜓ                        

Catatan: Glif-glif untuk r̥̄, l̥, l̥̄ adalah lapuk atau jarang sekali digunakan.

Angka sunting

Angka Devanagari Nagari Timur Gurmukhi Gujarat Oriya Tamil Telugu Kannada Malayalam Tibet Burma
0 ० ০ ੦ ૦ ୦ ೦ ౦ ೦ ൦ ༠ ၀
1 १ ১ ੧ ૧ ୧ ௧ ౧ ೧ ൧ ༡ ၁
2 २ ২ ੨ ૨ ୨ ௨ ౨ ೨ ൨ ༢ ၂
3 ३ ৩ ੩ ૩ ୩ ௩ ౩ ೩ ൩ ༣ ၃
4 ४ ৪ ੪ ૪ ୪ ௪ ౪ ೪ ൪ ༤ ၄
5 ५ ৫ ੫ ૫ ୫ ௫ ౫ ೫ ൫ ༥ ၅
6 ६ ৬ ੬ ૬ ୬ ௬ ౬ ೬ ൬ ༦ ၆
7 ७ ৭ ੭ ૭ ୭ ௭ ౭ ೭ ൭ ༧ ၇
8 ८ ৮ ੮ ૮ ୮ ௮ ౮ ೮ ൮ ༨ ၈
9 ९ ৯ ੯ ૯ ୯ ௯ ౯ ೯ ൯ ༩ ၉

Lihat juga sunting

  • ISCII — skema pengekodan yang dikhususkan untuk memaparkan tulisan Brahmik

Pautan luar sunting

Rujukan sunting

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Rumpun_tulisan_Brahmi&oldid=6061744"