Wikipedia

Vietnam: Perbezaan antara semakan

Layar sejarah secara interaktif
← Suntingan sebelumnyaSuntingan berikutnya →
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
VisualWikiteks
Alexander Iskandar (bincang | sumb.)
56,934 suntingan
KLITE789 (bincang | sumb.)
17,151 suntingan
Tiada ringkasan suntingan
Baris 39:
population_density_rank = 46 |
GDP_PPP_year = 2005 |
GDP_PPP = $251.8 billion<!--CIA-->bilion |
GDP_PPP_rank = 36 |
GDP_PPP_per_capita = $3,025 |
Baris 57:
footnotes =1. Menurut nama rasmi dan Perlembagaan|
}}
'''Vietnam''' /( {{IPALang-vi|ˌvjetˈnɶm,Việt ˌvi:et-, -ˈna:mNam}}/ ({{langIPA-vi|Việtvîət Namnāːm|pron|Vietnam.ogg}}) , secara rasminya '''Republik Sosialis Vietnam''' ({{langLang-vi|Cộng hòa Xãxã hội Chủchủ nghĩa Việt Nam}}), ialah <small>(</small>[[negaraFail:Loudspeaker.svg|link=Fail:Công_hoà_xa_hoi_chu_nghia_Viêt_Nam.oga|11x11px|About this sound]]<small>)</small>), merupakan negara yang paling di timur di [[semenanjung]]Indochina|Semenanjung [[Indochina]] di [[Asia Tenggara]]. Dengan kira-kira 94.6 juta penduduk {{Setakat|{{UN_Population|Year}}|lc=y}}, ia merupakan [[Senarai negara mengikut jumlah penduduk|negara ke-14 paling ramai penduduk di dunia]], dan negara Asia yang ke-9 teramai. Vietnam bersempadan dengan [[Republik Rakyat China|China]] di utara, [[Laos]] di barat laut, dan [[Kemboja]] di barat daya., Di[[Thailand]] pantaidi timurseberang negara[[Teluk iniThailand]] adalahdi barat daya, dan [[LautFilipina]], China[[Malaysia]] Selatandan [[Indonesia]]. Dengandi seberang [[penduduk|bilanganLaut pendudukChina Selatan]] mencecahdi 87timur juta,dan tenggara.{{Efn|The South China Sea is referred to in Vietnam ialahas negarathe [[SenaraiEast negaraSea mengikut({{lang|vi|Biển populasiĐông}}).<ref>{{cite web|ke-13]]title=China teramaicontinues penduduknyaits diplot dunia.in Negarathe iniEast jugaSea|url=http://m.english.vietnamnet.vn/fms/government/54432/china-continues-its-plot-in-the-east-sea.html|publisher=Vietnamnet tersenaraiNews|date=10 diDecember kalangan2012|accessdate=16 February 2013}}</ref>}} "[[N-11Ibu negara|sebelasIbu ekonominegaranya]] yangialah seterusnya[[Hanoi]]"; menurutsemenjak perangkaanbersatunya kerajaan, kadar kenaikankembali [[KDNKVietnam Utara]] mencatatdan 8.17%[[Vietnam padaSelatan|Selatan]] tahunpada 20061976, iaitusedangkan kadar[[Bandar pertumbuhanRaya KDNKHo keduaChi terpantasMinh|Bandaraya diHo kalanganChi negara-negara [[Asia TimurMinh]] danbandar yang terpantaspaling diramai [[Asia Tenggara]]penduduknya.
 
Bahagian utara Vietnam pernah menjadi taklukan [[Sejarah China|Kemaharajaan China]] selama lebih satu alaf, dari tahun 111 SM hingga 939 M. Sebuah negeri Vietnam bebas terbentuk pada tahun 939 ekoran kemenangan Vietnam dalam Pertempuran Sungai Bạch Đằng. Mekarlah dinasti demi dinasti raja Vietnam sementara bangsanya diperluas dari segi wilayah dan kuasa ke dalam Asia Tenggara hinggalah Semenanjung Indochina Peninsula dijajah oleh Perancis pada pertengahan abad ke-19.
Selama beribu-ribu tahun, Vietnam sebagai sebuah negara pernah diberi pelbagai nama: [[Van Lang|Văn Lang]] ketika Dinasti [[Hùng Vương]], [[Âu Lạc]] ketika Dinasti [[An Dương Vương]], [[Van Xuan|Vạn Xuân]] ketika [[Dinasti Lý Awal]], [[Đại Cồ Việt]] ketika [[Dinasti Dinh|Dinasti Đinh]] dan [[Dinasti Lê Awal]]. Sejak tahun 1054, Vietnam digelar [[Đại Việt]] (Viet Besar). ketika [[Dinasti Hồ]], Vietnam memakai nama [[Đại Ngu]] tetapi kemudiannya beralih ke Đại Việt semula. Pada tahun 1804, Raja [[Gia Long]] merancang untuk menggunakan nama Nam Việt untuk Vietnam tetapi [[Dinasti Qing]] di [[China]] tidak setuju, lalu menukarnya kpeada Việt Nam. Dari tahun 1839 hingga 1945, Raja [[Minh Mạng]] menamakan semula Việt Nam menjadi [[Đại Nam]].
 
Ekoran pendudukan Jepun pada tahun 1940-an, Vietnam menentang pemerintahan Perancis dalam Perang Indochina Pertama. Pada 2 September 1945 Presiden [[Ho Chí Minh|Ho Chi Minh]] mengisytiharkan kemerdekaan Vietnam dari Perancis di bawah nama baru Republik Demokratik Vietnam. Pada tahun 1954, Vietnam mengisytiharkan kemenangan di Peristiwa Dien Bien Phu yang berlaku dari Mac hingga Mei 1954 dan berakhir dengan kekalahan besar Perancis. Selepas itu, Vietnam terbahagi kepada dua negeri, iaitu [[Vietnam Utara]] (secara rasmi Republik Demokratik Vietnam), dan [[Vietnam Selatan]] (secara rasmi Republik Vietnam). Konflik antara kedua-dua pihak menjadi sengit dalam peristiwa yang dikenali sebagai [[Perang Vietnam]], dengan campur tangan yang mendalam oleh Amerika Syarikat di pihak Vietnam Selatan dari 1965 hingga 1973. Perang berakhir dengan kemenangan Vietnam Utara pada tahun 1975.
Nama Việt Nam pernah dipakai untuk memanggil negara ini sebelum dijadikan nama rasmi dalam "Dư địa chí" oleh [[Nguyễn Trãi]] pada tahun 1435 dan mungkin juga tahun-tahun sebelumnya. "Việt" ialah naam bagi kelompok etnik terbesar di Vietnam, iaitu Kinh (người Kinh), manakala "Nam" bermaksud Selatan yang menekankan kedaulatan Vietnam's daripada negara China (yang biasanya bergelar "negara Utara" oleh orang Vietnam).
 
Vietnam kemudian disatukan di bawah pemerintahan [[Komunisme|Komunis]] tetapi masih miskin dan mengasingkan diri. Pada tahun 1986, Partai Komunis Vietnam memulakan pembaharuan ekonomi dan politik reformasi yang membawa Vietnam ke arah integrasi ke dalam ekonomi dunia.<ref name="BBC2004">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3752682.stm|title=Vietnam's new-look economy|date=18 October 2004|access-date=21 November 2015|publisher=[[BBC News]]}}</ref> Pada tahun 2000, ia telah menjalin hubungan diplomatik dengan semua bangsa-bangsa. Sejak tahun 2000, kadar pertumbuhan ekonomi Vietnam antara yang tertinggi di dunia, dan pada 2011, ia mencatat Indeks Penjana Pertumbuhan Global tertinggi antara 11 ekonomi utama.<ref>{{Cite web|url=http://www.businessinsider.com/willem-buiter-3g-countries-2011-2?slop=1|title=3G Countries|last=Weisenthal|first=Joe|date=22 February 2011|publisher=[[Business Insider]]|access-date=6 August 2011}}</ref> Atas kejayaan pembaharuan ekonomi ini Vietnam menyertai [[Pertubuhan Perdagangan Dunia]] pada tahun 2007. Ia juga ahli [[Kerjasama Ekonomi Asia-Pasifik]] dan [[La Francophonie|Pertubuhan Antarabangsa Francophonie]] (untuk negara-negara berbahasa Perancis).
 
== Etimologi ==
Nama ''{{Lang|vi|Việt Nam}}'' ({{IPA-vi|viə̀t naːm}}) adalah variasi dari ''{{Lang|vi|[[Nanyue|Nam Việt]]}}'' ("''Việt'' Selatan"), nama yang dapat ditelusuri kembali kepada Dinasti Triệu pada abad ke-2 ke-SM.<ref name="Woods38">{{Harvnb|Woods|2002}}</ref> Perkataan ''Việt'' berasal daripada singkatan bagi Bách Việt, sekumpulan kaum-kaum yang tinggal di selatan China dan Vietnam.<ref name="Yue-Hashimoto">{{Harvnb|Yue-Hashimoto|1972}}</ref> Bentuk "Vietnam" (<span style="font-family: 'Nom Na Tong','HAN NOM A','HAN NOM B','Sun-ExtA','Sun-ExtB','Ming-Lt-HKSCS-UNI-H','Ming-Lt-HKSCS-ExtB','HanaMinA','HanaMinB','HanaMin','MingLiU','MingLiU-ExtB','MingLiU_HKSCS','MingLiU_HKSCS-ExtB','SimSun','SimSun-ExtB',sans-serif;">[[wiktionary:越南|越南]]</span>{{Vi-nom|{{linktext|越南}}}}) pertama kali tercatat pada abad ke-16 oleh puisi ramalan ''Sấm Trạng Trình''. Nama ini juga telah ditemui pada 12 buah stele (prasasti) yang terukir pada abad ke-16 dan ke-17, termasuk satu di Pagoda Bao Lam di [[Hai Phong|Haiphong]] bertarikh 1558.<ref name="Lan">Thành Lân (14 March 2003). [http://viet.vietnamembassy.us/tintuc/story.php?d=20030314121732 "Ai đặt quốc hiệu Việt Nam đầu tiên?"] Error in webarchive template: Check <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;url=</code> value. Empty.
[[Kategori:Webarchive template errors]]
(in Vietnamese). Vietnam Embassy in the United States. Retrieved 29 January 2013.</ref>
 
Pada 1802, [[Gia Long|Nguyễn Phúc Ánh]] menubuhkan Dinasti Nguyễn, dan pada tahun kedua, beliau memohon perkenan Maharaja Jiaqing di Qing (China) untuk mengurniakan felaran 'Raja Nam Viet' kepada beliau, namun Urus Setia Tertinggi kerajaan Qing dinasti menegaskan bahawa nama Nam Viet termasuklah kawasan-kawasan dalam wilayah [[Guangxi]] dan [[Guangdong]] di China.
 
Antara 1804 dan 1813, nama Vietnam digunakan secara resmi oleh Maharaja [[Gia Long]]. Ia kembali pada awal abad ke-20 menerusi karya ''Sejarah Kehilangan Vietnam'' oleh Phan Bội Châu, dan kemudian oleh Parti Nasionalis Vietnam.<ref name="Tonnesson117">{{Harvnb|Tonnesson|Antlov|1996}}</ref> Negara ini biasanya dipanggil Annam hingga Mei 1945, apabila kedua-dua pihak maharaja di [[Huế]] dan pemerintah [[Viet Minh]] di Hanoi menerima pakai ''{{Lang|vi|Việt Nam}}''.<ref name="autogenerated1">{{Harvnb|Tonnesson|Antlov|1996}}</ref>
 
== Sejarah ==
Baris 71 ⟶ 82:
== Politik ==
{{utama|Politik Vietnam}}
[[Fail:Presidential_Palace_Hanoi_388606781_40a24f0ceb.jpg|kiri|thumb|Istana Presiden di Hanoi, dahulunya Istana Gabenor-Jeneral Indochina Perancis.]]
Republik Sosialis Vietnam ialah sebuah [[negeri satu parti]]. Satu [[Perlembagaan Vietnam|perlembagaan negara]] baru diluluskan pada April [[1992]], menggantikan versi lama yang digubal pada tahun 1975. Peranan pusar Parti Komunis ditegaskan semula dalam semua alat-alat kerajaan, politik dan masyarakat. hanya pertubuhan politik yang bergabung dengan atau didukung oleh Parti Komunis dibenarkan untuk bertanding dalam pilihanraya. Ini termasuklah [[Barisan Tanahair Vietnam]], para buruh dan parti-parti kesatuan sekerja. Walaupun negara masih secara rasminya komited kepada [[sosialisme]] sebagai fahaman penentuannya, namun kepentingan fahaman ini banyak berkurangan sejak 1990-an. [[Presiden Vietnam]] ialah [[ketua negara]] dan [[ketua panglima]] tentera Vietnam pada nama sahaja, serta mengerusi Majlis Pertahanan dan Keselamatan Negara. [[Perdana Menteri Vietnam]] [[Nguyen Tan Dung]] ialah [[ketua kerajaan]] mengetuai sebuah [[majlis menteri-menteri]] yang terdiri daripada 3 timbalan perdana menteri dan ketua-ketua 26 kementerian dan suruhanjaya.
Republik Sosialis Vietnam, bersama-sama dengan [[Republik Rakyat China|China]], [[Cuba]], dan [[Laos]], adalah salah satu daripada empat buah negara sosialis [[Negara satu parti|satu parti]] yang mendukung komunisme secara rasmi. Perlembagaan negara semasa iaitu Perlembagaan 2013 menegaskan peranan pusat Parti Komunis Vietnam dalam semua organ politik dan masyarakat. Setiausaha Agung Parti Komunis melakukan banyak fungsi utama pentadbiran dalam mengawal organisasi nasional parti. Presiden menjalankan tugas-tugas eksekutif dan pelantikan negeri, serta menggubal dasar. Hanya organisasi politik yang menjadi sekutu atau sokongan Parti Komunis dibenarkan untuk menyertai pilihan raya di Vietnam. Ini termasuk Barisan Tanah Air Vietnam dan parti-parti pekerja dan [[kesatuan sekerja]]<font color="#004000"></font>. Walaupun negara masih komited mendukung [[sosialisme]] sebagai fahaman asasnya, namun dasar ekonominya makin hari makin kapitalis,<ref>{{Cite news|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1592581,00.html|title=The Spoils of Capitalism|last=Johnson, Kay|date=22 February 2007|access-date=19 May 2010|work=Time|location=New York}}</ref> malah majalah ''[[The Economist]]'' memerikan kepimpinan Vietnam sebagai "komunis yang kapitalis".<ref>{{Cite news|url=http://www.economist.com/specialreports/displaystory.cfm?story_id=E1_TTDQTVQR|title=A bit of everything: Vietnam's quest for role models|last=Johnson, Kay|date=24 April 2008|access-date=19 May 2010|work=The Economist|location=London}} {{Cite news|url=http://www.economist.com/specialreports/displaystory.cfm?story_id=E1_TTDQTVQR|title=A bit of everything: Vietnam's quest for role models|date=24 April 2008|access-date=19 May 2010|work=The Economist|location=London}}</ref>
 
=== Perundangan ===
Dewan Undangan Negara Vietnam adalah <font color="#004000">badan </font>[[Badan perundangan|perundangan]] negara yang [[ekadewan]], terdiri daripada 498 ahli<ref name="legi">{{Cite web|url=http://vietnamembassy-usa.org/vietnam/politics/government-structure|title=Government Structure|publisher=Embassy of the Socialist Republic of Vietnam in the United States of America|access-date=April 8, 2018}}</ref> dan terbuka untuk semua pihak. Diketuai oleh Pengerusi, ia mengungguli kedua-dua cabang eksekutif dan kehakiman, dengan semua kerajaan menteri dilantik dari kalangan ahli Dewan Undangan Negara.
 
=== Eksekutif ===
Presiden Vietnam merupakan [[ketua negara]] yang terpilih sementera [[Panglima Tertinggi|panglima tertinggi]] tentera yang berkhidmat sebagai Pengerusi Majlis Pertahanan dan Keselamatan Agung memegang jawatan kedua tertinggi di Vietnam. [[Perdana Menteri Vietnam]] merupakan [[ketua kerajaan]] yang memimpin sebuah jemaah menteri yang terdiri dari lima orang timbalan perdana menteri dan 26 orang ketua kementerian dan suruhanjaya.
 
=== Kehakiman ===
Mahkamah Rakyat Agung Vietnam yang diketuai oleh seorang Ketua Hakim merupakan [[Mahkamah Rayuan|mahkamah rayuan]] tertinggi negara, namun ia juga bertanggungjawab kepada Dewan Undangan Negara Vietnam. Di bawah Mahkamah Rakyat Agung terdapat mahkamah-mahkamah wilayah dan banyak mahkamah tempatan. Mahkamah tentera mempunyai bidang kuasa khas dalam hal-hal keselamatan negara. Vietnam mengekalkan hukuman mati bagi banyak kesalahan; setakat Februari 2014, ada sekitar 700 orang banduan<font color="#004000"> yang menunggu hukuman mati</font> di Vietnam.<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/un-urged-to-act-on-vietnam-over-death-penalty/2014/02/11/de74e9f8-938d-11e3-9e13-770265cf4962_story.html|title=UN urged to act on Vietnam over death penalty|date=12 February 2014|newspaper=The Washington Post|access-date=12 February 2014|work=The Washington Post}}Lebih daripada satu <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;work=</code> dan <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#x7C;newspaper=</code> dinyatakan ([[:en:Help:CS1 errors#redundant_parameters|bantuan]])
[[Kategori:Halaman dengan petikan yang mempunyai parameter berlebihan]]</ref>
 
=== Hubungan luar ===
[[Fail:Secretary_Tillerson_Joins_Commercial_Deals_Signing_Ceremony_at_the_Presidential_Palace_in_Vietnam_(38322247422).jpg|thumb|Setiausaha Negara AS [[Rex Tillerson]] menemani Presiden AS [[Donald Trump]] ke upacara menandatangani urus janji perdagangan bersama Presiden Vietnam [[Trần Đại Quang|Tran Dai Quang]] di Istana Presiden di [[Hanoi]] pada 12 November 2017.]]
[[Fail:Trần_Đại_Quang_and_Vladimir_Putin,_2016-01.jpg|kanan|thumb|Presiden Vietnam [[Trần Đại Quang]] bersama Presiden Rusia, [[Vladimir Putin]], 19 November 2016]]
Sepanjang sejarahnya, hubungan luar utama Vietnam adalah bersama jiran terbesar dan bekas penjajah, China. Prinsip-prinsip kedaulatan Vietnam dan desakannya ke atas kemerdekaan budaya telah diterapkan dalam berbilang dokumen selama berabad-abad, seperti puisi patriotik abad ke-11, ''Nam quốc sơn hà'' (Gunung sungai negara selatan), dan perisytiharan kemerdekaan ''Bình Ngô đại cáo'' pada 1428. Walaupun [[Republik Rakyat China|China]] dan Vietnam sekarang damai, namun masih berlaku [[Kepulauan Spratly|pertikaian wilayah yang berat]] antara kedua-dua pihak di Laut Cina Selatan.<ref>{{Cite web|url=http://nationalinterest.org/commentary/escalating-tensions-the-south-china-sea-7414|title=Escalating Tensions in the South China Sea|date=10 September 2012|website=[[The National Interest]]}}</ref>
 
Kini, penyata misi rasmi dasar luar Vietnam ialah: "Konsisten melaksanakan dasar luar negara mengenai kemerdekaan, keamanan, kerjasama dan pembangunan; dasar luar mengenai keterbukaan dan kepelbagaian dan kemultilateralan hubungan antarabangsa. Proaktif dan aktif melibatkan diri dalam integrasi ekonomi antarabangsa sambil mengembangkan kerjasama antarabangsa dalam bidang-bidang lain." Tambahan pula Vietnam menganggap dirinya sebagai "sahabat dan rakan yang boleh diharap oleh semua negara dalam masyarakat antarabangsa, aktif melibatkan diri dalam proses-proses kerjasama antarabangsa dan serantau."<ref name="HereWe">{{Cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/cs_doingoai/|title=Vietnam Foreign Policy|publisher=Ministry of Foreign Affairs|access-date=25 February 2009}}</ref>
 
Vietnam mengambil langkah-langkah penting untuk memulihkan hubungan diplomatik dengan negara-negara penting, bermula dengan [[New Zealand]] yang membuka kedutaan di Hanoi pada 1995, sementara Vietnam menubuhkan kedutaan di Wellington pada 2003. [[Pakistan]] membuka semula kedutaan di Hanoi pada Oktober 2000, dan Vietnam membalas budi dengan membuka kedutaan Islamabad di Disember 2005 serta biro perdagangan di Karachi pada November 2005. Hubungan Amerika Syarikat–Vietnam meningkat pada Ogos 1995 apabila kedua-dua bangsa menaiktaraf Pejabat Perhubungan masing-masing yang dibuka pada Januari 1995 kepada status kedutaan. Sejajar dengan bertambah eratnya hubungan ini, AS membuka konsulat am di Bandaraya Ho Chi Minh sementara Vietnam membuka konsulat di San Francisco.
 
Menjelang Disember 2007, Vietnam menjalin hubungan diplomatik dengan 172 buah negara, termasuk AS yang menormalkan hubungan pada 1995.<ref>{{Cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/cn_vakv|title=List of countries which maintain diplomatic relations with the Socialist Republic of Vietnam|date=December 2007|publisher=Ministry of Foreign Affairs|access-date=25 February 2009}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://vietnam.usembassy.gov/relations.html|title=US-Vietnamese Relations|publisher=US Embassy|archive-url=https://web.archive.org/web/20091209220514/http://vietnam.usembassy.gov/relations.html|archive-date=9 December 2009|dead-url=yes|access-date=8 December 2009}}</ref> Vietnam menjadi ahli dalam 63 buah pertubuhan antarabangsa termasuk [[Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu|PBB]], [[Persatuan Negara-negara Asia Tenggara|ASEAN]], [[Pergerakan Negara-Negara Berkecuali|NAM]], [[La Francophonie|Francophonie]] dan [[Pertubuhan Perdagangan Dunia|WTO]]. Ia juga menjalin hubungan dengan lebih 650 buah pertubuhan bukan kerajaan.<ref>{{Cite web|url=http://www.mofa.gov.vn/en/ctc_quocte|title=Vietnam and International Organizations|publisher=Ministry of Foreign Affairs|access-date=25 February 2009}}</ref>
 
=== Tentera ===
[[Fail:Quân_đội_duyệt_binh_ở_Trường_Sa.JPG|kiri|thumb|Askar Vietnam di atas wilayah dipertikai [[Kepulauan Spratly]] pada 2009.]]
Angkatan Bersenjata Rakyat Vietnam terdiri daripada Tentera Rakyat Vietnam, Keselamatan Awam Rakyat Vietnam dan [[Militia|Angkatan Pertahanan Awam Vietnam]]. Tentera Rakyat Vietnam adalah nama rasmi bagi bala tentera aktif Vietnam, terdiri daripada Tentera Darat Rakyat Vietnam, [[Tentera Laut Rakyat Vietnam]], [[Tentera Udara Rakyat Vietnam]], Angkatan Pertahanan Sempadan Vietnam dan Pengawal Pantai Vietnam. Tentera Rakyat Vietnam mempunyai tenaga kerja aktif sekitar 450,000 orang, tetapi jumlah kekuatannya, termasuk angkatan paramilitari, mungkin setinggi 5,000,000 orang.<ref>{{Cite book|title=The Military Balance 2010|last=International Institute for Strategic Studies|last2=Hackett, James (ed.)|date=3 February 2010|publisher=[[Routledge]]|isbn=1-85743-557-5|location=London|ref=IISS2010|author-link=International Institute for Strategic Studies}}Selenggaraan CS1: Extra text: senarai pengarang ([[:Kategori:Selenggaraan CS1: Extra text: senarai pengarang|link]])
[[Kategori:Selenggaraan CS1: Extra text: senarai pengarang]]</ref> Pada 2011, [[Senarai negara mengikut perbelanjaan ketenteraan|perbelanjaan ketenteraan]] Vietnam berjumlah kira-kira AS$2.48 bilion, bersamaan dengan sekitar 2.5% dari KDNK tahun 2010.<ref>[http://milexdata.sipri.org/ The SIPRI Military Expenditure Database] {{Cite book|url=https://web.archive.org/web/20100328072123/http://milexdata.sipri.org/|title=The Military Balance 2010|last=International Institute for Strategic Studies|last2=Hackett, James (ed.)|date=28 March 2010|publisher=[[Routledge]]|isbn=1-85743-557-5|location=London|ref=IISS2010|author-link=International Institute for Strategic Studies}}Selenggaraan CS1: Extra text: senarai pengarang ([[:Kategori:Selenggaraan CS1: Extra text: senarai pengarang|link]])
[[Kategori:Selenggaraan CS1: Extra text: senarai pengarang]]
. Retrieved 3 May 2012.</ref>
 
=== Pembahagian pentadbiran ===
Vietnam terbahagi kepada 58 [[Provinsi|wilayah]] (bahasa Vietnam: ''tỉnh'', dari bahasa Cina [[wiktionary:省|省]], ''shěng'').<ref>{{Cite web|url=http://www.mlit.go.jp/kokudokeikaku/international/spw/general/vietnam/index_e.html|title=Country Profile|date=February 16, 2015|publisher=Ministry of Land, Infrastructure, Transport, and Tourism, Japan (MLIT)|access-date=April 8, 2018}}</ref> Juga ada lima [[kawasan perbandaran]] (''thành phố trực thuộc trung ương'') yang ditadbir sama taraf dengan wilayah.
 
{| style="margin: auto auto 10px;"
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''Delta Sungai Merah'''</div>
 
*[[Wilayah Bac Ninh|Bắc Ninh]]
*[[Wilayah Hà Nam|Hà Nam]]
*[[Wilayah Hải Dương|Hải Dương]]
*[[Wilayah Hưng Yên|Hưng Yên]]
*[[Wilayah Nam Định|Nam Định]]
*[[Wilayah Ninh Bình|Ninh Bình]]
*[[Wilayah Thái Bình|Thái Bình]]
*[[Wilayah Vĩnh Phúc|Vĩnh Phúc]]
*[[Hanoi]] (perbandaran)
*[[Hai Phong]] (perbandaran)
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''Timur Laut'''</div>
 
*[[Wilayah Bắc Giang|Bắc Giang]]
*[[Wilayah Bắc Kạn|Bắc Kạn]]
*[[Wilayah Cao Bằng|Cao Bằng]]
*[[Wilayah Hà Giang|Hà Giang]]
*[[Wilayah Lạng Sơn|Lạng Sơn]]
*[[Wilayah Lào Cai|Lào Cai]]
*[[Wilayah Phú Thọ|Phú Thọ]]
*[[Wilayah Quảng Ninh|Quảng Ninh]]
*[[Wilayah Thái Nguyên|Thái Nguyên]]
*[[Wilayah Tuyên Quang|Tuyên Quang]]
*[[Wilayah Yên Bái|Yên Bái]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''Barat Laut'''</div>
 
*[[Wilayah Điện Biên|Điện Biên]]
*[[Wilayah Hòa Bình|Hòa Bình]]
*[[Wilayah Lai Châu|Lai Châu]]
*[[Wilayah Sơn La|Sơn La]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''Pantai Tengah Utara'''</div>
 
*[[Wilayah Hà Tĩnh|Hà Tĩnh]]
*[[Wilayah Nghệ An|Nghệ An]]
*[[Quang Binh|Quảng Bình]]
*[[Wilayah Quảng Trị|Quảng Trị]]
*[[Wilayah Thanh Hóa|Thanh Hóa]]
*[[Wilayah Thừa Thiên–Huế|Thừa Thiên–Huế]]
|-
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''Tanah Tinggi Tengah'''</div>
 
*[[Wilayah Đắk Lắk|Đắk Lắk]]
*[[Wilayah Đắk Nông|Đắk Nông]]
*[[Wilayah Gia Lai|Gia Lai]]
*[[Wilayah Kon Tum|Kon Tum]]
*[[Wilayah Lâm Đồng|Lâm Đồng]]
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''Pantai Tengah Selatan'''</div>
 
*[[Wilayah Bình Định|Bình Định]]
[[Perhimpunan Kebangsaan Vietnam]] ialah badan [[perundangan]] tunggal dalam kerajaan yang terdiri daripada 498 orang ahli dan berpangkat lebih tinggi berbanding cabang eksekutif dan kehakiman. ahli majlis menteri-menteri dilantik daripada Perhimpunan Kebangsaan. [[Mahkamah Rakyat Agung Vietnam]], iaitu [[mahkamah rayuan]] tertinggi dalam negara, juga bertanggungjawab terhadap Perhimpunan Kebangsaan. Di bawah Mahkamah Rakyat Agung terdirinya [[Mahkamah-mahkamah Perbandaran Peringkat Wilayah Vietnam|mahkamah perbandaran peringkat wilayah]] dan [[Mahkamah-mahkamah Tempatan Vietnam|mahkamah tempatan]]. [[Mahkamah-mahkamah Tentera Vietnam|Mahkamah tentera]] juga merupakan sebahagian cabang kehakiman yang berkuasa dengan bidang kuasa khusus dalam hal-ehwal keselamatan negara. Semua alat-alat kerajaan Vietnam dikawal oleh Parti Komunis. Kebanyakan lantikan kerajaan merupakan ahli-ahli parti. Setiausaha Agung Parti Komunis barangkalinya merupakan salah seorang ketua politik terpenting dalam negara, dengan peranan mengawal organisasi kebangsaan negara dan perlantikan negeri, serta juga menggubal dasar.
*[[Wilayah Bình Thuận|Bình Thuận]]
*[[Wilayah Khánh Hòa|Khánh Hòa]]
*[[Wilayah Ninh Thuận|Ninh Thuận]]
*[[Wilayah Phú Yên|Phú Yen]]
*[[Wilayah Quảng Nam|Quảng Nam]]
*[[Wilayah Quảng Ngãi|Quảng Ngãi]]
*[[Da Nang]] (perbandaran)
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''Tenggara'''</div>
 
*[[Wilayah Bà Rịa–Vũng Tàu|Bà Rịa–Vũng Tàu]]
[[Tentera Rakyat Vietnam]] ialah nama rasmi bagi tiga perkhidmatan tentera di Vietnam, yang didirikan berasaskan [[Tentera Pembebasan Rakyat]] China. Tentera Rakyat terbahagi kepada Angkatan Darat Rakyat Vietnam (termasuk Angkatan Barisan Belakang Strategik dan Angkatan Pertahanan Sempadan), [[Tentera Laut Rakyat Vietnam]], [[Tentera Udara Rakyat Vietnam]] dan [[pengawal pantai]]. Di sepanjang sejarah moden Vietnam, Tentera Rakyat banyak terlibat dalam tenaga kerja Vietnam untuk mengembangkan ekonomi Vietnam, dengan tujuan menyelaraskan pertahanan negara dengan ekonomi. Tentera Rakyat terlibat dalam bidang-bidang seperti perindustrian, pertanian, perhutanan, perikanan dan telekomunikasi. Jumlah kekuatan tentera Vietnam menghampiri 500,000 orang askar. Kerajaan juga mengadakan dan mengekalkan tentera awam wilayah dan angkatan polis. Peranan tentera dalam kehidupan rakyat banyak berkurangan sejak 1980-an.
*[[Wilayah Bình Dương|Bình Dương]]
*[[Wilayah Bình Phước|Bình Phước]]
*[[Wilayah Đồng Nai|Đồng Nai]]
*[[Wilayah Tây Ninh|Tây Ninh]]
*[[Bandar Raya Ho Chi Minh]] (perbandaran)
| style="padding-right:1em; vertical-align:top;" |
<div class="center">'''Delta Mekong'''</div>
 
== *[[Wilayah danAn daerahGiang|An ==Giang]]
*[[Wilayah Bạc Liêu|Bạc Liêu]]
{{utama|Daerah di Vietnam}}
*[[Wilayah Bến Tre|Bến Tre]]
*[[Wilayah Cà Mau|Cà Mau]]
*[[Wilayah Đồng Tháp|Đồng Tháp]]
*[[Wilayah Hậu Giang|Hậu Giang]]
*[[Wilayah Kiên Giang|Kiên Giang]]
*[[Wilayah Long An|Long An]]
*[[Wilayah Sóc Trăng|Sóc Trăng]]
*[[Wilayah Tiền Giang|Tiền Giang]]
*[[Wilayah Trà Vinh|Trà Vinh]]
*[[Wilayah Vĩnh Long|Vĩnh Long]]
*[[Cần Thơ]] (perbandaran)
|}
Setiap wilayah terbahagi kepada perbandaran wilayah (''thành phố trực thuộc tỉnh''), perpekanan (''thị xã'') dan [[Kaunti|daerah]] (''huyện''), kemudian terbahagi lagi kepada pekan (''thị trấn'') atau komun (''xã''). Perbandaran yang terkawal pusat terbahagi kepada [[Daerah|jajahan]] (''quận'') dan daerah, dan terbahagi lagi kepada zon (''phường'').
 
== Geografi dan iklim ==
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/wiki/Vietnam"