Wilayah-wilayah di Korea

Wilayah-wilayah di Korea (Do; hangul: 도; hanja: ) telah menjadi bahagian pentadbiran utama Korea sejak pertengahan dinasti Goryeo pada awal abad ke-11, dan didahului oleh bahagian yang sama peringkat wilayah (Ju dan Mok) dijejak kembali ke Silla Bersatu, pada akhir abad ke-7.

Semasa Tempoh Silla Bersatu (668-935 M), Korea dibahagikan kepada sembilan Ju (주; 州), sebuah perkataan lama untuk "wilayah" yang digunakan untuk menamakan kedua-dua wilayah kerajaan dan ibu kota wilayah.

Selepas Goryeo mengalahkan Silla dan Baekje Akhir pada tahun 935 dan 936, kerajaan baru "dibahagikan kepada satu daerah diraja (Ginae; 기내; 畿內) dan dua belas daerah pentadbiran (Mok; 목; )", yang tidak lama kemudian dibahagikan kepada sepuluh wilayah (Do). Pada tahun 1009, negara ini dibahagikan lagi, kali ini menjadi satu daerah diraja, lima wilayah (Do) dan dua daerah sempadan (Gye; 계; ?).

Selepas Dinasti Joseon berkuasa pada tahun 1392, negara itu telah dibahagikan kepada lapan wilayah baru (Do) pada tahun 1413. Sempadan-sempadan wilayah itu telah mencerminkan dengan jelas sempadan rantau dan dialek utama, dan masih sering dirujuk di Korea hari ini sebagai Lapan Wilayah (Paldo). Pada tahun 1895, sebagai sebahagian daripada Reformasi Gabo, negara itu telah dibahagikan kepada 23 daerah (Bu; 부; ), yang digantikan setahun kemudian oleh tiga belas wilayah baru.

Tiga belas wilayah pada tahun 1896 termasuk tiga dari lapan wilayah asal, dengan lima wilayah asal yang lain dibahagikan kepada bahagian utara dan selatan (Bukdo (북도; 北 道) dan Namdo (남도; 南 道)). Tiga belas wilayah kekal tidak berubah sepanjang tempoh pemerintahan Jepun.

Dengan pembebasan Korea pada tahun 1945, semenanjung Korea dibahagikan kepada Korea Utara dan Korea Selatan di bawah kepercayaan dari Kesatuan Soviet dan Amerika, dengan garis pemisah yang diasaskan sepanjang latitud selari ke-38. Akibatnya, tiga buah wilayah—Hwanghae, Gyeonggi, dan Gangwon (Kangwŏn)—dibahagikan kepada Korea Utara dan Korea Selatan hari ini.

Bandar-bandar khas Seoul dan P'yŏngyang dibentuk pada tahun 1946. Antara 1946 dan 1954, lima wilayah baru diwujudkan: Jeju di Korea Selatan, dan Hwanghae Utara dan Selatan, Chagang, dan Ryanggang di Korea Utara.

Sejak 1954, sempadan wilayah di Utara dan Selatan kekal tidak berubah tetapi bandar-bandar baru dan kawasan pentadbiran khas telah diwujudkan.

Wilayah Silla Bersatu

sunting

Pada 660, kerajaan tenggara Silla menakluki Baekje di Barat Daya, dan pada 668, Silla menakluk Goguryeo di utara dengan bantuan Dinasti Tang China. Buat pertama kalinya, kebanyakan semenanjung Korea diperintah oleh satu kuasa tunggal. Sempadan utara Silla berjalan menrentangi tengah-tengah selatan Goguryeo, dari Sungai Taedong (yang mengalir melalui P'yŏngyang) di barat ke Wŏnsan di Kangwon zaman moden di timur. Pada tahun 721, Silla mengukuhkan sempadan utara dengan Balhae (yang menggantikan Goguryeo di utara) dengan membina tembok antara P'yŏngyang dan Wŏnsan.

Ibu kota negara itu adalah Geumseong (Gyeongju moden), dan sub-ibu kota terletak di Geumgwan-gyeong (Gimhae), Namwon-gyeong, Seowon-gyeong (Cheongju), Jungwon-gyeong (Chungju), dan Bugwon-gyeong (Wonju).

Negara ini dibahagikan kepada sembilan wilayah (Ju): tiga di wilayah pra-660 Silla, dan tiga masing-masing di bekas kerajaan Baekje dan Goguryeo.

Jadual di bawah menyenaraikan tiga kerajaan terdahulu, nama setiap wilayah dalam abjad Rumi, hangul, dan hanja, serta ibu kota wilayah, dan wilayah setara zaman moden.

Bekas kerajaan Wilayah Hangul Hanja Ibu kota Setara moden
Silla Yangju 양주 良州 Yangju Gyeongsang Timur
Gangju 강주 康州 Gangju Barat Gyeongsang Selatan
Sangju 상주 尙州 Sangju Barat Gyeongsang Utara
Baekje Muju 무주 武州 Muju Jeolla Selatan
Jeonju 전주 全州 Jeonju Jeolla Utara
Ungju 웅주 熊州 Gongju Chungcheong Selatan
Goguryeo Hanju 한주 漢州 Hanju (Seoul) Chungcheong Utara, Gyeonggi, Hwanghae
Sakju 삭주 朔州 Sakju Barat Gangwon
Myeongju 명주 溟州 Myeongju Timur Gangwon

Wilayah Goryeo

sunting

Pada tahun 892, Gyeon Hwon mengasaskan kerajaan Baekje Akhir di barat daya Silla, dan pada tahun 918, Wanggeon (Raja Taejo) mendirikan kerajaan Goryeo di barat laut, dengan ibu kota di Songak (Kaesŏng moden). Pada tahun 935, Goryeo menakluk sisa-sisa Silla, dan pada tahun 936, ia menaklukkan Baekje Akhir. Songak berkembang luas dan dinamakan semula sebagai Gaegyeong. Taejo memperluaskan wilayah negara ini dengan menakluk sebahagian tanah yang sebelumnya milik Goguryeo, di barat laut semenanjung Korea, sejauh utara ke Sungai Amnok (Sungai Yalu). Sebuah dinding dibina dari Sungai Amnok di barat laut ke Laut Jepun (Timur Laut Korea) di tenggara, di sempadan antara Goryeo dan timur laut wilayah Jurched.

Negara ini mempunyai sebuah ibu kota (Gaegyeong) dan tiga sub-ibu kota: Donggyeong (Gyeongju moden dan bekas ibu kota Silla), Namgyeong (Seoul moden), dan Seogyeong (P'yŏngyang moden).

Pada asalnya, negara itu mempunyai satu daerah diraja (Ginae; 기내; 畿內) di sekitar Gaegyeong dan dua belas daerah pentadbiran (Mok; 목: 牧): (Ambil maklum bahawa Gwangju-mok adalah Gwangju-si zaman moden di Wilayah Gyeonggi, bukan Bandar Metropolitan Gwangju.)

Dua belas daerah tersebut telah dibahagikan kepada sepuluh wilayah (Do; 도; 道). Gwannae-do termasuk daerah pentadbiran Yangju, Hwangju, Gwangju, dan Haeju; Jungwon-d termasuk Chungju dan Cheongju; Hanam-do menggantikan Gongju; Gangnam-do menggantikan Jeonju; Yeongnam-do menggantikan Sangju; Sannam-do menggantikan Jinju; dan Haeyang-do menggantikan Naju dan Seungju; tiga wilayah baru yang lain adalah Yeongdong-do, Panbang-do, dan Paeseo-do.

Akhirnya, pada tahun 1009, sepuluh buah wilayah telah dibahagikan semula, kali ini menjadi lima wilayah (Do) dan dua daerah sempadan (Gye; 계??). ↑ Jadual di bawah menyenaraikan wilayah Silla, daerah administratif Goryeo yang menggantikan mereka, kemudian wilayah pra-dan pasca-1009, serta wilayah setara moden mereka.

Wilayah Silla Daerah pentadbiran Wilayah ra-1009 Wilayah pasca-1009 Setara moden
Hanju Gyeonggi (京畿) Gyeonggi Gyeonggi Kaesŏng
Yangju-mok (揚州牧) Gwannae-do Seohae-do Hwanghae
Hwangju-mok (黃州牧) Hwanghae Utara
Haeju-mok (海州牧) Hwanghae Selatan
Gwangju-mok (廣州牧) Yanggwang-do Gyeonggi
Chungju-mok (忠州牧) Jungwon-do Chungcheong Utara
Ungju Cheongju-mok
Gongju-mok Hanam-do Chungcheong Selatan
Jeonju Jeonju-mok (全州牧) Gangnam-do Jeolla-do Jeolla Utara
Muju Naju-mok Haeyang-do Jeolla Selatan
Seungju
Sangju Sangju-mok Yeongnam-do Gyeongsang-do Gyeongsang Utara
Gangju Jinju-mok Sannam-do Barat Gyeongsang Selatan
Yangju Yeongdong-do Timur Gyeongsang Selatan
Sakju Sakbang-do Gyoju-do Gangwon
Myeongju Donggye
Paeseo-do Bukgye Pyeongan

Wilayah Joseon

sunting

Pada tahun 1413, Korea (pada masa itu dipanggil Joseon) dibahagikan kepada lapan wilayah: Chungcheong, Gangwon, Gyeonggi, Gyeongsang, Jeolla, Hamgyŏng (yang asalnya dipanggil Yeonggil), Hwanghae (yang asalnya disebut P'unghae), dan P'yŏngan.

Rumi RR Rumi M–R Hangul Hanja Asal nama Ibu kota Kawasan Dialek Korea Wilayah pasca-1896
Chungcheong Ch'ungch'ŏng 충청도 忠淸道 Chungju (충주 忠州),

Cheongju (청주 淸州)

Gongju Hoseo Dialek Chungcheong ChungcheongbukChungcheongnam
Gangwon Kangwŏn 강원도 江原道 Gangneung (강릉 江陵),

Wonju (원주 原州)

Wonju Gwandong(Yeongseo, Yeongdong (1)) Dialek Gangwon Gangwon
Gyeonggi Kyŏnggi 경기도 京畿道 (Lihat nota) Hanseong

(Seoul)

Gijeon (2) Dialek Seoul Gyeonggi
Gyeongsang Kyŏngsang 경상도 慶尙道 Gyeongju (경주 慶州),

Sangju (상주 尙州)

Daegu Yeongnam Dialek Gyeongsang Gyeongsangbuk

Gyeongsangnam

Hamgyeong Hamgyŏng 함경도 咸鏡道 Hamhung (함흥 咸興),

Kyongsong (경성 鏡城)

Hamhung Kwanbuk, Kwannam (3) Dialek Hamgyŏng Hamgyŏngbuk

Hamgyŏngnam

Hwanghae Hwanghae 황해도 黃海道 Hwangju (황주 黃州),

Haeju (해주 海州)

Haeju Haeso Dialek Hwanghae Hwanghae (4)
Jeolla Chŏlla 전라도 全羅道 Jeonju (전주 全州),

Naju (나주 羅州)(5)

Jeonju Honam Dialek Jeolla;

Bahasa Jeju (6)

Jeollabuk

Jeollanam

Pyeongan P'yŏngan 평안도 平安道 Pyongyang (평양 平壤),

Anju (안주 安州)

Pyongyang Kwanso Dialek Pyongan P'yŏnganbuk

P'yŏngannam

 
Lapan Wilayah (Paldo)
Notes
1. "Gwandong" adalah nama rantau ini secara keseluruhan, dengan "Yeongseo" yang menandakan separuh bahagian barat wilayah itu dan "Yeongdong" pula bahagian timur. "Yeongdong" digunakan lebih kerap berbanding kedua-dua istilah lain, bagaimanapun, rujukan kepada kereta api dan rangkaian jalan yang melintasi Gangwon, menghubungkan kawasan Seoul dan Yeongdong.
2. Nama wilayah itu secara harfiah bermaksud "kawasan dalam lingkungan jejari 500-li (200-km)" (gi; ) "ibu kota" (Gyeong; ), merujuk kepada ibu kota diraja Hanseong (Seoul moden). Nama serantau "Gijeon" sudah usang. Istilah abad ke-20 "Sudogwon" ("Wilayah Ibu Kota") digunakan hari ini untuk menunjukkan konurbasi Seoul-Incheon dan bahagian Wilayah Gyeonggi yang menjadi sebahagian daripada kawasan bandar yang sama dibina.
3. "Gwanbuk" digunakan untuk merujuk sama ada keseluruhan wilayah itu, atau hanya bahagian utaranya. Dalam kes yang kedua, "Gwannam" dahulu digunakan untuk menandakan bahagian selatan wilayah itu.
4. Pembahagian moden wilayah itu ke kepada Utara dan Selatan tidak berlaku sehingga tahun 1954.
5. Awalan "n" dalam "Naju" disebut sebagai "l" ("L") apabila ia muncul selepas konsonan lain; akhiran "n" dalam "Jeon" untuk "Jeonju" kemudian diasimilasikan dengan bunyi "l".
6. Dialek Jeju yang tersendiri digunakan di Pulau Jeju, yang menjadi wilayah yang berasingan pada tahun 1946.

Daerah-daerah Lewat Joseon

sunting
 
23 Daerah (Isipsambu)

Pada tahun 1895, Korea telah dibahagikan kepada 23 buah daerah (Bu; 부; 府), masing-masing dinamakan sempena bandar atau kaunti yang menjadi ibu kotanya. Daerah-daerah itu hanya sekejap, kerana tahun berikutnya, sistem wilayah telah dikembalikan.


Wilayah di Empayar Korea

sunting
 
13 Wilayah (Sipsamdo)

Pada 1896, lapan buah bekas wilayah itu telah dikembalikan, dengan lima daripada mereka (Chungcheong, Gyeongsang, Jeolla, Hamgyŏng, dan P'yŏngan) dibahagikan kepada Wilayah Utara dan Selatan (Bukdo (북도; 北 道) dan Namdo (남도; 南 道)). Sistem yang dihasilkan daripada tiga belas buah wilayah berlangsung sehingga Pembahagian Korea pada tahun 1945.

Tiga belas wilayah itu ialah: Chungcheong Utara dan Selatan, Gangwon, Gyeonggi, Gyeongsang Utara dan Selatan, Hamgyŏng Utara dan Selatan, Hwanghae, Jeolla Utara dan Selatan, dan P'yŏngan Utara dan Selatan.

Wilayah Korea di bawah pemerintahan penjajah Jepun (Chōsen)

sunting

Di bawah pemerintahan Jepun, wilayah Korea tetap sama, hanya mengambil nama hanja Jepun. Wilayah Chōsen adalah:

Nama Jepun Kana Hanja/Kanji Nama Korea Hangul
Chūsei-hokudō ちゅうせいほくどう 忠清北道 Chungcheong-bukdo 충청북도
Keishō-hokudō けいしょうほくどう 慶尚北道 Gyeongsang-bukdo 경상북도
Chūsei-nandō ちゅうせいなんどう 忠淸南道 Chungcheong-namdo 충청남도
Keishō-nandō けいしょうなんどう 慶尚南道 Gyeongsang-namdo 경상남도
Heian-hokudō へいあんほくどう 平安北道 Pyeongan-bukdo 평안북도
Kōgendō こうげんどう 江原道 Gangwondo 강원도
Heian-nandō へいあんなんどう 平安南道 Pyeongan-namdo 평안남도
Kōkaidō こうかいどう 黃海道 Hwanghaedo 황해도
Kankyō-hokudo かんきょうほくどう 咸鏡北道 Hamgyeong-bukdo 함경북도
Zenra-hokudō ぜんらほくどう 全羅北道 Jeolla-bukdo 전라북도
Kankyō-nandō かんきょうなんどう 咸鏡南道 Hamgyeong-namdo 함경남도
Zenra-nandō ぜんらなんどう 全羅南道 Jeolla-namdo 전라남도
Keikidō けいきどう 京畿道 Gyeonggido 경기도

Bahagian wilayah sejak pembahagian Korea

sunting
 

Pada akhir Perang Dunia II pada tahun 1945, Korea dibahagikan kepada Korea Utara dan Korea Selatan di bawah peramanahan Kesatuan Soviet dan Amerika Syarikat. Semenanjung dibahagikan pada garis selari ke-38 pada tahun 1945. Pada tahun 1948, kedua-dua zon ini menjadi negara-negara bebas Korea Utara dan Korea Selatan.

Tiga buah wilayah—Hwanghae, Gyeonggi, dan Gangwon—dibahagikan oleh garis selari ke-38.

Juga pada tahun 1946, bandar-bandar Seoul di selatan dan Pyongyang di utara masing-masing dipisahkan dari Wilayah Gyeonggi dan Pyongan Selatan menjadi Bandar Khas. Kedua-dua Korea Utara dan Korea Selatan menaik taraf bandar itu ke tahap yang sama dengan wilayah, dan bandar-bandar ini kadang-kadang dikira sekali sebagai wilayah.

Akhirnya, wilayah baru Jeju (di selatan, pada tahun 1946) dan Chagang (di utara, 1949) dibentuk, daripada bahagian-bahagian Jeolla Selatan dan Pyongan Utara. Pada tahun 1954, Wilayah Ryanggang berpecah dari Hamgyong Selatan.

Jadual berikut menyenaraikan bahagian wilayah sekarang di Semenanjung Korea.

Rumi RR Rumi M–R Hangul/Chosongul Hanja ISO Jenis Luas Ibu kota Kawasan Negara
Busan Pusan 부산시 釜山市 KR-26 Bandar 767 Yeonje Yeongnam Korea Selatan
Chungcheong Utara ChungchongbukCh'ungch'ŏng Utara 충청북도 忠清北道 KR-43 Wilayah 7,436 Cheongju Hoseo Korea Selatan
Chungcheong Selatan ChungchongnamCh'ungch'ŏng Selatan 충청남도 忠清南道 KR-44 Wilayah 8,352 Hongseong Hoseo Korea Selatan
Daegu Taegu 대구시 大邱市 KR-27 Bandar 884 Jung Yeongnam Korea Selatan
Daejeon Taejŏn 대전시 大田市 KR-30 Bandar 539 Seo Hoseo Korea Selatan
Gangwon Kangwŏn 강원도 江原道 KR-42 Wilayah 16,894 Chuncheon Gwandong Korea Selatan
Gangwon Kangwŏn 강원도 江原道 KP-07 Wilayah 11,091 Wonsan Gwandong Korea Utara
Gwangju Kwangju 광주시 光州市 KR-29 Bandar 501 Seo Honam Korea Selatan
Gyeonggi Kyŏnggi 경기도 京畿道 KR-41 Wilayah 10,131 Suwon Sudogwon Korea Selatan
Gyeongsang Utara Kyŏngsang Utara 경상북도 慶尙北道 KR-47 Wilayah 19,440 Andong Yeongnam Korea Selatan
Gyeongsang Selatan KyongsangnamKyŏngsang Selatan 경상남도 慶尙南道 KR-48 Wilayah 11,859 Changwon Yeongnam Korea Selatan
Hamgyeong Utara HamgyongbukNorth Hamgyŏng Utara 함경북도 咸鏡北道 KP-09 Wilayah 15,980 Chongjin Kwanbuk Korea Utara
Hamgyong Selatan HamgyongnamHamgyŏng Selatan 함경남도 咸鏡南道 KP-08 Wilayah 18,534 Hamhung Kwannam Korea Utara
Hwanghae Utara Hwanghae Utara 황해북도 黃海北道 KP-06 Wilayah 8,154 Sariwon Haeso Korea Utara
Hwanghae Selatan Hwanghae Selatan 황해남도 黃海南道 KP-05 Wilayah 8,450 Haeju Haeso Korea Utara
Incheon Inch'ŏn 인천시 仁川市 KR-28 Bandar 1,029 Namdong Sudogwon Korea Selatan
Jagang Chagang 자강도 慈江道 KP-04 Wilayah 16,765 Kanggye Kwanso Korea Utara
Jeju Cheju 제주도 濟州道 KR-49 Wilayah 1,846 Bandar Jeju Jejudo Korea Selatan
Jeolla Utara ChollabukChŏlla Utara 전라북도 全羅北道 KR-45 Wilayah 8,043 Jeonju Honam Korea Selatan
Jeolla Selatan Chŏlla Selatan 전라남도 全羅南道 KR-46 Wilayah 11,858 Muan Honam Korea Selatan
Nampo Namp'o 남포시 南浦市 KP-?? Bandar 829 Kangsŏ Kwanso Korea Utara
Naseon Rasŏn 나선시/라선시 羅先市 KP-13 Bandar 746 Rajin Kwanbuk Korea Utara
Pyongan Utara PyonganbukP'yŏngan Utara 평안북도 平安北道 KP-03 Wilayah 12,680 Sinuiju Kwanso Korea Utara
Pyongan Selatan PyongannamP'yŏngan Selatan 평안남도 平安南道 KP-02 Wilayah 11,891 Pyongsong Kwanso Korea Utara
Pyeongyang P'yŏngyang 평양시 平壤市 KP-01 Bandar 1,100 Chung Kwanso Korea Utara
Yanggang Ryanggang 양강도/량강도 兩江道 KP-10 Wilayah 13,880 Hyesan Kwannam Korea Utara
Sejong Sechong 세종시 世宗市 KR-50 Bandar 465 Hansol Hoseo Korea Selatan
Seoul Sŏul 서울시 서울市[1] KR-11 Bandar 605 Jung Sudogwon Korea Selatan
Ulsan Ulsan 울산시 蔚山市 KR-31 Bandar 1,057 Nam Yeongnam Korea Selatan
Catatan
1 Lihat Nama-nama Seoul.

Lihat juga

sunting

Catatan

sunting

  Sumber termasuk Nahm 1988 [1] Diarkibkan 2006-02-21 di Wayback Machine (dalam bahasa Korea).

Rujukan

sunting
  • Nahm, Andrew C. (1988). Korea: Tradition and Transformation - A History of the Korean People. Elizabeth, NJ: Hollym International.

Pautan luar

sunting