Awang

Awang ialah nama gelaran umum bagi kanak-kanak lelaki yang tidak dikenali namanya dalam masyarakat Melayu sementara Semek/Mek ialah gelaran umum bagi kanak-kanak perempuan yang tidak dikenali namanya. Awang tidak dianggap perkataan menghina atau merendah-rendahkan seseorang, hanya digunakan sebagai ganti nama ketiga dalam istilah umum, sama seperti istilah si anu.

Penulis Utusan Malaysia menggelar dirinya sebagai Awang Selamat dan Awang Sulung. Dalam Hikayat Malim Deman, watak Awang Selamat ialah watak pembantu kepada wira. Watak Awang Selamat sering muncul dalam hikayat-hikayat.

YTM Tunku Abdul Rahman Putra Al-Haj digelar Awang itam semasa kecilnya. Hal ini kerana wataknya yang nakal, gelap dan tidak kacak. Beliau agak berlainan dengan adik-beradiknya yang lain.

Awang juga merupakan kata ganti diri yang digunakan masyarakat borneo terutama di wilayah kekuasaan kesultanan Brunei suatu ketika dahulu yang membawa maksud encik. Berbeza dengan gelaran untuk bangsawan Brunei yang menggunakan gelaran AwangKu yang membawa maksud Pengiran(Ku). Penggunaan gelaran AwangKu oleh bangsawan Brunei akan ditukar setelah mereka berkahwin dan digantikan dengan gelaran Pengiran(Ku) tanpa penggunaan Awangku pada awal nama.

Asal-Usul Gelaran "Awang" dalam Masyarakat Melayu Sarawak

Gelaran "Awang" merupakan imbuhan nama yang unik dan hanya terdapat dalam masyarakat Melayu Sarawak. Ramai yang tertanya-tanya tentang asal-usul penggunaan gelaran ini yang kelihatan berkait rapat dengan negara jiran, Brunei Darussalam.

Kisah Dato Godam dan Keturunan "Awang-Awang Damit"

Menurut sumber sejarah, penggunaan gelaran "Awang" bermula dari kisah seorang tokoh bernama Dato Godam atau Raja Umar. Dato Godam merupakan keturunan pembesar dari Minangkabau yang terpaksa meninggalkan tanah kelahirannya disebabkan diskriminasi terhadap latarbelakang keluarganya yang berbangsa campur Belanda-Minangkabau.

Dalam pengembaraannya sebagai saudagar, Dato Godam singgah di Saribas, Sarawak dan berkenalan dengan Pangeran Temenggung Abdul Kadir, pembesar tempatan di bawah Kesultanan Brunei. Hubungan persahabatan ini membawa Dato Godam ke Brunei di mana beliau diterima baik oleh Sultan Brunei ketika itu, Sultan Nasruddin.

Tertarik dengan kebijaksanaan Dato Godam, Sultan Nasruddin mengahwinkannya dengan puteri kesayangan Pangeran Temenggung Abdul Kadir, Puteri Tandang Sari. Hasil perkahwinan mereka, dikurniakan dua orang anak lelaki bernama Manteri Uban dan Manteri Puteh.  

Atas permintaan Dato Godam, Sultan Nasruddin berkenan menganugerahkan gelaran istimewa kepada keturunan Dato Godam melalui anaknya Manteri Puteh yang tinggal di Brunei. Mereka diangkat sebagai golongan bangsawan dengan gelaran "Awang-Awang Damit" yang menjadi pembesar Kesultanan Brunei turun-temurun.

Penubuhan Keturunan "Awang" di Sarawak

Selepas kemangkatan Pangeran Temenggung Abdul Kadir, Dato Godam memilih untuk menetap di Saribas bersama putera sulungnya, Manteri Uban atau Abdul Rahman. Untuk mengekalkan status bangsawan seperti saudara mereka di Brunei, keturunan Manteri Uban di Sarawak mula menggunakan gelaran "Awang" untuk anak lelaki dan "Dayang" untuk anak perempuan.

Justeru, hanya terdapat keturunan bergelar "Awang" dan "Dayang" dalam kalangan masyarakat Melayu Sarawak sehingga kini. Ianya berpunca daripada dua cabang keluarga yang sama, iaitu keturunan Dato Godam yang dibesarkan di Brunei dan di Saribas.

Melalui kisah ini, jelaslah bahawa asal-usul gelaran "Awang" berkait rapat dengan penganugerahan kerabat diraja Brunei terhadap keturunan Dato Godam. Walau di mana mereka berada, sama ada di Brunei mahupun Sarawak, pengekalan gelaran ini dalam masyarakat Melayu menunjukkan kesinambungan tradisi mewariskan status bangsawan turun-temurun.

Rujukan

• Ramlah Adam ' Biografi Politik Tunku Abdul Rahman Putra ' DBP , 2004 hlm 4.