Thunnini

suku ikan
(Dilencongkan daripada Tuna)

Thunnini ialah suku ikan air masin yang sering dikenali sebagai tuna, aya atau tongkol,[2] dalam keluarga kembung, Scombridae. Thunnini merangkumi 15 spesies dalam lima genus.[3] Ia mempunyai saiz yang sangat berbeza, menjulat daripada aya peluru (panjang maks: 50 cm atau 1.6 ka, berat: 1.8 kg atau 4 lb) sehinggalah tuna sirip biru Atlantik (panjang maks: 4.6 m atau 15 ka, berat: 684 kg atau 1,508 lb), yang puratanya 2 m (6.6 ka) dan dipercayai hidup sehingga 50 tahun.

Tuna
Julat zaman: Ypres-kini , 56.0–0 Ma
[1]
Tuna (dari atas): albakor, tuna sirip biru Atlantik, aya jepun, tuna sirip kuning, tuna mata besar
Pengelasan saintifik s
Domain: Eukaryota
Alam: Animalia
Filum: Chordata
Kelas: Actinopterygii
Order: Scombriformes
Keluarga: Scombridae
Subkeluarga: Scombrinae
Tribus: Thunnini
Starks, 1910
Genus

Sebagai pemangsa yang aktif dan tangkas, tuna mempunyai badan yang ramping, menggaris arus, dan merupakan antara ikan pelagik paling cepat berenang – aya sirip kuning contohnya mampu berenang mencapai kelajuan sehingga 75 km/j (47 mph).[4]

Tuna diternak secara komersial dan digemari untuk dipancing dengan tujuan beriadah. Hasil penangkapan ikan yang berlebihan, stok beberapa spesies tuna, seperti tuna sirip biru selatan, hampir pupus.[5] Ikan tuna bertaburan luas di lautan-lautan beriklim sederhana dunia.[6]

Etimologi

sunting

Nama tuna dipinjamkan daripada bahasa Inggeris daripada kata bahasa Sepanyol atún daripada bahasa Arab Andalusia at-tūn yang diasimilasikan daripada al-tūn التون [Bahasa Arab Modern التن] dari kata Latin thunnus.[7] Nama suku Thunnini juga dijejak daripada perkataan Thunnus. Perkataan Thunnus dipinjamkan daripada kata Bahasa Yunani Kuno: θύννος, thýnnos yang dipakai pada spesies Thunnus thynnus sin. Scomber thynnus[8][9] daripada kata θύνω thýnō "meluru".[10]

Taksonomi

sunting

Suku Thunnini ialah klad monofiletik yang merangkumi 15 spesies dalam lima genus:

Kladogram ialah alat untuk membayangkan dan membandingkan hubungan evolusi antara takson, dan dibaca dari kiri ke kanan mengikut garis masa. Kladogram berikut menggambarkan hubungan antara tuna dan suku lain dalam keluarga Scombridae. Contohnya, kladogram menggambarkan aya jepun lebih berkait rapat dengan tuna sebenar berbanding tuna langsing (tuna paling primitif), dan saudara terdekat lain bagi tuna adalah bonito daripada suku Sardini.[3]

Tuna: suku Thunnini, dalam keluarga Scombridae
keluarga Scombridae 
 subkeluarga
Gasterochismatinae 

 setan jangki (satu genus)

 subkeluarga
Scombrinae 
suku Scombrini 

 kembung (dua genus)  

suku Scomberomorini 

 tenggiri (tiga genus)  

suku Sardini 

 bonito (empat genus)  

 suku Thunnini,
 tuna 

 Allothunnus, tuna langsing

 Auxis, aya selasih  

 Euthynnus, tuna kecil  

 Katsuwonus, aya jepun  

 Thunnus, tuna sebenar 
 subgenus Thunnus

 kumpulan sirip biru  

 subgenus Neothunnus

 kumpulan sirip kuning  

Kladogram: Tuna dikelaskan kepada suku Thunnini (di bawah-tengah dalam kladogram di atas) – satu daripada empat suku yang ada dalam keluarga Scombridae.[3]

Badan tuna bergaris arus untuk membantunya berenang dengan laju. Ia ada dua sirip yang terpisah di belakangnya. Sirip atasnya boleh direndahkan dan disokong oleh duri-duri badan.[11] Sirip pinggul terletak di bawah sirip dada. Kedua-dua sirip belakang dan sirip pinggul boleh disentap kembali apabila tuna berenang laju.[11]

Ekornya berbentuk bulan sabit. Bahagian atas badannya berwarna biru gelap manakala bahagian bawahnya berwarna keputihan untuk membantunya menyamar.[12] Tuna dapat mengekalkan suhu tubuh lebih tinggi daripada air di sekelilingnya.

Rujukan

sunting
  1. ^ "Tribe Thunnini Starks 1910". The Paleobiology Database. Diarkibkan daripada yang asal pada 21 Januari 2019. Dicapai pada 20 Januari 2019.
  2. ^ Yusri Atan; Hamadan Jaafar; Abdul Rahman Abdul Majid (2015). "Ikan Laut Malaysia: Glosari Nama Sahih Spesies Ikan". Dewan Bahasa dan Pustaka. m/s. 199-202. ISBN 9789834603755.
  3. ^ a b c Graham, Jeffrey B.; Dickson, Kathryn A. (2004). "Tuna Comparative Physiology". The Journal of Experimental Biology. 207 (23): 4015–4024. doi:10.1242/jeb.01267. PMID 15498947.
  4. ^ Block, Barbara A.; Booth, David; Carey, Francis G. (1992). "Direct measurement of swimming speeds and depth of blue marlin" (PDF). Journal of Experimental Biology. 166: 267–284. ISSN 0022-0949. Dicapai pada 19 September 2012.
  5. ^ Collette, B.B.; Boustany, A.; Fox, W.; Graves, J.; Juan Jorda, M.; Restrepo, V. (2011). "Thunnus maccoyii". Senarai Merah IUCN Versi 2014.3. Kesatuan Pemuliharaan Alam Sekitar Antarabangsa. Dicapai pada 7 Jun 2019. This species has been intensively fished since the early 1950s. Its generation length is conservatively estimated to be 12 years. Estimated spawning stock biomass has declined approximately 85% over the past 36 years (1973–2009) and there is no sign that the spawning stock is rebuilding. It is therefore listed as Critically Endangered. Implementation of effective conservation and management measures are urgently needed.
  6. ^ "Status of the World Fisheries for Tuna". Yayasan Kelestarian Makanan Laut Antarabangsa. November 2022. Dicapai pada 17 Disember 2022. Cite journal requires |journal= (bantuan)
  7. ^ "tuna". American Heritage Dictionary. Houghton Mifflin Harcourt Publishing Company. 2015. Dicapai pada 7 Jun 2019‎. Check date values in: |access-date= (bantuan)
  8. ^ Lewis, Charlton T.; Short, Charles (1879). "thunnus". A Latin Dictionary. Perseus Digital Library.
  9. ^ Liddell, Henry George; Scott, Robert (1940). "θύννος". A Greek-English Lexicon. Perseus Digital Library.
  10. ^ Liddell, Henry George; Scott, Robert (1940). "θύνω". A Greek-English Lexicon. Perseus Digital Library.
  11. ^ a b Biological characteristics of tuna. Jabatan Perikanan dan Penternakan Ikan, Pertubuhan Makanan dan Pertanian. n.d. Dicapai pada 17 Disember 2022.
  12. ^ Gibbs, Elizabeth (n.d.). "Fact Sheet: Tuna #P1412". Rhode Island Sea Grant. Diarkibkan daripada yang asal pada 12 Julai 2012. Dicapai pada 20 September 2012.

Bibliografi

sunting

Bacaan lanjut

sunting
 
Wikibooks
Buku resipi Wikibuku mempunyai resipi