|
Imbuhan dalam bahasa Melayu terdiri daripada imbuhan awal dan imbuhan akhir. Contoh imbuhan awal ialah pe(N), me(N), be(R)- dan di- manakal imbuhan akhir ialah (K)an dan i. Ada juga imbuhan yang mengapit kata akar, contohnya pe(R)-an dan gabungan imbuhan awal dan akhir yang lain, misalnya di-an, pe(N)-an dan sebagainya.
== Imbuhan pe(N) ==
Imbuhan awalan pe(N) menunjukan perkataan tersebut ialah kata nama, dengan pe(N) boleh wujud dalam bentuk bentuk seperti berikut; pe-, pem-, pen- peng-, dan peny-. Bentuk bentuk imbuhan ini bergantung kepada huruf awal kata akar. Kata akar ini selalunya kata kerja.
=== Penggunaan pe- ===
Imbuhan ini digunakan untuk kata akar yang bermula dengan huruf '''l''', '''m''', '''n''' dan '''r'''.
<table align="center">
<tr><td align= "left">'''Kata Akar'''</td><td></td><td align="right">'''Kata Terbitan'''</td></tr>
<tr><td align= "left">lawat</td><td></td><td align="right">pelawat</td></tr>
<tr><td align= "left">lari</td><td></td><td align="right">pelari</td></tr>
<tr><td align= "left">makan</td><td></td><td align="right">pemakan</td></tr>
<tr><td align= "left">masak</td><td></td><td align="right">pemasak</td></tr>
<tr><td align= "left">nafi</td><td></td><td align="right">penafi</td></tr>
<tr><td align= "left">rokok</td><td></td><td align="right">perokok</td></tr>
</table>
=== Penggunaan pen- ===
Imbuhan ini digunakan untuk kata akar yang bermula dengan '''c, d, j''' atau '''t''.
<table align="center">
<tr><td align= "left">'''Kata Akar'''</td><td></td><td align="right">'''Kata Terbitan'''</td></tr>
<tr><td align= "left">curi</td><td></td><td align="right">pencuri</td></tr>
<tr><td align= "left">cuci</td><td></td><td align="right">pencuci</td></tr>
<tr><td align= "left">dengar</td><td></td><td align="right">pendengar</td></tr>
<tr><td align= "left">duduk</td><td></td><td align="right">penduduk</td></tr>
<tr><td align= "left">jual</td><td></td><td align="right">penjual</td></tr>
<tr><td align= "left">jemput</td><td></td><td align="right">penjemput</td></tr>
<tr><td align= "left">tipu</td><td></td><td align="right">penipu</td></tr>
<tr><td align= "left">tari</td><td></td><td align="right">penari</td></tr>
<tr><td align= "left">tukar</td><td></td><td align="right">penukar</td></tr>
<tr><td align= "left">tulis</td><td></td><td align="right">penulis</td></tr>
</table>
Bagi perkataan yang bermula dengan c, d dan f, kata akarnya kekal tetapi bagi perkataan yang bermula dengan t, huruf pertamanya akan hilang setelah bergabung dengan imbuhan pen-.
=== Penggunaan pem- ===
Imbuhan ini digunakan untuk kata akar yang bermula dengan huruf '''b''' dan '''p''
<table align="center">
<tr><td align= "left">'''Kata Akar'''</td><td></td><td align="right">'''Kata Terbitan'''</td></tr>
<tr><td align= "left">baca</td><td></td><td align="right">pembaca</td></tr>
<tr><td align= "left">beri</td><td></td><td align="right">pemberi</td></tr>
<tr><td align= "left">buat</td><td></td><td align="right">pembuat</td></tr>
<tr><td align= "left">bantu</td><td></td><td align="right">pembantu</td></tr>
<tr><td align= "left">beli</td><td></td><td align="right">pembeli</td></tr>
<tr><td align= "left">pakai</td><td></td><td align="right">pemakai</td></tr>
<tr><td align= "left">pukul</td><td></td><td align="right">pemukul</td></tr>
<tr><td align= "left">pasang</td><td></td><td align="right">pemasang</td></tr>
<tr><td align= "left">punggah</td><td></td><td align="right">pemungah</td></tr>
<tr><td align= "left">pungut</td><td></td><td align="right">pemungut</td></tr>
</table>
Perkataan yang bermula dengan huruf b akan menggunakan huruf akar, tetapi bagi perkataan bermula dengan huruf p, huruf pertama kata akar tersebut akan digugurkan.
=== Penggunaan peny- ===
Imbuhan ini digunakan untuk kata akar yang bermula dengan huruf '''s''', dengan huruf pertama perkataan tersebut digugurkan.
<table align="center">
<tr><td align= "left">'''Kata Akar'''</td><td></td><td align="right">'''Kata Terbitan'''</td></tr>
<tr><td align= "left">sokong</td><td></td><td align="right">penyokong</td></tr>
<tr><td align= "left">sembah</td><td></td><td align="right">penyembah</td></tr>
<tr><td align= "left">sapu</td><td></td><td align="right">penyapu</td></tr>
<tr><td align= "left">saring</td><td></td><td align="right">penyaring</td></tr>
</table>
=== Penggunaan peng- ===
Imbuhan ini digunakan untuk huruf '''a''', '''g''', '''h''', '''i''', '''k''' dan '''u'''. Bagi perkataan yang bermula dengan huruf k, huruf pertama kata akar tersebut akan digugurkan.
<table align="center">
<tr><td align= "left">'''Kata Akar'''</td><td></td><td align="right">'''Kata Terbitan'''</td></tr>
<tr><td align= "left">ambil</td><td></td><td align="right">pengambil</td></tr>
<tr><td align= "left">ajar</td><td></td><td align="right">pengajar</td></tr>
<tr><td align= "left">gosok</td><td></td><td align="right">penggosok</td></tr>
<tr><td align= "left">goreng</td><td></td><td align="right">penggoreng</td></tr>
<tr><td align= "left">hantar</td><td></td><td align="right">penghantar</td></tr>
<tr><td align= "left">hisap</td><td></td><td align="right">penghisap</td></tr>
<tr><td align= "left">ikut</td><td></td><td align="right">pengikut</td></tr>
<tr><td align= "left">isi</td><td></td><td align="right">pengisi</td></tr>
<tr><td align= "left">kenal</td><td></td><td align="right">pengenal</td></tr>
<tr><td align= "left">karang</td><td></td><td align="right">pengarang</td></tr>
<tr><td align= "left">ulang</td><td></td><td align="right">pengulang</td></tr>
<tr><td align= "left">uji</td><td></td><td align="right">penguji</td></tr>
</table>
Bagi perkataan yang bermula dengan huruf vokal, sebutan perkataan berubah misalnya pengambil (ambil) akan disebut sebagai ''pe-ngam-bil'' dan penguji (uji) disebut ''pe-ngu-ji''. Berbeza dengan huruf yang bermula dengan konsonan (kecuali k, s, t dan p) bunyi perkataan asal akan dikekalkan seperti penggosok disebut ''peng-go-sok''.
== Imbuhan me(N) ==
| 