Lautan: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Tiada ringkasan suntingan Teg-teg: Suntingan mudah alih Suntingan web mudah alih |
Tiada ringkasan suntingan |
||
Baris 1:
{{distinguish|laut
[[Fail:Clouds_over_the_Atlantic_Ocean.jpg|thumb|Pemandangan permukaan [[Lautan Atlantik]]]]
[[Fail:World_map_ocean_locator-en.svg|thumb|Peta dunia model lima-lautan dengan sempadan anggaran]]
[[Fail:Oceans.png|right|thumb|250px|Lautan di dunia dilihat dari Kutub Selatan]]
'''Lautan''' ({{Jawi|'''لاوتن'''}}) ialah [[jasad air]] yang sebahagian besar [[hidrosfera]] sesebuah planet.<ref name="pri.ocean">{{cite web|url=http://wordnetweb.princeton.edu/perl/webwn?s=ocean|title=WordNet Search — ocean|publisher=Princeton University|accessdate=February 21, 2012}}</ref> Di [[Bumi]], lautan ialah salah satu bahagian konvensional utama [[Lautan Dunia]]. Ia meliputi, dalam urutan menurun menurut wilayah, [[Lautan Pasifik|Pasifik]], [[Lautan Atlantik|Atlantik]], [[Lautan Hindi|Hindi]], [[Lautan Selatan|Selatan]] (Antartika), dan [[Lautan Artik|Artik]].<ref name="mw.ocean">{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/ocean|title=ocean|publisher=Merriam-Webster|accessdate=February 6, 2012}}</ref><ref name="oed.130201">{{cite web|url=http://www.oed.com/view/Entry/130201?redirectedFrom=ocean#eid|title=ocean, n|publisher=Oxford English Dictionary|accessdate=February 5, 2012}}</ref> Frasa "lautan" atau "laut" yang digunakan tanpa spesifikasi merujuk pada [[Laut|badan air garam yang saling berhubungan]] yang meliputi sebahagian besar permukaan Bumi.<ref name="mw.ocean">{{cite web |url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/ocean |title=ocean |publisher=Merriam-Webster |accessdate=February 6, 2012 }}</ref><ref name="oed.130201">{{cite web |url=http://www.oed.com/view/Entry/130201?redirectedFrom=ocean#eid |title=ocean, n |publisher=Oxford English Dictionary |accessdate=February 5, 2012 }}</ref> Sebagai istilah umum, "lautan" dibezakan dengan saiz berbanding "laut". Lebih tegas lagi, ''laut'' adalah jasad air (umumnya pembelahan lautan dunia) sebahagian atau sepenuhnya terkepung oleh darat.<ref name="pri.sea">{{cite web|url=http://wordnetweb.princeton.edu/perl/webwn?s=sea|title=WordNet Search — sea|publisher=Princeton University|accessdate=February 21, 2012}}</ref>
Untuk [[Lautan Selatan]], pada beberapa negara dan kebudayaan di dunia, tidak dikenal sebagai suatu lautan tersendiri, melainkan terbahagi atas [[Lautan Atlantik]], [[Lautan Hindi]] dan [[Lautan Pasifik]] dengan batas selatannya pantai benua [[Antartika]]. Sementara pembahagian batas lautan oleh [[Pertubuhan Hidrografi Antarabangsa]], Lautan Selatan adalah bermula dari pantai benua Antartika sampai batas 60 derajat Lintang Selatan.
Baris 14 ⟶ 9:
Lautan meliputi 71% permukaan bumi, dengan luas sekitar 361 juta kilometer persegi, isi lautan sekitar 1370 juta kilometer padu, dengan kedalaman rata-rata 3790 meter. (Perhitungan tersebut tidak termasuk laut yang tak berhubungan dengan lautan, seperti [[Laut Kaspia]]).
== Lautan global bumi ==
[[Fail:World_ocean_map.gif|alt=Rotating series of maps showing alternate divisions of the oceans|kiri|thumb|Various ways to divide the World Ocean]]
=== Pembahagian lautan ===
[[Fail:Layers_of_Ocean_(1).svg|thumb|1. Epipelagic zone: surface – 200 meters deep 2. Mesopelagic zone: 200 m – 1000 m 3. Bathypelagic zone: 1000 m – 4000 m 4. Abyssopelagic zone: 4000 m – 6000 m 5. Hadal zone (the trenches): 6000 m to the bottom of the ocean]]
Walaupun umumnya digambarkan sebagai beberapa lautan yang terpisah, jasad air garam global yang saling berkaitan kadang-kadang disebut sebagai [[Lautan Dunia|Lautan Dunia atau lautan global.]]<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=https://www.sciencedaily.com/articles/o/ocean.htm|title=Ocean|publisher=Sciencedaily.com|accessdate=2012-11-08}}</ref><ref name="UNAoO">"{{cite web|url=http://www.oceansatlas.org/unatlas/about/physicalandchemicalproperties/background/seemore1.html|title=Distribution of land and water on the planet|work=UN Atlas of the Oceans|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303234925/http://www.oceansatlas.org/unatlas/about/physicalandchemicalproperties/background/seemore1.html|archive-date=2016-03-03}}</ref> Konsep perairan yang bersambungan dengan pertukaran bebas di antara bahagian jasadnya sangat penting bagi [[oseanografi]].<ref name="spil.42">{{cite journal|last=Spilhaus|first=Athelstan F.|date=July 1942|title=Maps of the whole world ocean|journal=Geographical Review|volume=32|issue=3|pages=431–5|doi=10.2307/210385|jstor=210385}}</ref>
Bahagian-bahagian lautan utama – disenaraikan di bawah mengikut urutan luas dan isi padu – ditentukan sebahagiannya oleh [[benua]], pelbagai [[kepulauan]], dan kriteria lain.<ref name="NOAA">{{cite web|url=http://ngdc.noaa.gov/mgg/global/etopo1_ocean_volumes.html|title=Volumes of the World's Oceans from ETOPO1|publisher=[[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]]|url-status=bot: unknown|archive-url=https://web.archive.org/web/20150311032757/http://ngdc.noaa.gov/mgg/global/etopo1_ocean_volumes.html|archive-date=2015-03-11|accessdate=2015-03-07}}</ref><ref name="sciencedaily" /><ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html|title=CIA World Factbook|publisher=[[Central Intelligence Agency|CIA]]|accessdate=2015-04-05}}</ref>
{| class="wikitable sortable" style="margin: 0.2em auto; text-align: right"
! class="unsortable" width="22" |#
!Lautan
! class="unsortable" width="350" |Lokasi
!Luas
(km{{smallsup|2}})
(''%'')
!Isi padu
(km{{smallsup|3}})
(''%'')
!Purata dalam
(m)
!Garis pantai
(km)
|-
| align="center" |1
| align="left" |[[Lautan Pasifik]]
| align="left" |Memisahkan [[Asia]] dan [[Australasia]] dari [[Amerika]]<ref name="eoe-pac" /><sup>[NB]</sup>
|{{nts|168723000}}''46.6''
|{{nts|669880000}}''50.1''
| align="center" |{{nts|3970}}
|{{nts|135663}}
|-
| align="center" |2
| align="left" |[[Lautan Atlantik]]
| align="left" |Memisahkan [[Amerika]] dari [[Eropah]] dan [[Afrika]]<ref name="eoe-atl" />
|{{nts|85133000}}''23.5''
|{{nts|310410900}}''23.3''
| align="center" |{{nts|3646}}
|{{nts|111866}}
|-
| align="center" |3
| align="left" |[[Lautan Hindi]]
| align="left" |Sempadan [[benua kecil India|Asia selatan]] dan memisahkan [[Afrika]] dan [[Australia (benua)|Australia]]<ref name="eoe-ind" />
|{{nts|70560000}}''19.5''
|{{nts|264000000}}''19.8''
| align="center" |{{nts|3741}}
|{{nts|66526}}
|-
| align="center" |4
| align="left" |[[Lautan Selatan]]
| align="left" |Mengelilingi [[Antartika]]. Kadang-kadang dianggap sebagai peluasan Lautan Pasifik, Atlantik dan Hindi,<ref name="eoe-sth" /><ref name="IHO" />
|{{nts|21960000}}''6.1''
|{{nts|71800000}}''5.4''
| align="center" |{{nts|3270}}
|{{nts|17968}}
|-
| align="center" |5
| align="left" |[[Lautan Artik]]
| align="left" |Bersempadan dengan utara [[Amerika Utara]] dan [[Eurasia]] dan merangkumi sebahagian besar [[Artik]]. Kadang-kadang dianggap sebagai [[laut]] atau [[muara]] Atlantik.<ref name="Tomczak" /><ref name="encyc-brit" /> <ref name="eoe-arc" />
|{{nts|15558000}}''4.3''
|{{nts|18750000}}''1.4''
| align="center" |{{nts|1205}}
|{{nts|45389}}
|-
! colspan="3" |Jumlah – Lautan Dunia
! style="text-align: right;" |{{nts|361900000}}''100''
! style="text-align: right;" |{{nts|1335000000}}''100''
!{{nts|3688}}
! style="text-align: right;" |{{nts|377412}}<ref name="itu" />
|}
{| class="wikitable"
|+Laut dan Teluk
!Laut
!Lokasi
!Luas
(km{{smallsup|2}})
!#
|-
|[[Laut Arab]]
|Antara [[semenanjung Arab]] dan [[Subbenua India|benua kecil India]]
|3,862,000
|1
|-
|[[Teluk Benggala]]
|Antara benua kecil India dan [[Tanah Melayu|Semenanjung Tanah Melayu]]
|2,173,000
|2
|}
{{longitem|NB: Isi padu, luas, dan purata kedalaman termasuk angka [[National Oceanic and Atmospheric Administration|NOAA]] ETOPO1 untuk marginal [[Laut China Selatan]].<br>Sumber: [[Encyclopedia of Earth]],<ref name="eoe-pac">{{cite web |title=Pacific Ocean |url=http://www.eoearth.org/view/article/155111/ |publisher=[[Encyclopedia of Earth]] |accessdate=2015-03-07}}</ref><ref name="eoe-atl">{{cite web|title=Atlantic Ocean |url=http://www.eoearth.org/view/article/51cbecfc7896bb431f68ef68/ |publisher=Encyclopedia of Earth |accessdate=2015-03-07}}</ref><ref name="eoe-ind">{{cite web |title=Indian Ocean |url=http://www.eoearth.org/view/article/51cbee377896bb431f6962fa/ |publisher=Encyclopedia of Earth |accessdate=2015-03-07}}</ref><ref name="eoe-sth">{{cite web |title=Southern Ocean |url=http://www.eoearth.org/view/article/51cbeeee7896bb431f69b419/ |publisher=Encyclopedia of Earth |accessdate=2015-03-10}}</ref><ref name="eoe-arc">{{cite web |title=Arctic Ocean |url=http://www.eoearth.org/view/article/150195/ |publisher=Encyclopedia of Earth |accessdate=2015-03-07}}</ref> [[International Hydrographic Organization]],<ref name="IHO">{{cite web |url=http://www.iho.int/iho_pubs/standard/S-23/S-23_Ed3_1953_EN.pdf |title=Limits of Oceans and Seas, 3rd edition |year=1953 |publisher=International Hydrographic Organization |accessdate=7 February 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111008191433/http://www.iho.int/iho_pubs/standard/S-23/S-23_Ed3_1953_EN.pdf |archive-date=8 October 2011 |url-status=dead }}</ref> ''Regional Oceanography: an Introduction'' (Tomczak, 2005),<ref name="Tomczak">{{cite book
| first1=Matthias
| last1=Tomczak
| first2=J. Stuart
| last2=Godfrey
| title=Regional Oceanography: an Introduction
| edition=2
| year=2003
| publisher=Daya Publishing House
| place=Delhi
| isbn=978-81-7035-306-5
| url=http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/regoc/
| access-date=2006-04-10
| archive-url=https://web.archive.org/web/20070630202249/http://www.es.flinders.edu.au/~mattom/regoc/
| archive-date=2007-06-30
| url-status=dead
}}</ref> [[Encyclopædia Britannica]],<ref name="encyc-brit">{{cite web |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/33188/Arctic-Ocean/57838/Oceanography |title='Arctic Ocean' – Encyclopædia Britannica |accessdate=2012-07-02 |quote=As an approximation, the Arctic Ocean may be regarded as an estuary of the Atlantic Ocean.}}</ref> dan juga [[Kesatuan Telekomunikasi Antarabangsa]].<ref name="itu">{{cite web |title=Recommendation ITU-R RS.1624: Sharing between the Earth exploration-satellite (passive) and airborne altimeters in the aeronautical radionavigation service in the band 4 200–4 400 MHz (Question ITU-R 229/7) |url=https://www.itu.int/dms_pubrec/itu-r/rec/rs/R-REC-RS.1624-0-200305-I!!PDF-E.pdf |publisher=[[International Telecommunication Union|ITU Radiotelecommunication Sector (ITU-R)]] |accessdate=2015-04-05 |quote=Lautan menduduki sekitar 3.35×10<sup>8</sup> km<sup>2</sup>. Terdapat 377412 km garis pantai lautan di dunia.}}</ref>|style=line-height: 1.4em; margin: 1em 0 1.4em 1em; font-size: 0.9em;}}Lautan dibingkai oleh jasad air yang lebih kecil dan bersebelahan [[laut]], [[selat]], [[teluk]].
== Lihat juga ==
Baris 21 ⟶ 119:
* [[Geografi]]
== Rujukan ==
{{Reflist}}
[[Kategori:Geografi]]
[[Kategori:Lautan| ]]
| |||