Jata negara

Jata negara adalah lambang yang menandakan satu negara merdeka dalam bentuk pencapaian lambang. Sementara bendera kebangsaan biasanya digunakan oleh rakyat biasa dan dikibarkan di luar dan di atas kapal, jata negara biasanya dilihat sebagai simbol kerajaan atau monarki bahkan boleh untuk ketua negara secara peribadi dan digunakan dalam bentuk cetak dan di atas porselin dan sebagai hiasan dinding dalam bangunan parlimen. Jata diraja pemerintahan beraja, yang kadang-kadang adalah sama dengan jata negara, kadang-kadang digambarkan sebagai jata kekuasaan atau jata kedaulatan.

Satu penggunaan penting bagi jata negara adalah sebagai simbol utama di kulit pasport, dokumen yang digunakan di peringkat antarabangsa untuk membuktikan kewarganegaraan seseorang.

Untuk simbol yang dikenali sebagai jata negara, ia perlu mengikut peraturan ilmu jata. Jika tidak, ia bukan secara rasmi jata tetapi masih lambang negara. Walau bagaimanapun, banyak lambang kebangsaan tidak memenuhi ilmu jata sedang dipanggil jata negara kerana ia digunakan untuk tujuan yang sama seperti jata negara.

Jenis jata negara

Lambang kebangsawanan

Jata negara Finland di kulit hadapan sebuah pasport Finland dengan teks kedua-dua Bahasa Sweden and Finland.

Jata negara asal adalah heraldik, yang mempunyai perisai dengan simbol-simbol (caj) di atasnya dan sering simbol seperti mahkota di atas perisai, penyokong dan lain-lain. Dalam erti kata sebenar, jata negara ini adalah satu-satunya yang harus dipanggil jata, sejak istilah yang mencerminkan bahawa lambang yang digunakan adalah mengikut peraturan heraldri atau ilmu jata. Heraldri berasal dari Eropah Barat dan kini telah merebak ke seluruh bahagian dunia.

Ilmu jata juga mempunyai perbezaan di antara satu sama lain. Sehingga abad ke-20 negara paling bebas di dunia bertamadun adalah monarki dan oleh itu digunakan gaya monarkistik pada jata. Gaya ini digambarkan di bawah dengan jata Sweden, yang masih digunakan sebagai jata oleh Kerajaan Sweden. Ciri-ciri untuk gaya jata ini adalah mahkota di atas mantling cerpelai dengan jata kedua-dua kerajaan dan Monarki di dalamnya. Dalam kes ini, jata Sweden dipegang oleh dua ekor singa dan dikelilingi oleh rantai Kumpulan Serafim. Ini adalah satu gaya sering digunakan oleh kerajaan-kerajaan Eropah. Singa digunakan dalam semua jata dari kerajaan-kerajaan Eropah. Singa bukan sahaja lambang kuasa dan kedaulatan tetapi juga simbol Jesus sebagai Singa Judah.

Gaya jata republik Eropah adalah pelbagai. Banyak republik telah memilih untuk menggunakan jata yang sama, atau versi yang diubah suai, seperti yang digunakan semasa sebagai monarki atau sebagai sebahagian daripada monarki. Finland menggunakan jata yang sebelum merdeka di mana digunakan sebagai jata Grand-duke Finland, gelaran yang dipegang oleh Monarki Sweden sehingga 1809. Rusia menggunakan jata yang sama seperti bekas Empayar Rusia, tetapi tanpa mantling cerpelai dan mahkota.

Ramai bekas Eropah jajahan telah memilih untuk menggunakan jata heraldik, tetapi tanpa mempunyai kaitan kepada jata yang digunakan oleh empayar yang menjajah. Australia dan Jamaica adalah contoh negara-negara yang telah mencipta satu jata moden tetapi mengikut prinsip-prinsip heraldik lama. Kedua-dua negara ini juga telah memilih untuk tidak menggunakan mahkota dalam jata mereka walaupun mereka secara rasmi adalah monarki. Jata Uganda di bawah adalah contoh tipikal jata Afrika, dengan perisai puak dikelilingi oleh haiwan asli.

• 
  Jata Kerajaan Sweden
• 
  Jata Australia
• 
  Jata Bulgaria
• 
  Jata Finland
• 
  Jata Iraq
• 
  Jata Jamaica
• 
  Jata Singapura
• 
  Jata Tanzania
• 
  Jata Uganda
• 
  Jata Diraja United Kingdom
• 
  Jata Uruguay

Mohor atau Meterai Negara

Jata AS di kulit hadapan sebuah pasport Amerika Syarikat.

Satu lagi jenis jata negara biasa adalah mohor atau meterai. Ini adalah perkara biasa di Amerika dan juga di seluruh dunia. Bentuk bulat dengan teks mengatakan apa yang dimaksudkannya adalah mudah untuk dikenali.

Banyak mohor negara sebenarnya, sedikit sebanyak, sebahagiannya heraldik dan juga boleh mempunyai set warna yang selalu digunakan, walaupun suatu mohor mempunyai kegunaan lain asalnya - seperti cap mohor lilin - dan dalam hal ini secara rasmi tidak mempunyai warna.

• 
  Mohor Negara Kesatuan Comoros
• 
  Mohor Nicaragua
• 
  Mohor Besar Amerika Syarikat, mempunyai jata negara sebagai sebahagian daripada mohor

Lambang kebangsaan tradisi Asia Timur

Mohor Diraja tertulis pada kulit depan pasport Jepun.

Kesetaran bagi jata heraldik Jepun adalah mon (jap. 紋, "tanda" atau "lambang"), yang dalam kegunaannya itu boleh dibandingkan dengan heraldri dunia Barat. Simbol-simbol yang sama adalah perkara biasa di seluruh Asia Timur.

• 
  Mon Diraja Jepun
• 
  Lambang Negara Republik China (Taiwan)
• 
  Lambang Bhutan

Lambang Negara

Lambang yang tidak mengikut peraturan heraldri tetapi yang memenuhi penggunaan yang sama seperti jata negara, boleh dipanggil lambang kebangsaan. Ini sering digunakan oleh negara-negara, yang rejimnya adalah atau pernah bersifat revolusioner dan dengan itu tidak mahu menggunakan heraldri biasa.

• 
  Lambang kebangsaan Perancis
• 
  Lambang kebangsaan Turkey
• 
  Lambang Haiti
• 
  Lambang Iran
• 
  Lambang Arab Saudi
• 
  Lambang Liberia
• 
  Lambang Korea Selatan
• 
  Lambang India

Lambang negeri sosialis

"Jata sosialis" Soviet Union pada kulit hadapan sebuah pasport Kesatuan Soviet.

Banyak negara-negara yang berada di bawah pengaruh Kesatuan Soviet semasa abad ke-20, mengambil reka bentuk Lambang Negeri Kesatuan Soviet, yang dicipta pada tahun 1920-an. Bentuk ini mengikuti corak yang sangat biasa dan memandangkan lambang kebangsaan itu digunakan dengan cara yang sama seperti jata heraldik tradisional, walaupun mereka tidak sama sekali mengikut peraturan heraldri, reka bentuk yang sama telah dipanggil "heraldri sosialis". Kebanyakan daripada mereka memasukkan simbol industri dan pertanian, tukul dan sabit, matahari menaik dan bintang merah komunisme, dan ia bukan sesuatu yang luar biasa untuk menunjukkan landskap dan senjata, seperti yang dapat dilihat dalam contoh di bawah. Apabila meninggalkan komunisme, kebanyakan negara-negara tersebut kembali ke heraldri tradisional, lihat misalnya jata Bulgaria, jata Georgia, jata Hungary, dan jata Romania.

Reka bentuk heraldri sosialis juga mempengaruhi beberapa negara bukan sosialis, seperti Itali.

• 
  Lambang Negeri Kesatuan Soviet
• 
  Jata Brazil
• 
  Lambang Itali
• 
  Jata Republik Macedonia
• 
  Lambang Mozambique

Lihat juga

• Jata
• Galeri jata negara