Wikipedia

Wilayah Lore

(Dilencongkan dari ToLore)

Wilayah Lore (Lore) atau To Lore disebut juga Toraja Koro[1] (ejaan Van Ophuijsen: Toradja Koro) ialah pembahagian wilayah Toraja Barat oleh Walter Kaudern semasa era Hindia Belanda kepada dua wilayah, sehingga 1938[2] Lore ataupun To Lore (Lanschap Lore) dipisahkan daripada wilayah Poso-Tojo yang menurut pengkaji Hindia Belanda wilayah Lore didiami oleh penduduk Lore di Grup Poso-Tojo, Sulawesi Tengah.[3]

Pembentukan Landschap Lore (berwarna biru) oleh Dr. Esser penyelidik asal Belanda

Lore, seperti Lage, adalah nama kawasan suku Bare'e yang asalnya dipanggil Lore (wilayah Lore) yang didiami oleh Suku Bare'e. Walter Alexander Kaudern atau Walter Kaudern (lahir 24 Mac 1881 – meninggal 16 Julai 1942 pada umur 61 tahun[4]) ialah seorang ahli etnografi Sweden. Kaudern memperoleh Ph.D pada tahun 1910 dan menjadi kurator koleksi etnografi Muzium Gothenburg.

Dalam tulisannya tentang Toraja Koro (Landschap Lore) yang terdiri daripada kawasan To Napu (Sigi), Bada dan Besoa. Kampung-kampung lama yang terdiri daripada Kampung Doda, Kampung Bariri, Kampung Hanggira, Kampung Podonia, Kampung Rano, dan Kampung Bangkeloeho.[5] di wilayah Toraja Koro (Landschap Lore) yang dahulunya merupakan perkampungan lama yang diwarisi daripada Suku Bare'e di wilayah To lage (Poso) yang oleh Belanda digelar Toraja Bare'e, Masyarakat Toraja Bare'e sudah tentu mempunyai budaya Suku Bare'e kerana mereka asalnya Suku Bare'e dari wilayah To Lage, dan Suku Bare'e pasti setia kepada Kerajaan Tojo yang pada tahun 1770 Suku Bare'e To Lage termasuk wilayah Toraja Koro (Lore) yang membantu menubuhkan Kerajaan Tojo.

Dan untuk Grup Poso-Tojo terdapat Legenda Pamona yang terkenal yang mesti dipercayai oleh semua Kristian di Poso turun-temurun, Legenda Pamona yang menceritakan sejarah batu menhir Watu Mpoga'a yang kini menjadi satu-satunya batu menhir milik orang Nasrani di Poso, Watu Mpoga'a[6] daripadanya pada tahun 1912 tiga batu kekal. Setiap batu mungkin berasal dari salah satu daripada enam suku utama wilayah Bare'e-(Toraja) dan juga khususnya To Bada (lore) yang pastinya daripada budaya Bare'e, manakala To Napu yang berbudaya Sigi-(Toraja), dan penyebaran penduduk dari bekas Desa Pamona berhijrah ke kawasan Wotu, Luwu Timur, dan kemudian menamakan suku mereka dengan nama suku kaum yang sangat-sangat berbeza dalam budaya dan bahasa[7] dengan suku bare'e.

Sejarah sunting

Albertus Christiaan Kruyt atau A. C. Kruyt adalah orang pertama yang mempelopori mesej Injil di Sulawesi Tengah, terutamanya di Poso.[8]

Kruyt memperkenalkan istilah "Toraja" untuk merujuk kepada penduduk yang tinggal di pedalaman di tengah Pulau Sulawesi. Perkataan ini digunakan untuk menggantikan istilah "Alifuru atau Alfouren" yang diperkenalkan oleh Johann Gerard Friedrich Riedel - kerana ia dianggap menghina.[9] Kruyt kemudiannya mengkategorikan Toraja kepada 3 kumpulan iaitu Grup Sadang yang pada umumnya tinggal di lembah Sadang, Grup Parigi-Kaili yang menghuni Lembah Palu dan pesisir Teluk Tomini, serta Toraja Bare'e yang sebagian besar berdiam di wilayah sekitar sungai dan Danau Poso, dan juga di wilayah Tojo.[10]

Untuk Toraja Bare'e terdapat Legenda Pamona yang terkenal yang mesti dipercayai oleh semua Kristian di Poso turun-temurun, Legenda Pamona yang menceritakan sejarah menhir. batu Watu Mpoga'a yang kini menjadi satu-satunya batu menhir milik masyarakat Kristian di Poso, Legenda Pamona ialah orang tua-tua kampung Pamona. masyarakat (Dorp Pamona) berkumpul dan memutuskan untuk meninggalkan satu sama lain, kerana mereka tidak lagi mempunyai ketua kampung i dori, kerana ketua kampung i dori ditangkap Kerajaan Luwu. Di bawah pimpinan enam saudara lelaki dan seorang saudara perempuan, Toraja menyebar ke seluruh lembangan sungai Posso, setelah sebelumnya menanam tujuh batu Watu Mpoga'a[11] (Ejaan Van Ophuijsen: Watoe Mpoga'a; bermaksud "batu pemisah") yang mana pada tahun 1912 tiga batu kekal. Setiap batu mungkin berasal dari salah satu daripada enam suku utama wilayah (berbudaya) Bare'e-(Toraja), manakala budaya To Napu ialah Sigi-(Toraja), dan populasinya tersebar. dari bekas Kampung Pamona yang bahasa ibundanya lebih dekat kepada Bahasa Taa berhijrah ke wilayah Wotu, dan kemudian menetap di sana. Apabila mereka tiba di Wotu, penduduk bekas Kampung Pamona menamakan suku mereka dengan nama suku yang sangat-sangat berbeza dari segi budaya dan bahasa[12] dengan suku bare'e.

Pelabelan Kruyt tidak dapat dipertikaikan oleh ahli akademik lain. Walter Kaudern, ahli etnologi Sweden, mengkritik penggunaan istilah Toraja oleh Kruyt kepada tiga wilayah.[13] ialah Walter Kaudern ahli etnologi Sweden yang mengkritik penerapan Kruyt terhadap label Toraja kepada tiga wilayah.[13] Kerana ia telah dibahagikan oleh Kruyt, Kaudern kemudian membahagikan versi Kruyt dari tiga kategori Toraja kepada empat kategori. Kaudern mengekalkan kumpulan Toraja Poso-Tojo (Timur) dan Toraja Sadang (Selatan) dan kemudian membahagikan Toraja Parigi-Kaili (Barat) ke dalam kategori Toraja Palu dan Toraja Koro.[14] Sementara itu di selatan Bugis To Luwu menolak penggunaan istilah Toraja untuk penduduk Sulawesi yang Kristian.[15]

Sempadan Poso-Lore sunting

Rencana utama: To Bancea

Di kawasan sempadan Poso-Lore, ternyata To Bancea lebih suka menyertai Suku Bare'e dalam Grup Poso-Tojo daripada To Lore dalam Landschap Lore . Kerana To Bancea nampaknya adalah keturunan To Puumboto yang telah berhijrah ke barat laut di sepanjang pinggir barat Tasik Poso.[16]. Mereka telah bergerak agak jauh ke utara, setelah menduduki dataran di bawah Saloe Kaia, tetapi di sini mereka menemui To Bada of Landschap Lore dan akhirnya To Bancea terpaksa berundur ke pantai lebih jauh ke selatan. Oleh itu kita melihat bahawa Suku Bare'e yang memulakan imigrasi mereka, sejauh yang diketahui sekarang, di Watangkoeme di Lembah Kalaena, terus ke bahagian atas lembah ini, kemudian menyeberangi Takolekadjoe ke Dataran Kodina di selatan Tasik Poso.

Toraja Koro ialah Bare'e-Stammen sunting

Pada tahun 1938, penjajah Belanda telah menggunakan taktik Divide et impera di wilayah Suku Bare'e, iaitu Dr.S.J. Esser (Dr. Esser) (penyelidik Belanda) yang menjadi pelakon utama iaitu wilayah Kerajaan Tojo di wilayah Toraja Koro dipisahkan menjadi Kawasan Lore (Lanschap Lore) yang menurut Dr. Esser penyelidik Belanda wilayah Lore (Lanschap Lore didiami oleh penduduk To Lore orang di Kabupaten Poso, Sulawesi Tengah, tetapi terdapat bukti bahawa penduduk asal To Lore sebelum tahun 1938 dan sehingga kini penduduk asal wilayah to Lore ialah asalnya dari Suku Bare'e wilayah To Lage sangat kelihatan, sebahagian daripada mereka adalah penduduk Landschap Lore memakai pakaian tradisional yang serupa dengan pakaian Wurake (ahli sihir) Suku Bare'e, penduduk To Lore mempunyai bentuk yang sama seperti Rumah Tradisional Lobo, dan yang paling penting ialah penduduk di wilayah Poso-Tojo yang mempunyai adat dan budaya Suku Bare'e mempunyai populasi yang lebih ramai berbanding dengan penduduk di wilayah Landschap Lore yang mempunyai lebih sedikit penduduk.

Penduduk Lore Pakai Pakaian Wurake sunting

 
Pakaian bomoh wanita suku Bare'e yang mempunyai motif dan warna yang berbeza daripada inodo

Pada acara tradisional Suku Bare'e Momparilangka[17], semua wanita dari Suku Bare'e mesti mengikut adat Momparilangka dengan memakai Pakaian Dukun Tradisional wanita (Wurake, Vurake) sekurang-kurangnya lebih daripada sekali dalam hidup mereka, dan kemudian Pakaian Dukun Tradisional wanita (Wurake) dari Suku Bare'e ini dipakai pada tahun 1938 sebagai pakaian tradisional suku kaum di Landschap Lore, akibat taktik Divide et impera Suku Bare'e oleh Hindia Belanda wilayah suku bare'e To Lage dibahagikan kepada suku kaum iaitu : To Bada, To Besoa, dan To Tawaelia (Sedoa), manakala To Napu tergolong dalam Kerajaan Sigi.

Bentuk Rumah Tradisional Lobo sunting

Rumah adat Lobo di kawasan Toraja Barat dan Toraja Timur seperti To Besoa, To Bada, To Kulawi, pada dasarnya sama bentuknya dengan Rumah Adat Lobo Suku Bare'e.[18] Suku Bare'e biasanya hanya mempunyai satu tangga, manakala bumbung kedua (rerenga) biasanya tiada. Turut hilang dalam Lobo ini ialah rak untuk menggantung serpihan tengkorak musuh yang dikalahkan; sebaliknya, pada tanduk kerbau yang menghiasi tiang-tiang itu, digantung cincin rotan yang tidak terkira banyaknya, menunjukkan berapa kali seseorang telah merancang untuk membunuh musuh. Suku Toraja Gunung, iaitu To Bada, dan To Besoa juga menyimpan di dalam alat-alat pencegahan Lobo (serpihan tengkorak musuh yang telah ada di Molamoa) yang digantung pada tubuh mereka semasa peperangan, dan yang mereka ambil dari musuh mereka yang kalah. Selain Rumah Adat Lobo, Suku Bare'e juga mempunyai rumah tradisonal yang dinamakan Tambi.

Jumlah Penduduk sunting

Jumlah penduduk Suku Bare'e[19] di wilayah Poso-Tojo yang mempunyai adat resam dan budaya Bare'e mempunyai populasi yang lebih besar berbanding dengan penduduk di wilayah Landschap Lore, ini membuktikan bahawa asal usul Suku Bare'e yang mempunyai Adat Resam dan Budaya Bare'e berasal dari wilayah Poso-Tojo, bukan dari wilayah Toraja Koro atau Landschap Lore.

Legenda dan Tradisi Bare'e sunting

Di Poso pada tahun 1907, kerajaan Hindia Belanda mula menjalankan taktik Divide et Impera di wilayah Suku Bare'e, yang sebelum ini hanya mempunyai 4 wilayah iaitu: ToRato Bongka, ToLalaeyo, ToTora'u, dan ToLage, dipecahkan kepada beberapa wilayah baru seperti To Puumboto, To Onda'e, To Pebato, To Bancea, dll, dan setiap wilayah baru dilantik sebagai Ketua Landschap (wilayah yang membentuk Hindia Belanda) yang berpangkat Bahasa Bare'e: Mokole Bangke, dan dari segi taktik Divide et Impera, kerajaan Hindia Belanda bekerjasama dengan Mubaligh Kristian dari Belanda. Taktik Divide et Impera oleh kerajaan Hindia Belanda adalah untuk menjalankan beberapa tradisi orang Kristian di Tana Poso untuk menyebarkan adat dan budaya Suku Bare'e yang mempengaruhi suku di luar Suku Bare'e ialah tradisi mengatakan bahawa "orang Sausu dan Parigi datang dari lembangan sungai Poso selepas kejadian Watu Mpoga'a. Ia dikatakan membawa tumbuhan sinagoeri dari Tasik Poso. Ceritanya belukar ini menjadi pokok. Pokok Tasik Poso ini kini digunakan di Parigi sebagai tiang utama rumah kepala landskap. Namun wajar. untuk mengesyaki bahawa orang Parigi pada asalnya berasal dari Teluk Palu, begitu juga dengan penduduk Ampibabo yang tinggal di utara mereka, yang lebih murni dan mempunyai ciri-ciri Grup Parigi-Kaili.[20]

Begitu juga dengan wilayah To Kulawi, dikatakan "To Kulawi mempunyai Tadulako yang berasal dari Roh Anitu (roh perang)[21] seperti Suku Bare'e di Grup Poso-Tojo", walaupun pada hakikatnya hanya Suku Bare'e yang percaya dan mempunyai Roh Anitu, manakala To Kulawi yang mempunyai adat dan budaya Suku Bare'e ialah To Kulawi yang ditubuhkan kerajaan Hindia Belanda yang sama seperti orang Parigi yang dibawa oleh kerajaan Hindia Belanda dari pulau Jawa dan beragama Kristian. Jadi seperti tradisi "tumbuhan Sinagoeri dari Tasik Poso" yang mempengaruhi orang Parigi untuk mempercayai bahawa orang Parigi berasal dari Tasik Poso (Suku Bare'e) bukan dari Teluk Palu, iaitu tempat asal Suku Kaili, seperti itu Mubaligh Kristian Belanda mempengaruhi dan menjemput suku kaum di Sulawesi Tengah untuk mengetahui agama Kristian, dan dikatakan bahawa tradisi dan budaya daripada Suku Bare'e Kawasan ini mencapai wilayah Suku Mongondow di Sulawesi Utara terutamanya dari segi Tarian Moraego, Tarian Mokayori, Pakaian Kulit (Inodo , Fuya), dan sebagainya boleh dibuktikan dengan tinggalan dokumen zaman Hindia Belanda.

Tradisi masyarakat Kristian di Tana Poso berkenaan Sausu dan Parigi diamalkan oleh kerajaan Hindia Belanda iaitu pada mulanya dengan membawa orang dari pulau Jawa yang sudah pun beragama Kristian ke wilayah Poso-Tojo di Sulawesi, selepas itu mereka mengenakan legenda atau tradisi daripada Suku Bare'e ke atas puak selain daripada Suku Bare'e , dan peringkat akhir Mubaligh Belanda di Sulawesi Tengah iaitu membawa orang yang telah terpengaruh dengan agama Kristian dari kawasan asal mereka ke kawasan Wotu, Luwu Timur, dengan mengikuti Legenda Desa Pamona Watu Mpoga'a.[22]

Lihat Pula sunting

Referensi sunting

  1. ^ Migration of Toradja in Central Celebes (1925). [1]
  2. ^ DE WEST-TORADJAS OP MIDDEN-CELEBES, Dr.S.J.Esser (Dr.Esser).[2].
  3. ^ DORP PAMONA (Desa Pamona), Verspreiding van de posso’sch-todjo’sche groep, jilid 1 halaman 5.[3],
  4. ^ "Kaudern, Walter Alexander". Runeberg. Dicapai pada 13 Januari 2017.
  5. ^ MIGRATION OF TORADJA IN CENTRAL CELEBES (1925), halaman 82. [4].
  6. ^ VERSPREIDING VAN DE POSSO’SCH-TODJO’SCHE GROEP, De Bare'e-Sprekende de Toradja Van midden celebes jilid 1 halaman 5.[5],
  7. ^ Sumber buku "POSSO" LIHAT & DOWNLOAD HALAMAN 151: MONANGU BUAJA (krokodilzwemmen). [6].
  8. ^ Enklaar 1978, m/s. 111; Schrauwers 2000, m/s. 5; Aragon 2000, m/s. 101.
  9. ^ Schrauwers 2000, m/s. 31.
  10. ^ Kaudern 1925a, m/s. 26-27; Kaudern 1925b, m/s. 1; Aizawa 2014, m/s. 164.
  11. ^ WATOE MPOGAA, De Bare'e-Sprekende de Toradja Van midden celebes jilid 1 halaman 5, [7],
  12. ^ Sumber buku "POSSO" LIHAT & DOWNLOAD HALAMAN 151: MONANGU BUAJA (krokodilzwemmen), ingatlah Lazarus dengan bangsawan berbaju mewah(inodo)nya , [8]
  13. ^ a b Kaudern 1925b, m/s. 2-3; Aragon 2000, m/s. 53.
  14. ^ Kaudern 1925b, m/s. 2-3; Aragon 2000, m/s. 6.
  15. ^ Aragon 2000, m/s. 4.
  16. ^ To Bancea, w.kaudern, [9]
  17. ^ MOMPARILANGKA, De Bare'e-Sprekende de Toradja Van midden celebes jilid 1 halaman 364-366. [10],.
  18. ^ DE DORPS TEMPEL (LOBO), De Bare'e-Sprekende de Toradja Van midden celebes jilid 1 halaman 288. [11].
  19. ^ DE NAMEN OF STAMENERS, De Bare'e-Sprekende de Toradja van midden celebes jilid 1 halaman 119.[12],.
  20. ^ VERSPREIDING VAN DE POSSO’SCH-TODJO’SCHE GROEP, page 6.[13].
  21. ^ Chapter. TADOELAKO TO KOELAWI.[14].
  22. ^ LEGENDA DESA PAMONA (DORP PAMONA), halaman 5.[15].
Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/w/index.php?title=Wilayah_Lore&oldid=5972953"