|
[[Imej:antiamling.gif]]
<!---
AMARAN: Jika anda berniat melaku musnah halaman ini, sila berhenti. Perbuatan laku musnah di Wikipedia boleh dikembalikan dengan mudah. Pertalian anda ke portal ini mungkin akan disekat jika anda berulang kali membuat laku musnah.
GANYANG MALINGSIA
Nasihat: Jika anda hendak membelajari cara menyunting, sila kunjungi [[Wikipedia: Pengenalan]], [[Wikipedia: Tutorial]] ataupun [[Wikipedia: Kotak pasir]].
--->
{{stub}}[[Imej:antiamling.gif]]
{{WikipediaLakuMusnah}}
{{dablink|Halaman ini adalah berkenaan dengan laku musnah di Wikipedia. Untuk laku musnah di luar Wikipedia, sila lihat: [[Laku musnah]].}}
'''[[Laku musnah]]''' ialah mana-mana satu penambahan, penghapusan, atau penukaran kandungan yang dilakukan semata-mata untuk mengurangkan mutu ensiklopedia ini. Jenis laku musnah yang paling biasa ialah penukaran teks dengan bahan lucah, pengosongan halaman, atau pemasukan [[Wikipedia:Jenaka_ataupun_bahan-bahan_karut_yang_lain|jenaka ataupun bahan-bahan karut yang lain]].
GANYANG MALINGSIA
Mana-mana suatu usaha yang dibuat dengan [[Wikipedia:Bersangka baik|ikhlas]] untuk memperbaiki ensiklopedia ini, walaupun salah, tidak akan dianggap sebagai laku musnah. Suntingan yang pada kelihatannya merupakan niat jahat tetapi sifatnya tidak jelas, tidak akan dianggap sebagai laku musnah di Wikipedia. Umpamanya memasukkan pendapat sendiri dalam halaman untuk kali pertama tidak dianggap sebagai laku musnah — ia hanya tidak berguna, dan harus dihapuskan atau perkataan-perkataannya disusun semula.
{{stub}}
Melakukan laku musnah merupakan pencabulan dasar Wikipedia; ia harus [[#Bagaimana mengesan laku musnah|dikesan]], dan kemudian [[#Menghadapi laku musnah|dihadapi]] — jika anda tidak dapat menghadapinya sendiri, anda boleh mendapat [[Wikipedia: Campur tangan penyelia terhadap laku musnah|bantuan daripada mana-mana penyelia di portal ini]].
Satu [http://researchweb.watson.ibm.com/history/index.htm kajian pada 2002] yang dibuat oleh [[IBM]] mendapati bahawa kebanyakan daripada laku musnah di Wikipedia Bahasa Inggeris [[Wikipedia:Bagaimana mengembalikan halaman ke versi sebelumnya|dikembalikan]] dalam lima minit (sila lihat [http://researchweb.watson.ibm.com/history/results.htm keputusan rasmi]); bagaimanapun, pelaku musnah merupakan masalah yang berterusan kepada semua pengguna, dan adalah gagasan yang baik bahawa sebelum menyunting rencana, anda memeriksa sejarah terkini untuk mengesan jika adanya laku musnah terkini yang belum dikembalikan — walaupun pengemaskinian terakhir hanya lima minit dahulu sahaja.
Bukan semua laku musnah adalah terang-terangan, dan bukan semua penukaran yang besar ataupun yang berkontroversi merupakan laku musnah. Berhati-hatilah dalam memutuskan sama ada data atau maklumat yang baru itu merupakan maklumat yang sah ataupun hanya merupakan laku musnah.
==Menghadapi laku musnah==
Jika anda melihat laku musnah (seperti ditakrifkan di bawah), (Wikipedia:Kembalikan|kembalikannya]]. Seringnya adalah berfaedah jika anda memeriksa sejarah halaman selepas membuat pengembalian bagi memastikan bahawa anda telah menghapuskan kesemua laku musnah. Periksakan juga sumbangan pengguna untuk pelaku musnah itu — biasanya, anda akan mendapati lebih banyak penyuntingan yang berniat jahat.
Sebagai tambahan, tinggalkan pesanan amaran pada halaman perbualan pelaku musnah melalui sistem berikut.
===Templat amaran===
Sila ambil perhatian bahawa [[Template:TestTemplat|templat-templat ini]] tidak perlu diguna secara berurutan. Jika penyuntingan itu merupakan [[Wikipedia:Laku musnah#Jenis laku musnah|laku musnah yang jelas]], pertimbangkan mengguna ujian2. Untuk laku musnah teruk yang berterusan, ujian3 boleh dilangkau dan ujian4 diberikan selepas ujian2.
Bagaimanapun, jia anda [[Wikipedia:Laku musnah#Apa yang bukannya laku musnah|tidak pasti adakah suntingan itu merupakan laku musnah]], selalu bermula dengan ujian1. <nowiki>~~~~</nowiki> dalam templat di bawah akan menyebabkan masa dan tandatangan dimasukkan ke dalam amaran anda.
;<nowiki>{{subst:ujian1}} ~~~~</nowiki> : {{ujian1}}
;<nowiki>{{subst:ujian2}} ~~~~</nowiki> : {{ujian2}}
;<nowiki>{{subst:ujian2a}} ~~~~</nowiki> (kelainan yang sesuai untuk laku musnah yang mengosongkan halaman) : {{ujian2a}}
;<nowiki>{{subst:ujian3}} ~~~~</nowiki> : {{ujian3}}
;<nowiki>{{subst:ujian4}} ~~~~</nowiki> : {{ujian4}}
Sebagai ganti, anda juga boleh menggunakan:
;<nowiki>{{subst:ujian-n|}} ~~~~</nowiki>
;<nowiki>{{subst:ujian2-n|}} ~~~~</nowiki>
;<nowiki>{{subst:ujian2a-n|}} ~~~~</nowiki>
;<nowiki>{{subst:ujian3-n|}} ~~~~</nowiki>
;<nowiki>{{subst:ujian4-n|}} ~~~~</nowiki>
untuk mengatakan dengan eksplisit mana satu rencana yang telah dilaku musnahkan (akhiran -n merupakan nama rencana) dan menambahkan tandatangan anda. Umpamanya:
;<nowiki>{{subst:ujian-n|Diablo II}}</nowiki> : Pesanan ini adalah berkenaan dengan rencana [[Diablo II]]. Terima kasih kerana menguji kaji dengan Wikipedia. Ujian anda berjaya dan telah dikeluarkan. Sila gunakan [[Wikipedia:Kotak pasir|kotak pasir]] jika anda ingin membuat uji kaji yang lain. Sila lihat [[Wikipedia:Selamat datang, pengguna baru|halaman sambutan]] jika anda hendak membelajari cara menyumbang dengan lebih lanjut. Terima kasih. <!-- Ujian-n (amaran tahap pertama) -->
"[[Wikipedia:Penggantian templat|subst]]" menyebabkan teks templat ditampal ke dalam halaman perbualan dengan rupa yang sama seolah-olah anda telah menaipnya, berbanding peninggalan <nowiki>{{subst:ujian}}</nowiki> yang boleh dilihat sewaktu menyunting halaman itu. Ini menyebabkan pesanan anda lebih bersifat keperibadian kepada pengguna, dan oleh sebab itu, lebih ramah. Juga jika sesiapa melaku musnah kepada templat, laku musnah itu tidak akan menjejaskan setiap halaman yang menggunakan teks dari templat itu.
'''Jika pelaku musnah melakukan perbuatannya sekali lagi, senaraikan nama atau alamat IP mereka di [[Wikipedia: Campur tangan Penyelia terhadap laku musnah]]'''. Penyelia yang menyekat pelaku musnah tersebut akan meninggalkan pesanan yang berikut di halaman perbualan pelaku musnah:
;<nowiki>{{subst:disekat}}</nowiki> : {{disekat}}
Jangan lupa meninggalkan tandatangan dan masa dalam amaran anda melalui empat tilde seperti berikut: <nowiki>~~~~</nowiki>.
===Kesani IP===
Pertimbangkan juga '''mengesankan IP'''. Carikan pemilik melalui [http://ws.arin.net/whois ARIN], [http://www.ripe.net/fcgi-bin/whois RIPE] ataupun [http://www.apnic.net/db/index.html APNIC] (jika alamatnya tidak berada di dalam satu laman web, ia mungkin terdapat di laman web yang lain itu), dan tambahkan <nowiki>{{vandalip|nama pemilik}}</nowiki> kepada halaman perbualan pengguna yang melaku musnah.
== Jenis laku musnah ==
Bentuk laku musnah yang paling biasa di Wikipedia adalah seperti berikut:
;Memadamkan: Pemadaman kesemua rencana ataupun sebahagiannya yang utama (kekadangnya menggantikan kandungan yang dipadam dengan bahan-bahan yang tidak senonoh) merupakan suntingan laku musnah yang biasa.
;[[Wikipedia:Spam|Spam]]: Mencipta pautan luar yang tidak sesuai untuk iklan dan/atau untuk mempromosi sendiri.
;BotLakuMusnah: Penggunaan [[Wikipedia:Bot|skrip atau "robot"]] untuk mencuba melaku musnah ataupun mengespamkan ''amat banyak'' rencana (beratus-ratus atau beribu-ribu) dengan pemadaman, ataupun penciptaan pautan komersil. Lagi sejenis BotLakuMusnah kelihatan mendaftar diri berulang kali melalui nama rawak yang berbilang untuk melaku musnah rencana.
;Laku musnah kebudak-budakan: [http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Dog&diff=9829910&oldid=9829151 Memasukkan grafiti] atau [http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Greenland&diff=7172688&oldid=7172681 memadam halaman]. ([[User:Anilocra/Weird female athlete vandal|pelaku musnah penunggang basikal wanital]] merupakan sebuah contoh jenis ini.) Sila memerhatikan bahawa versi Wikipedia bahasa Inggeris untuk halaman ini telah berulang kali [http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia:Vandalism&oldid=15034579 dipadam oleh pelaku musnah] sejak 11 Jun 2005.
;Laku musnah yang mengarut: Pelaku musnah kekadangnya akan mencipta [[Wikipedia:Jenaka dan bahan-bahan lain yang mengarut|rencana jenaka]] atau menggantikan rencana dengan bahan-bahan karut yang kelihatan munasabah, atau memasukkan [http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=World_Bank_Group&diff=19098621&oldid=19098470 jenaka yang bukan-bukan] kepada rencana. Portal yang lebih sesuai untuk kandungan yang semata-mata bersifat jenaka ataupun karut ialah [http://uncyclopedia.org Uncyclopedia] ataupun [[WP:BJAODN]].
;Laku musnah yang licik: Laku musnah ini lebih susah dikesan. Ia terdiri daripada pemasukan maklumat salah, 'pembetulan' menaip, penggantian tarikh, dan lain-lain yang kelihatan munasabah.
;Laku musnah untuk menarik perhatian: Penggunaan hinaan dan nama pengguna yang kesat, menggantikan rencana dengan jenaka, dan sebagainya. (sila lihat juga: [[Wikipedia:Bidasan peribadi tidak diizinkan]]).
;Laku musnah pada halaman pengguna: Memasukkan hinaan, bahan-bahan yang tidak senonoh dan sebagainya ke dalam [[Wikipedia:Halaman pengguna|halaman pengguna]] (sila lihat juga: [[Wikipedia:Bidasan peribadi tidak diizinkan]]).
;Laku musnah imej: Muat naik imej yang bersifat provokatif, memasukkan pesanan politik, membuat GIF animasi yang berniat jahat, dan sebagainya. Mengulangi pemuatan naik imej tanpa sumber dan/ataupun maklumat perlesenan selepas diberitahu bahawa maklumat itu diperlukan mungkin merupakan laku musnah.
;Penyalahgunaan teg: Membubuhkan {{tl|afd}} dengan niat yang jahat, menghapuskan teg secara pantas walaupun syarat-syarat untuk berbuat demikian masih belum dipenuhi, ataupun membubuh teg perlindungan halaman pada rencana secara mengabui mata.
;Laku musnah templat: Memasukkan mana-mana satu perkara yang tertulis di atas dalam templat.
;Laku musnah berpindah halaman: Berpindah halaman ke halaman yang mempunyai nama yang kesat atau yang bukan-bukan. Bagaimanapun, Wikipedia kini cuma mengizinkan pengguna yang telah membuat sekurang-kurang 25 suntingan untuk membuat pengalihan halaman, dan alasan untuk membuat demikian mesti dinyatakan.
;Laku musnah pengalihan: Mengalih rencana atau halaman perbualan ke rencana atau imej yang kesat. Sebahagian pelaku musnah akan mencuba mengalih halaman ke tajuk yang bukan-bukan yang dicipta mereka. Kelainan ini biasa dilakukan oleh pelaku musnah yang mempunyai akaun yang terlalu baru untuk berpindah halaman. Ia sering dibuat pada halaman yang dilindungi daripada perpindahan.
;Laku musnah pautan: Menulis semula pautan dalam rencana supaya ia kelihatan sama sahaja, tetapi menujuk ke sesuatu yang tidak berkaitan ataupun yang tidak munasabah, umpamanya <nowiki>[[Pepsi-Cola|Coca-Cola]].
;Laku musnah pengelakan: Memadamkan <nowiki>{{afd}}, {{copyvio}}</nowiki> dan teg-teg lain yang berkaitan untuk menyembunyikan ataupun mengelakkan kemungkinan sesuatu rencana dihapus.
;Memadamkan amaran: Memadamkan amaran, baik untuk laku musnah atau jenis kelakuan lain yang dilarang ataupun tidak digalakkan, daripada halaman perbualan sendiri juga dianggap sebagai laku musnah.
;Laku musnah askara rawak: Menggantikan maklumat dengan askara rawak, atau cuma memasukkan askara rawak ke dalam halaman umpamanya, "aslkdjnsdagkljhasdlkh".
;Menukarkan komen orang lain: Menyunting komen yang ditandatangani oleh pengguna yang lain supaya maksudnya bertukar (umpamanya, mengubah undi orang lain). Bagaimanapun, pemasukan komen bahawa sesuatu pesanan tidak ditandatangi merupakan pengecualian, umpamanya ''(komen tidak ditandatangani oleh pengguna)''
;Penyalahgunaan teg pertikaian: Teg-teg [[Wikipedia:Pesanan templat/Pertikaian|pertikaian]] adalah cara penting bagi pengguna untuk menunjukkan bahawa sebuah rencana mengandungi masalah. Jangan menghapuskannya sehingga pertikaian telah diselesaikan. Sebagai panduan am, jangan dua kali menghapuskan teg pertikaian pengguna lain dalam tempoh 24 jam. Jangan salah membubuh teg pertikaian, umpamanya sewaktu ketiadaannya pertikaian. Alasan untuk membubuh teg pertikaian adalah kerana sesuatu suntingan telah bergagal dalam mendapat kesepersetujuan. Sebagai ganti, sila mengikut [[WP:CON]] dan menerima hakikat bahawa sebahagian daripada suntingan-suntingan tidak akan menerima kesepertujuan.
;Laku musnah halaman perbualan rencana: Memadamkan komen pengguna yang lain daripada halaman perbualan rencana, atau memadamkan seluruh bahagian, biasanya dianggap sebagai laku musnah. [[Wikipedia:Memadamkan bidasan peribadi|Memadamkan bidasan peribadi]] sering dianggap sebagai perbuatan yang sah, dan juga dianggapi bahawa pengarkiban halaman perbualan yang terlalu panjang ke dalam fail yang lain diikuti dengan penghapusan teks daripada halaman perbualan utama boleh diterima. Yang tertulis ini tidak kena-mengena dengan halaman perbualan pengguna sendiri. Pengguna-pengguna diizin memadamkan komen luar mengikut budi bicara mereka, kecuali dalam kes amaran yang mana pemadaman adalah dihalang.
;Laku musnah dasar rasmi: Memadamkan atau mengubahkan sebahagian daripada dasar rasmi Wikipedia yang tidak disetujui oleh pelaku musnah, tanpa mencuba mendapat kesepersetujuan ataupun tidak hendak mengakui kesepersetujuan yang wujud. Memperbaiki ataupun menjelaskan susunan kata yang selaras dengan kesepersetujuan terkini tidak dianggap sebagai laku musnah.
;Laku musnah bahan hak cipta: Menggunakan bahan hak cipta dengan penuh erti dalam Wikipedia dengan cara yang melanggari [[Wikipedia:Masalah hak cipta|dasar hak cipta Wikipedia]] dianggap sebagai laku musnah. Oleh sebab pengguna-pengguna mungkin tidak menyedari bahawa maklumat itu mempunyai hak cipta, ataupun tidak sedar akan dasar Wikipedia mengenai adakah bahan itu boleh atau tidak boleh diguna, perbuatan sebegini ''hanya'' merupakan laku musnah jika ia berterusan selepas sifat hak cipta bahan itu dan dasar berkaitan yang menghadkan kegunaannya telah diberitahu kepada pengguna.
;Laku musnah penciptaan akaun: Mencipta akaun dengan istilah kesat yang sengaja dalam nama pengguna dianggap sebagai laku musnah, tidak mengira adakah akaun itu diguna atau tidak.
{{terjemahan}}
== Apa yang tidak dianggap sebagai laku musnah==
Although sometimes referred to as such, the following things are not vandalism and are therefore treated differently:
;New User Test: New users who discover the "Edit this page" button sometimes want to know if they can really edit any page, so they write something inside just to test it. This is not vandalism! On the contrary, these users should be warmly greeted, and given a reference to the Sandbox (e.g. using the [[Template:Test|test template message]]) where they can keep making their tests. (Sometimes they will even revert their own changes; in that case, place the message {{tl|selftest}} on their talk page.)
;Learning Wiki Markup and Manual of Style: Some users require some time to learn the wiki-based markup, and will spend a little time experimenting with the different ways to make external links, internal links, and other special characters. Rather than condemning them as vandals, just explain to them what our standard style is on the issue in hand—perhaps pointing them towards our documentation at [[Wikipedia:How to edit a page]], and the like.
;[[Wikipedia:NPOV dispute|NPOV violations]]: The neutral point of view is a difficult policy for many of us to understand, and even Wikipedia veterans occasionally accidentally introduce material which is non-ideal from an NPOV perspective. Indeed, we are all blinded by our beliefs to a greater or lesser extent. While regrettable, this is not vandalism.
;[[WP:Be bold|Bold Edits]]: Wikipedians often make sweeping changes to articles in order to improve them—most of us aim to be bold when updating articles. While having large chunks of text you've written deleted, moved to the talk page, or substantially rewritten can sometimes feel like vandalism, it should not be confused with vandalism.
;Mistakes: Sometimes, users will insert content into an article that is not necessarily accurate, in the belief that it is. By doing so in good faith, they are trying to contribute to the encyclopedia and improve it. If you believe that there is inaccurate information in an article, ensure that it is, and/or discuss its factuality with the user who has submitted it.
;Bullying or Stubbornness: Some users cannot come to agreement with others who are willing to talk to them on an article's talk page, and repeatedly make changes opposed by everyone else. This is a matter of regret—you may wish to see our [[Wikipedia:Resolving disputes|dispute resolution pages]] to get help. However, it is not vandalism.
;Harassing or Making Personal Attacks: We have a clear policy on Wikipedia of no personal attacks, and harassing other contributors is not allowed. Some forms of harassment are also clear cases of vandalism, such as home page vandalism. However, harassment is not in general vandalism.
==Bagaimana mengesan laku musnah==
The best way to detect vandalism is through [[Wikipedia:RC patrol|recent changes patrolling]]. Once you've found it, [[Wikipedia:Revert|revert the page to an earlier version]].
==Halaman berkaitan==
*[[Wikipedia:RC patrol]]
*[[Wikipedia:Administrator intervention against vandalism]]
*[[m:Anti-vandalism ideas|Anti-vandalism ideas]]
*[[m:Vandalbot|Vandalbot]]
*[[m:Wikipedia vandalism|Wikipedia vandalism]]
*[[Wikipedia:Favorite pages of banned users|Favorite pages of banned users]]
*[[Bad jokes and other deleted nonsense]]
[[Category:Wikipedia vandalism|{{PAGENAME}}]]
[[Category:Wikipedia how-to|{{PAGENAME}}]]
[[fi:Wikipedia:Vandalismin löytäminen]]
== Lihat juga ==
* [[Wikipedia:Vandalism in progress]] - report current activity
* [[Wikipedia:Administrator intervention against vandalism]] - for quick action in clear cases
* [[Template:TestTemplates]] - a grid of templates that may be used on user talk pages
* [[Wikipedia:Dealing with AOL vandals]]
* [[Wikipedia:Counter Vandalism Unit]]
* [[Wikipedia:Speedy deletions]]
* [[Wikipedia:Edit war]]
* [[Wikipedia:Cleaning up vandalism]]
==Pautan luar==
{{col-begin}}
{{col-2}}
===Sikap dan pendekatan mengatasi pertikaian===
*[[Meatball:ConflictParadox|Conflict paradox]]
*[[Meatball:AngryCloud|Angry cloud]]
*[[Meatball:AssumeGoodFaith|Assume good faith]]
*[[Meatball:PrincipleOfConstantRespect|Principle of constant respect]]
*[[Meatball:ForgiveAndForget|Forgive and forget]]
*[[Meatball:RecordKeeper|Record keeping]]
*[[Meatball:FairProcess|Fair process]]
*[[Meatball:OpenProcess|Open process]]
*[[Meatball:BackRoomDecision|Back room decisions]]
*[http://www.emacswiki.org/cgi-bin/community/NoSuddenMovements No sudden movements]
______
*[[Meatball:CriticismIsFeedback|Criticism is feedback]]
*[[Meatball:RewardReputation|Reward reputation (positive reinforcement)]]
*[[Meatball:DissuadeReputation|Dissuade reputation (negative reinforcement)]]
*[[Meatball:DissuadeInteraction|Dissuade interaction]]
*[[Meatball:EnforceResponsibility|Enforce responsibility]]
______
*[http://www.emacswiki.org/cgi-bin/community/ExitStrategy Exit Strategy]
*[http://www.emacswiki.org/cgi-bin/community/PullOut Pulling out]
*[[Meatball:DiminishingReplies|Diminishing replies]]
*[http://www.emacswiki.org/cgi-bin/community/WallOfSilence Wall of silence]
{{col-2}}
*[[Meatball:BarnRaising|Barn raising]]
*[[Meatball:EnablingCreativity|Enabling creativity]]
*[[Meatball:ContentOverCommunity|Content over community]]
*[[Meatball:LimitDamage|Limit damage]]
*[[Meatball:UsAndThem|Us and them]]
*[[Meatball:ExcessBaggage|Excess baggage]]
*[[Meatball:FightingIsBoring|Fighting is boring]]
===Orang dan tugasnya===
*[[Meatball:CharactersAndRoles|Characters and roles]]
*[[Meatball:AntiAuthoritarian|Anti-Authoritarians]]
*[[Meatball:AttentionSeeker|Attention seekers]]
*[[Meatball:WhatIsaTroll|Trolls]]
*[[Meatball:VestedContributor|Vested contributors]]
*[[Meatball:CommunityMember|Community members]]
===Kelakuan dan perbuatan===
*[[Meatball:ExpandScope|Expanding the scope of the conflict]]
*[[Meatball:SelectiveFlattery|Selective flattery]]
*[[Meatball:GoodPointDefence|The "good point" defense]]
*[[Meatball:FalseRepentance|False repentance]]
*[[Meatball:SnipingCriticism|Sniping criticism]]
*[[m:The Wrong Version|The Wrong Version]]
*[[Meatball:GoodBye|Departures and threatening to leave]]
{{col-end}}
[[Category:Wikipedia vandalism|{{PAGENAME}}]]
[[als:Vandal (Wikipedia)]]
[[id:Wikipedia:Vandalisme]]
[[ca:Viquipèdia:Vandalisme]]
[[de:Wikipedia:Vandalismus]]
[[en:Wikipedia:Vandalism]]
[[el:Βικιπαίδεια:Βανδαλισμός]]
[[fr:Wikipedia:Vandalisme]]
[[hu:Wikipédia:Vandalizmus]]
[[ja:Wikipedia:荒らし]]
[[nl:Wikipedia:Vandalisme]]
[[nn:Wikipedia:Hærverk]]
[[pl:Wikipedia:Wandalizm]]
[[pt:Wikipedia:Vandalismo]]
[[ru:Википедия:Вандализм]]
[[fi:Wikipedia:Vandalismi]]
[[sk:Wikipedia:Vandalizmus]]
[[sv:Wikipedia:Klottersanering]]
[[tr:Vikipedi:Vandalizm]]
[[zh:Wikipedia:破坏]]
[[es:Wikipedia:Vandalismo]]
| 
