Wahah

Dalam geografi, sebuah wahah (Jawi: ‏واحة‎code: ms is deprecated ‎) atau oasis (Jawi: ‏اوواسيس‎code: ms is deprecated ‎) ialah sebuah kawasan terpencil kehijauan di sebuah gurun, biasanya mengeliling sebuah mata air atau sumber air yang mirip. Wahah juga memberikan habitat untuk haiwan dan manusia jika kawasan itu cukup besar.

Lokasi wahah telah menjadi kepentingan kritikal untuk jalan perdagangan dan angkutan di kawasan-kawasan gurun. Kabilah-kabilah harus mengambara melalui wahah supaya bekalan air dan makanan dapat ditambah. Oleh itu, kawalan politik atau ketenteraan sebuah wahah telah dalam banyak perkara bermakna kawalan perdagangan pada jalan yang khusus; wahah Awjila, Ghadames dan Kufra yang terletak di Libya hari ini contohnya telah banyak pelbagai kali menjadi titik penting perdagangan di Sahara Utara-Selatan dan Timur-Barat.

Penamaan sunting

Perkataan wahah dalam bahasa Melayu dipinjam daripada bahasa Arab وَاحَةcode: ar is deprecated wāḥah.^[1] Perkataan oasis pula merupakan serapan bahasa Inggeris daripada istilah bahasa Yunani Purba - ὄασις óasis melalui pinjaman bahasa Latin, Kedua-dua nama ini berakar daripada istilah bahasa Mesir (kemudiannya bahasa Qibti) iaitu ouahe atau wahe yang bermaksud "tempat kediaman".^[2]

Geologi sunting

Wahah Huacachina di Ica, Peru

Wahah dibentuk dari sungai bawah tanah atau akuifer seperti sebuah akuifer artesia, di mana air dapat mencapai permukaan secara semulajadi oleh tekanan atau perigi-perigi dibina manusia. Ribut petir yang berlaku jarang-jarang menyumbang air untuk menampun wahah semula jadi seperti tuat.

Penanaman tumbuhan sunting

Oasis in the Libyan part of the Sahara

Mereka yang menghuni harus menguruskan tanah dan air yang ada di wahah di mana tanaman seperti kurma, buah tin, zaitun atau aprikot dapat ditanam dengan baik. Pohon-pohon kurma membentuk lapisan teduh atas yang utama agar pokok yang lebih rendah seperti pic dapat hidup subur lalu membentuk lapisan tengah. Kesemua lapisan ini diuruskan agar penggunaan galian dan air dalam tanah dapat digunakan dengan sebaiknya. Wahah yang lebih lembap boleh menjadi tempat pilihan bagi menanam syauran dan bijirin (gandum, sekoi dan sebagainya).^[3]

Wahah terkenal sunting

Afrika sunting

Lembah dan delta Sungai Nil, Mesir, is claimed as the world's biggest oasis by the 2007 edition of The Guinness Book of World Records with a stated area of 22,000 square kilometres.^{[perlu rujukan]}
Wahah Bahariya, Mesir
Wahah Farafra, Mesir
Gaberoun, Libya
Kufra Oasis, Libya
M'Zab Valley, Algeria
Ouargla, Algeria
Siwa Oasis, Mesir
Tafilalt, Maghribi
Timimoun, Algeria
Tozeur, Tunisia
Tuat, Algeria

Benua Amerika sunting

Kawasan Lindungan Hidupan Liar Fish Springs, Utah, Amerika Syarikat.

Fish Springs National Wildlife Refuge, United States
Huacachina, Peru
La Cienega, New Mexico, paraje di El Camino Real de Tierra Adentro
Lembah Las Vegas, Amerika Syarikat, what was once an oasis in the vast Mojave desert has over the years grown into a vibrant metropolitan area of over 1.8 million people, location of the famed Las Vegas Strip. ^[4]
Mulege, Baja California Sur, Mexico
San Ignacio, Baja California Sur, Mexico
San Pedro de Atacama, Chile
Twentynine Palms, California, Amerika Syarikat
Warm Springs Area, Nevada, Amerika Syarikat

Asia sunting

Ein Gedi, Israel

Al Ahsa, wahah yang terbesar di Asia,^{[perlu rujukan]} Arab Saudi.
Al-Qatif, wahah besar di pesisiran Teluk Parsi milik Arab Saudi
Azraq, Jordan
Ein Gedi, Israel
Loulan, China
Marin, China
Niya, China
Tabas, Iran
Turpan, China
Yarkand, China

Australasia sunting

Palm Valley, Central Australia

Eropah sunting

Herðubreiðarlindir, a so-called oasis-like area in the frozen Highlands of Iceland^{[perlu rujukan]}

Lihat juga sunting

Qanat

Rujukan sunting

^ Sudarno 1992, m/s. 267.
^ Douglas Harper. "Etymonline - Origin of 'Oasis'". Online Etymology Dictionary. Dicapai pada 2011-07-30.
^ http://library.eb.co.uk/eb/article-9056610
^ [1], http://www.lvol.com/lvoleg/hist/lvhist.html.

Sumber utama sunting

(Perancis) référence: Jardins au désert (Vincent Battesti)|Battesti (Vincent), Jardins au désert, Evolution des pratiques et savoirs oasiens, Jérid tunisien, Paris, Éditions IRD, coll. À travers champs, 2005, 440 p. ISBN 2-7099-1564-2 Open Archives: book in free access / in French
Sudarno (1992). Kata serapan dari bahasa Arab (ed. 2). Jakarta: Arikha Media Cipta. OCLC 29516877.CS1 maint: ref=harv (link)

Pautan luar sunting

Media berkenaan Wahah di Wikimedia Commons
Takrifan kamus wahah di Wikikamus

[FOOTNOTESudarno1992267-1] Sudarno 1992, m/s. 267.

[OnlineEtymology-2] Douglas Harper. "Etymonline - Origin of 'Oasis'". Online Etymology Dictionary. Dicapai pada 2011-07-30.

[3] ttp://library.eb.co.uk/eb/article-9056610

[4] [1], http://www.lvol.com/lvoleg/hist/lvhist.html.

[1]

[2]

[3]

[4]