Che Wong: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
k Bot: perubahan kosmetik |
kembang |
||
Baris 1:
{{Infobox ethnic group|
|group = Orang Cheq Wong<br /><small>Cheqwong / Chewong / Che' Wong / Ceq Wong / Cewong / Si Wong / Siwong / Siwang / Beri / Chuba</small>
|image = [[File:Chewong (9005321290).jpg|300px]]
|image_caption = Lelaki Cheq Wong dengan anaknya di [[Pusat Perlindungan Hidupan Liar Krau]], [[Pahang]].
|poptime =
|popplace = '''{{flag|Malaysia}}:'''
|region1 = [[Pahang]]
|pop1 = 818 (2010)
|ref1 =<ref name="MOP">{{cite book|author=Kirk Endicott|title=Malaysia's Original People: Past, Present and Future of the Orang Asli|year=2015|contribution=|publisher=NUS Press|isbn=99-716-9861-7|page=2}}</ref>
|rels = [[Animisme]] (lebih ramai), [[Islam]], [[Kristian]]
|langs = [[Bahasa Cheq Wong]], [[Bahasa Melayu]]
|related = [[Semang]], [[orang Semai]]
}}
Orang '''Cheq Wong''' ialah [[Orang Asli]] dari cabang [[Senoi]] di [[Semenanjung Malaysia]]. Walaupun mereka mempunyai rupa fizikal dari subkumpulan [[Senoi]], [[bahasa Cheq Wong]] yang mereka tuturi walau bagaimanapun berkait rapat dengan [[bahasa-bahasa Jahai|bahasa-bahasa Asli Utara]].<ref>{{cite book|author=Signe Howell|title=Society and Cosmos: Chewong of Peninsular Malaysia|year=1984|contribution=|publisher=Oxford University Press|isbn=01-958-2543-8|page=6}}</ref>
==Bahasa==
Orang Cheq Wong bertutur dalam bahasa mereka sendiri, [[bahasa Cheq Wong]], yang sebahagian daripada [[bahasa-bahasa Asli Utara]].<ref>{{cite book|author=Đăng Liêm Nguyêñ|title=South-East Asian Linguistic Studies, Volume 2|year=1974|contribution=|publisher=Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University|isbn=08-588-3143-0|page=82}}</ref> Bahasa ini meminjam sekitar 4% kata pinjaman daripada [[bahasa Kensiu]], walaupun dua orang asli ini berpisah dari jarak yang jauh.<ref>{{cite book|author=Signe Howell|title=Society and Cosmos: Chewong of Peninsular Malaysia|year=1984|contribution=|publisher=Oxford University Press|isbn=01-958-2543-8|page=8}}</ref> Walau bagaimanapun, bahasa Cheq Wong juga memaparkan jenis bahasa Senoi.<ref>{{cite book|author=Iskandar Carey|title=Orang Asli: the aboriginal tribes of peninsular Malaysia|year=1976|contribution=|publisher=Oxford University Press|isbn=01-958-0270-5|page=132}}</ref> Kadar tinggi kata pinjaman daripada [[bahasa-bahasa Asli Selatan]] terutamanya daripada [[bahasa Semaq Beri]] (yang juga sebahagian besar dipengaruhi oleh [[bahasa-bahasa Asli Utara]]) telah menandakan bahawa, nenek moyang orang Che Wong pernah berhubungan dengan penutur Proto-Asli Selatan seperti [[orang Semelai]] dan [[orang Temoq]], kecuali [[orang Mah Meri]].<ref>{{cite book|editor=Martin Haspelmath & Uri Tadmor|title=Loanwords in the World's Languages: A Comparative Handbook|year=2009|contribution=|publisher=Walter de Gruyter|isbn=31-102-1843-7|page=668}}</ref>
==Kawasan petempatan==
[[Fail:SemaiMap.png|thumb|upright|The green area indicates location of the Cheq Wong people in [[Peninsula Malaysia]].]]
Mereka asalnya hanya dijumpai di dua kawasan iaitu [[Pusat Perlindungan Hidupan Liar Krau]] dan [[Daerah Raub]] di [[Pahang]].<ref name="Signe Howell 1982 xiii">{{cite book|author=Signe Howell|title=Chewong Myths and Legends|year=1982|contribution=|publisher=Council of the M.B.R.A.S.|isbn=|page=xiii}}</ref> Kampung-kampung Cheq Wong yang lain juga dijumpai di kawasan termasuk [[Temerloh]] dan [[Daerah Jerantut]] di [[Pahang]].<ref>{{cite web|url=http://www.ritsumei.ac.jp/acd/re/k-rsc/hss/book/pdf/vol06_07.pdf |title=Orang Asli in Peninsular Malaysia: Population, Spatial Distribution and Socio-Economic Condition |author=Tarmiji Masron, Fujimaki Masami & Norhasimah Ismail |publisher=Journal of Ritsumeikan Social Sciences and Humanities Vol．6 |date=October 2013 |accessdate=2017-11-20}}</ref>
Pembangunan baru telah menyebabkan kawasan petempatan orang Cheq Wong terdedah dengan dunia luar, pembalakan, jalan raya dan tempat perlindungan gajah untuk pelancongan.<ref name="MOP"/> Beberapa pembangunan ini telah menyebabkan banjir dan pencemaran sungai di kawasan mereka.<ref>{{cite web|url=https://www.thestar.com.my/opinion/letters/2017/05/13/high-time-to-say-tidak-boleh/ |title=High time to say ‘tidak boleh’ |publisher=The Star |date=13 May 2017 |accessdate=2017-11-20}}</ref>
==Populasi==
Perubahan populasi orang Cheq Wong di [[Malaysia]]:-
{| class="wikitable"
|-
! Tahun
| 1960<ref name="LOTP">{{cite web|url=http://www.coac.org.my/dashboard/modules/cms/cms~file/93c38c2f6837049ec87607013c0c5404.pdf |title=Living On The Periphery: Development and Islamization Among Orang Asli in Malaysia |author=Nobuta Toshihiro |publisher=Center for Orang Asli Concerns |year=2009 |accessdate=2017-10-27}}</ref>
| 1965<ref name="LOTP"/>
| 1969<ref name="LOTP"/>
| 1974<ref name="LOTP"/>
| 1980<ref name="LOTP"/>
| 1982<ref name="Signe Howell 1982 xiii"/>
| 1996<ref name="LOTP"/>
| 2000<ref>{{cite web|publisher=Center for Orang Asli Concerns|title=Orang Asli Population Statistics|url=http://www.coac.org.my/codenavia/portals/coacv2/code/main/main_art.php?parentID=11374494101180&artID=11432750280711|archive-url=https://web.archive.org/web/20120209191755/http://www.coac.org.my/codenavia/portals/coacv2/code/main/main_art.php?parentID=11374494101180&artID=11432750280711|url-status=dead|archive-date=2012-02-09|accessdate=2017-04-11}}</ref>
| 2003<ref>{{cite web|url=http://www.coac.org.my/main.php?section=about&article_id=4 |title= Basic Data / Statistics |author= |publisher= Center for Orang Asli Concerns |year= |accessdate=2017-10-27}}</ref>
| 2004<ref>{{cite book|author=Alberto Gomes|title=Modernity and Malaysia: Settling the Menraq Forest Nomads|year=2004|publisher=Routledge|isbn=11-341-0076-0}}</ref>
| 2010<ref name="MOP"/>
|-
! Populasi
| 182
| 268
| 272
| 215
| 203
| 250
| 403
| 234
| 664
| 564
| 818
|}
==Sejarah==
Semasa [[Perang Dunia II]], ramai orang Cheq Wong terbunuh oleh tentera Jepun. Yang juga merupakan salah satu faktor yang menyebabkan populasi kecil orang Cheq Wong.<ref name="HPAJ">{{cite web|url=http://www.utusan.com.my/rencana/hampir-pupus-angkara-jepun-1.22024 |title=Hampir pupus angkara Jepun |publisher=Utusan Melayu |date=8 November 2014 |accessdate=2017-11-20}}</ref> Pada waktu inilah, [[Parti Komunis Malaya]] meminta bantuan daripada mereka dalam pertempuran Komunis dengan tentera Jepun.<ref name="POCIFOP">{{cite web|url=https://www.duo.uio.no/bitstream/handle/10852/16572/pathsx.pdf?sequence=1 |title=Paths of Change in Fields of Power: A study of the Chewong – an indigenous minority group in peninsular Malaysia |author=Anja Lingjerde Lillegraven |publisher=Department of Social Anthropology, University of Oslo |date=May 2006 |accessdate=2017-11-20}}</ref> Selepas [[Perang Dunia II]], kawasan orang Cheq Wong diisytiharkan "kawasan hitam" disebabkan kehadiran pemberontak [[Parti Komunis Malaya]] semasa [[Darurat Tanah Melayu]].<ref name="HPAJ"/> Kerajaan kemudian memberitahu [[Orang Asli]] berkaitan pemberontak komunis kerana takut mereka membantu pemberontak komunis.<ref name="POCIFOP"/> Ramai daripada mereka terbunuh oleh pemberontak Komunis kerena syak membantu kerajaan, manakala beberapa daripada mereka juga diserang oleh tentera kerajaan kerana fikir mereka telah membantu pemberontak Komunis.<ref>{{cite book|author=Hin Fui Lim|title=Orang Asli, Forest, and Development|year=1997|contribution=|publisher=Forest Research Institute Malaysia|isbn=98-395-9265-3|page=}}</ref>
==Agama==
Orang Cheq Wong secara tradisionalnya berpegang teguh pada suatu bentuk [[animisme]] yang membuatkan mereka berbeza dengan spesies yang memiliki ''ruwai''{{which lang|date=January 2020}} (roh atau kesedaran) dan mereka yang tiadanya. Terdapat juga lagu pawang yang merujuk kepada kejadian kapal terbang perang Jepun terbang di atas hutan semasa [[Perang Dunia II]] sebagai ''ruwai''.{{which lang|date=January 2020}}<ref>{{cite book|author=Kaj Arhem & Guido Sprenger|title=Animism in Southeast Asia|year=2015|publisher=Routledge|isbn=13-173-3662-3|page=55}}</ref>
Serupa dengan ''talan'' [[orang Semaq Beri]]<ref>{{cite book|author=Malaya. Museums Department, Malaysia. Jabatan Muzium|title=Federation Museums Journal, Volumes 16-23|year=1971|publisher=Museums Department, States of Malaya|isbn=|page=6}}</ref> dan ''celau'' [[orang Temuan]],{{which lang|date=January 2020}}<ref>{{cite book|author=Man Ess|title=Kisah Lagenda Temuan: Wak Beull dengan Mamak Bungsuk|year=2014|publisher=Blue Crystal Enterprise|isbn=}}</ref> orang Cheq Wong juga mempunyai undang-undang suci dipanggil ''talaiden'', di mana sebarang bentuk pelanggaran termasuk juga ketawa atau mengejek melakukan terhadap sebarang haiwan adalah dilarang.<ref>{{cite book|author=Lisa Kemmerer|title=Animals and World Religions|year=2012|publisher=Oxford University Press|isbn=01-997-9067-1|page=51}}</ref> Kesalahan seperti itu akan mengakibatkan hukuman ribut (atau ular) ''talaiden'', di mana ribut, hujan dan guruh akan dihantar sebagai bentuk hukuman.<ref name="CMAL">{{cite book|author=Signe Howell|title=Chewong Myths and Legends|year=1982|contribution=|publisher=Council of the M.B.R.A.S.|isbn=|page=xxiv}}</ref> Bentuk lain ''talaiden'' yang orang Cheq Wong percaya ialah harimau ''talaiden'', di mana salah campur makanan atau benda akan mengakibatkan pesalah diserang oleh harimau.<ref name="CMAL"/>
==Budaya==
Orang Cheq Wong dianggap salah satu kumpulan yang aman dan tidak ganas dalam kalangan [[Orang Asli]]. Mereka mempunyai peribahasa yang berbunyi "Menjadi marah bukan manusia; tetapi menjadi takut ya", di mana orang Cheq Wong percaya dalam mengelak konflik dan lari daripada bahaya sebagai langkah pertahanan semula jadi.<ref>{{cite book|author=Thomas Gregor|title=A Natural History of Peace|year=1996|contribution=|publisher=Vanderbilt University Press|isbn=08-265-1280-1|page=xvi}}</ref>
Orang Cheq Wong mengamalkan bentuk [[pertanian pindah]] yang mudah, serta [[pemburu-pengumpul|memburu-mengumpul]].<ref>{{cite book|author=Philippe Descola & Gisli Palsson|title=Nature and Society: Anthropological Perspectives|year=2013|contribution=|publisher=Routledge|isbn=11-348-2715-6|page=131}}</ref> Mereka juga dikenali dengan membuat [[sumpit]] dan menggunakannya untuk memburu. Walau bagaimanapun seni membuat [[sumpit]] terancama kerana orang sekarang pergi ke pasar untuk daging dan mereka tidak perlu memburu sekerap sebelum ini.<ref>{{cite web|url=http://www.utusan.com.my/rencana/tradisi-yang-semakin-pupus-1.22042 |title=Tradisi yang semakin pupus |publisher=Utusan Melayu |date=8 November 2014 |accessdate=2017-11-20}}</ref> Mereka juga mengamalkan bentuk tradisional [[agroperhutanan]] dengan menanam buah dalam kalangan spesies pokok yang sedia ada dengan kerosakan yang minimum terhadap hutan, tidak seperti pemilik estet minyak sawit atau kebun buah komersial. Kaedah pertanian kebun ini mempunyai impak yang positif terhadap ekosistem dengan memperkayakan kepelbagaian flora dalam sistem dan membekalkan makanan kepada fauna.<ref>{{cite web|url=http://cleanmalaysia.com/2016/02/12/orang-asli-boost-biodiversity-with-their-fruit-gardens/ |title=Orang Asli Boost Biodiversity with their Fruit Gardens |publisher=Clean Malaysia |date=12 February 2016 |accessdate=2017-11-20}}</ref>
== Rujukan ==
{{Reflist}}
{{Portal|Malaysia}}
{{Orang Asli}}
{{Ethnic groups in Malaysia}}
{{Authority control}}
[[Kategori:Orang asal Asia Tenggara]]
[[Kategori:Orang asli Malaysia]]
[[Kategori:Kelompok etnik di Malaysia]]
| |||