Hidupan: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Tiada ringkasan suntingan |
Tiada ringkasan suntingan |
||
Baris 1:
{{automatic taxobox
|name=Kehidupan
|image=Ruwenpflanzen.jpg
|image_upright=1.2
|image_caption=Tumbuhan di [[Pergunungan Rwenzori]], Uganda
|subdivision_ranks=[[Domain (biologi)|Domain]]-domain dan [[Alam (biologi)|Supergroups]]
|subdivision=Kehidupan di Bumi:
* [[Kehidupan bukan selular]]<ref group="note">The "evolution" of viruses and other similar forms is still uncertain. Therefore, this classification may be [[Paraphyly|paraphyletic]] because cellular life might have evolved from non-cellular life, or [[Polyphyly|polyphyletic]] because the most recent common ancestor might not be included.</ref> <ref group="note">Infectious protein molecules [[prion]]s are not considered living organisms, but can be described as "organism-comparable organic structures".</ref>
** [[Virus]]-virus<ref group="note">Certain specific organism-comparable organic structures may be considered [[subviral agents]], including virus-dependent entities: [[satellite (biology)|satellites]] and [[defective interfering particle]]s, both of which require [[helper virus|another virus]] for their replication.</ref>
** [[Viroid]]-viroid
* [[Kehidupan selular]]
** Domain [[Bacteria]]
** Domain [[Archaea]]
** Domain [[Eukarya]]
*** [[Archaeplastida]]
*** [[SAR supergroup|SAR]]
*** [[Excavata]]
*** [[Amoebozoa]]
*** [[Opisthokont]]a
}}
'''Kehidupan''' ([[Tulisan Jawi]]: كهيدوڤن) adalah ciri yang membezakan entiti fizikal yang mempunyai proses biologi, seperti proses isyarat dan kendiri, daripada yang tidak, sama ada kerana fungsi sedemikian telah berhenti (mereka telah mati), atau kerana mereka tidak pernah mempunyai fungsi sedemikian dan diklasifikasikan sebagai tidak bernyawa. Pelbagai bentuk kehidupan wujud, seperti tumbuh-tumbuhan, haiwan, kulat, protes, archaea, dan bakteria. Kriteria ini kadang-kadang boleh kabur dan mungkin atau tidak boleh menentukan virus, viroid, atau kehidupan sintetik yang berpotensi sebagai "hidup". Biologi adalah sains yang berkaitan dengan kajian kehidupan.
Takrif hidup adalah kontroversi. Definisi semasa adalah bahawa organisma adalah sistem terbuka yang mengekalkan homeostasis, terdiri daripada sel, mempunyai kitaran hidup, menjalani metabolisme, dapat berkembang, menyesuaikan diri dengan persekitaran mereka, bertindak balas terhadap rangsangan, membiak dan berkembang. Walau bagaimanapun, beberapa definisi biologi lain telah dicadangkan, dan terdapat beberapa kes sempadan kehidupan, seperti virus atau viroid. Pada masa lalu, terdapat banyak percubaan untuk menentukan apa yang dimaksudkan dengan "kehidupan" melalui konsep usang seperti daya aneh, hylomorphism, generasi spontan dan vitalisme, yang kini telah ditolak oleh penemuan biologi. Abiogenesis menerangkan proses kehidupan semula jadi yang timbul daripada bahan bukan hidup, seperti sebatian organik sederhana. Sifat-sifat yang biasa kepada semua organisma termasuk keperluan untuk unsur kimia teras tertentu untuk mengekalkan fungsi biokimia.
Kehidupan di Bumi pertama kali muncul seawal 4.28 bilion tahun yang lalu, selepas pembentukan lautan 4.41 bilion tahun yang lalu, dan tidak lama selepas pembentukan Bumi 4.54 bilion tahun yang lalu.<ref name="NAT-20170301" /><ref name="NYT-20170301" /><ref name="BBC-20170301" /><ref name="4.3b oldest" /> Kehidupan semasa bumi mungkin berasal dari dunia RNA, walaupun kehidupan berasaskan RNA mungkin bukan yang pertama. Mekanisme di mana kehidupan bermula di Bumi tidak diketahui, walaupun banyak hipotesis telah dirumuskan dan sering berdasarkan eksperimen Miller-Urey. Bentuk hidup yang paling awal diketahui ialah mikrofosil bakteria. Batu-batu Australia yang berusia 3.45 bilion tahun dilaporkan mengandungi mikroorganisma.<ref name="WU-20171218">{{cite web |last=Tyrell |first=Kelly April |title=Oldest fossils ever found show life on Earth began before 3.5 billion years ago |url=https://news.wisc.edu/oldest-fossils-ever-found-show-life-on-earth-began-before-3-5-billion-years-ago/ |date=18 December 2017 |website=[[University of Wisconsin-Madison]] |accessdate=18 December 2017 }}</ref><ref name="PNAS-2017">{{cite journal |last1=Schopf |first1=J. William |last2=Kitajima |first2=Kouki |last3=Spicuzza |first3=Michael J. |last4=Kudryavtsev |first4=Anatolly B. |last5=Valley |first5=John W. |title=SIMS analyses of the oldest known assemblage of microfossils document their taxon-correlated carbon isotope compositions |url=http://www.pnas.org/content/early/2017/12/12/1718063115.abstract |date=2017 |journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|PNAS]] |volume=115 |issue=1 |pages=53–58 |doi=10.1073/pnas.1718063115 |pmid=29255053 |pmc=5776830 |accessdate=19 December 2017 |bibcode=2018PNAS..115...53S }}</ref> Pada tahun 2016, para saintis melaporkan mengenal pasti satu set 355 gen yang dianggap hadir dalam leluhur umum sejagat (LUCA) semua organisma hidup, sudah menjadi organisma yang kompleks dan bukan benda hidup yang pertama.<ref name="NYT-20160725">{{cite news |last=Wade |first=Nicholas |authorlink=Nicholas Wade |title=Meet Luca, the Ancestor of All Living Things |url=https://www.nytimes.com/2016/07/26/science/last-universal-ancestor.html |date=25 July 2016 |work=[[The New York Times]] |accessdate=25 July 2016 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160728053822/http://www.nytimes.com/2016/07/26/science/last-universal-ancestor.html |archivedate=28 July 2016 |df=dmy-all }}</ref>
Sejak awalnya, kehidupan di Bumi telah mengubah persekitarannya pada skala waktu geologi. Untuk terus hidup di kebanyakan ekosistem, kehidupan mesti sering menyesuaikan diri dengan pelbagai keadaan. Sesetengah mikroorganisma, dipanggil extremophiles, bertumbuh dalam persekitaran ekstrem yang fizikal atau geokimia yang memudaratkan kehidupan yang paling banyak di Bumi. Aristotle adalah orang pertama yang mengklasifikasikan organisma. Kemudian, Carl Linnaeus memperkenalkan sistem tatanan binomialnya untuk klasifikasi spesies. Akhirnya kumpulan baru dan kategori kehidupan ditemui, seperti sel dan mikroorganisma, memaksa semakan dramatik struktur hubungan antara organisma hidup. Sel itu dianggap sebagai unit kehidupan struktur dan fungsi.<ref>[https://www.scribd.com/doc/14425949/Cell-The-Fundamental-Unit-of-Life Chapter-5, The Fundamental Unit of Life]. Monika Mehan. Scribd.</ref> Terdapat dua jenis sel, prokaryotik dan eukariotik, kedua-duanya terdiri daripada sitoplasma yang tertutup dalam membran dan mengandungi banyak biomolekul seperti protein dan asid nukleik. Sel-sel membiak melalui proses pembahagian sel, di mana sel induk membahagi menjadi dua atau lebih sel anak perempuan.
Walaupun kini hanya diketahui di Bumi, kehidupan tidak perlu dihadkan, dan banyak saintis membuat spekulasi dalam kewujudan kehidupan luar angkasa. Kehidupan buatan adalah simulasi komputer atau pembinaan semula manusia dari aspek kehidupan, yang sering digunakan untuk mengkaji sistem yang berkaitan dengan kehidupan semula jadi. Kematian adalah penamatan kekal semua fungsi biologi yang mengekalkan organisma, dan oleh itu, adalah akhir hayatnya. Kepupusan adalah proses yang mana seluruh kumpulan atau takson, biasanya spesies, mati. Fosil adalah sisa-sisa organisma yang dipelihara.
'''Benda-hidup''' atau '''hidupan''' di [[Alam Semesta|alam semesta]] ini boleh dikelaskan kepada 5 Alam berlainan.
Baris 19 ⟶ 48:
* bergerak balas terhadap rangsangan.
Pertumbuhan ialah proses pembesaran hidupan.
==Rujukan==
{{reflist}}
{{Tunas-biologi}}
| |||