Seni khat Islam: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
tambah templat lain |
عرفان الغاري (bincang | sumb.) Penambahan |
||
Baris 2:
[[Fail:Mirror writing2.jpg|right|thumb|220px|Tulisan cermin seni khat Empayar Uthmaniyah abad kelapan belas. Menggambarkan ayat علي ولي الله (Ali adalah wali Allah') pada kedua-dua arah.]]
'''Khat Islam''', atau '''khat Arab''', ialah amalan penulisan berseni atau seni khat dan, secara tambahan, berkaitan dengan penjilidan (kitab, lebih-lebih lagi [[Al-Quran]])<ref name="Bloom 1999, pg. 218">Bloom (1999), pg. 218{{Citation needed|date=June 2009}}<!--Sheila S. Blair and Jonathan M. Bloom (1999). "Art and Architecture: Themes and Variations", in John L. Esposito, ''The Oxford History of Islam''. ISBN .???--></ref>, di kawasan yang berkongsi warisan kebudayaan Islam yang sama. Bentuk kesenian ini berasaskan [[abjad Arab|tulisan Arab]], yang untuk tempoh yang lama digunakan oleh semua Muslim dalam bahasa masing-masing seperti tulisan [[Tulisan Jawi|jawi]]. Mereka menggunakannya bagi mewakili Tuhan kerana mereka menolak melambangkan Tuhan menggunakan gambar.<ref name="Bernard Lewis">Bernard Lewis and Butnzie Ellis Churchill, ''Islam : the Religion and the People'', ISBN 978-0-13-223085-8</ref> Seni khat merupakan seni yang amat disanjungi
Seni khat orang-orang [[Arab]], [[Parsi]], dan [[Empayar Uthmaniyyah]] dikaitkan dengan motif abstrak [[Arabes|arabes]] pada dinding dan siling masjid dan juga pada kitab. Ahli seni lukis semasa dalam dunia Islam memetik warisan khat untuk menulis khat atau pengabstrakan hasil karya mereka.
Baris 9:
[[Fail:Dcp7323-Edirne-Eski Camii Allah.jpg|thumb|right|200px|Wanita melihat perkataan [[Allah]] di Masjid Kuno di [[Edirne]], [[Turki]].]]
Seni khat boleh
== Sejarah stail (jenis) berbeza ==
Perbezaan bentuk penulisan skrip huruf Arab biasanya dibahagikan antara skrip geometrik (pada asasnya [[Kufi (seni khat)|Kufi]] dan variasinya) dan skrip melengkung (seperti Naskh, Ruq'ah, Thuluth...)
Baris 17:
[[Fail:Kufi - D Va style.jpg|thumb|right|200px|Skrip Kufi daripada Al-Quran dari abad ke-9 atau 10.]]
'''[[Hijazi]] (حجازي)''' ialah skrip melengkung, mudah, biasanya tanpa tanda atas bawah diacritical. Hijazi biasanya digunakan antara akhir abad ke-7 dan abad ke-8. Ia terdapat pada Al-Quran pertama dan juga pada ukiran batu. Gaya ini merupakan gaya terawal dalam sejarah seni khat Islam
[[File:Maghribi script sura 5.jpg|thumb|left|200px|Skrip Maghribi. [[Surah Al-Maa’idah|Surah Al-Maidah]] Ayat 12-13.]]
Khat '''[[Kufi (seni khat)|Kufi]] (كوفي)''' adalah gaya lebih geometrik dan jelas, dengan rima jelas dan penekanan kepada garis melintang. Vokal (nahu) kadang-kala ditanda dengan titik merah; konsonan dibezakan dengan sengkang kecil bagi menjadikan teks lebih mudah dibaca. Sejumlah Al-Quran ditulis dalam gaya ini dijumpai di Masjid di Kairouan, di Tunisia. tulisan Kufi juga wujud pada syiling silam.
Skrip '''[[Maghribi]] (مغربي)''' dan variasi [[Al-Andalus|'''Andalus (أندلسي)''']] adalah bentuk versi Kufi yang kurang kaku, dengan lebih lengkungan.
Bagi menulis Al-Quran dan dokumen lain, Kufi akhirnya digantikan dengan skrip melengkung. Ia kekal bagi tujuan hiasan:
Baris 34:
Gaya melengkung muncul pada abad ke-10.<ref name="LOCFragments">[http://international.loc.gov/intldl/apochtml/apocfragments.html Library of Congress, Selections of Arabic, Persian, and Ottoman Calligraphy: Qur’anic Fragments]</ref> Ia lebih mudah ditulis dan dibaca dan dan tidak lama kemudian menggantikan gaya awal berbentuk geometri, melainkan untuk tujuan perhiasan.
''Skrip melengkung enam'' yang diterima rasmi (al-aqlam al-sittah - الأقلام الستة ) dipelopori oleh [[Ibn Muqla]] (m. 939 M) dan kemudiannya diperhalusi oleh penggantinya [[Ibn al-Bawwab]] (d. 1022) dan [[Yaqut al-Mustacsimi|Yaqut al-Musta'simi]] (m. 1298 M). Skrip Naskh merupakan yang paling meluas digunakan dalam Al-Quran, pengisytiharan rasmi, dan perhubungan peribadi.<ref name="LOCFragments" /> Teks silam yang menyenaraikan enam gaya ini biasanya tidak memberikan contoh. Oleh itu ia adalah sukar untuk membezakan gaya-gaya ini.
#''' Skrip [[Naskh (seni khat)|Naskh]] (نسخ)''' atau '''naskhi''' adalah penulisan melengkung mudah yang digunakan dalam perutusan sebelum pakar khat mula menggunakannya bagi penulisan Al-Quran. Ia adalah langsing dan lentur, tanpa sebarang penekanan tertentu, dan amat mudah dibaca. Ia kekal bertahan di kalangan gaya yang tersebar luas.
#'''[[Thuluth (seni khat)|Thuluth]] (ثلث)''' adalah gaya penulisan bertenaga dan memuncak, dengan memanjang menegak. Ia digunakan secara esklusif oleh Mamluk semasa abad ke-14 dan ke-15.
#''' Tawqi' (توقيع)''' muncul di bawah khalifah [[Kerajaan Bani Abbasiyyah|Abbasiyyah]], apabila ia digunakan bagi menanda akta rasmi. Dengan tegak memanjang dan lengkuk yang luas di bawah garis tulis, skrip ini jarang digunakan.
#''' Riqa' (رقاع)''' (bezakan dengan [[Ruq'ah (seni khat)|Riq'ah -رقعة)]] ialah versi 'mini" Tawqi', juga jarang digunakan.
#''' [[Muhaqqaq (seni khat)|Muhaqqaq]] (محقق)''' ialah skrip penuh, cergas. Akhir huruf biasanya panjang dan lengkungannya mengaris di bawah teks.
#''' Rayhani (ريحاني)''' ialah versi 'mini' Muhaqqaq.
Baris 50:
=== Gaya-gaya skrip lain ===
'''[[Nasta'liq (seni khat)|Nasta'liq]] (نستعليق) atau Farisi (فارسي)''' ialah gaya melengkung yang dibangunkan dalam dunia Parsi. Nasta'liq bererti "tergantung", yang merupakan gambaran baik mengenai cara setiap huruf dalam perkataan tergantung dari huruf sebelumnya, yakni lebih rendah dan bukannya pada baris yang sama.
Skrip '''[[Diwani (seni khat)|Diwani]] (ديواني)''' ialah gaya melengkung khat Arab yang berkembang semasa pemerintahan awal Empayar [[Empayar Uthmaniyyah|Uthmaniyyah Turki]] (abad ke-16 dan awal abad ke-17). Ia dicipta oleh [[Housam Roumi]] dan mencapai kemuncak popularnya di bawah Sulaiman I Agung (1520–66). Berfungsi sebagai hiasan dan mampu berhubung, ''Diwani'' dibezakan dengan kerumitan pada garis dalam huruf dan jarak dekat huruf dalam perkataan. Satu variasi ''Diwani'', '''Diwani Al Jali
Skrip biasa bagi kegunaan harian adalah '''[[Ruq'ah (seni khat)|Ruq'ah]] (رقعة)'''
[[File:Bihari script.jpg|thumb|right|Al-Qur'an (sebahagian Surah Al-Kahf dan Surah Al-Isra') dalam skrip Bihari.]] Ia dianggap selangkah tinggi dari skrip Naskh yang merupakan skrip pertama diajar kepada kanak-kanak. Dalam gred berikutnya, mereka diperkenalkan kepada Ruq'ah.
Skrip seni khat yang dikenali sebagai skrip '''[[Tulisan Sini|Sini]] (صيني)''' berkembang di China. Bentuk ini menunjukkan bukti pengaruh seni khat Cina, menggunakan berus bulu ekor kuda dan bukannya pen batang rid ("reed"). Ahli penulis khat moden dalam tradisi ini adalah Haji [[Noor Deen Mi Guangjiang]].<ref>[http://www.hajinoordeen.com/gallery.html "Gallery"], ''Haji Noor Deen''.</ref>
Skrip '''Bihari (بهاري)''' digunakan di India dalam abad ke-15. Bihari dikembangkan daripada Naskh, berlengkung, dan penggunaannya berkembang selepas wilayah utara India ditakluk Timur. Skrip ini menitikberatkan unsur sublinear huruf dan dapat dibezakan dengan coretan yang tebal di bahagian tengah dan dipahat supaya kelihatan seperti pedang pada bahagian hujung.
== ''Calligram'' ==
[[Fail:Bismillah.JPG|thumb|upright=0.56|left|Contoh ''calligram''. Khat ayat [[Bismillah]] dan ungkapan lain dalam bentuk tumbuhan. Karya Al-Khattat 'Abdul 'Aziz Ar-Rifa'i dari Turki]]
Khat, seni Islam yang meluas dalam dunia Muslim, turut memiliki bentuk gambaran. Dengan mengaitkan huruf dalam perkataan bertulis, yang dibuat daripada perkataan "Allah", "Muhammad", "[[Bismillah]]", dll., atau dengan menggunakan [[mikrograf]],<ref name = "bnf">[http://expositions.bnf.fr/parole/grand/134.htm BNF - Torah, Bible, Coran]. In French.</ref> pakar khat mampu menghasilkan gambaran anthropomorfik ([[Saidina Ali Abi Talib|Saidina Ali (ra)]], Idea Manusia Sempurna orang Sufi, orang yang sedang bersolat,<ref name="Ethiopian">[http://www.ethiopianmuslims.net/Images/calligraphy2.jpg Praying man], ''Network of Ethiopian Muslims''.</ref> muka), bentuk zoomorfik (makhluk simbol, kebanyakannya daripada ikonografi Syiah, seperti singa (Ali (ra) "Singa Allah")<ref name = "Cartage">[http://www.cartage.org.lb/en/themes/GeogHist/histories/Oldcivilization/Egyptology/Calligraphy/art5.jpg Lion of ’Ali].</ref> kuda ([[Duldul]] Ali),<ref name = "Levha">[http://www.levha.net/calligraphy/calligraphy_index.html Horse of ’Ali].</ref> ikan,<ref name = "bnf" /> burung sekendi atau burung lain ([[Hudhud]] daripada al-Qur'an)<ref name = "IslArch">[http://www.islamicarchitecture.org/art/images/calligraphy/islamic.calligraphy.birdtext.101.gif HudHud].{{Dead link|date=June 2009}}</ref><ref name = "UCSC">[http://www.ucsc.edu/currents/01-02/art/islamic_bird.jpg Islamic Bird], ''UC Santa Cruz Currents Online''.</ref>) dan bentuk yang melambangkan pedang ([[Zulfiqar]]), masjid, kapal (dibuat daripada huruf ''[[waw]]'', simbol penyatuan mistik, secara harfiah bererti "dan" dalam bahasa Arab). ''Callligram'' berkait dengan
Dalam pengajaran, imejan figuratif digunakan bagi membantu membayangkan bentuk huruf bagi tujuan menekap imej, sebagai contoh, huruf ''ha' '' kelihatan dalam Nasta'liq serupa dua mata, sebagai mana
Contoh seni khat dalam dunia perdagangan yang baik ialah logo [[Al Jazeera]], stesen berita antarabangsa yang bertapak di [[Qatar]], dan "Edinburgh Middle East Report", journal akademik [[Scotland]] berkaitan [[Timur Tengah]].
Baris 77:
Pelbagai media digunakan bagi mempersembahkan khat. Sebelum kewujudan kertas, papirus dan kertas kulit digunakan bagi menulis. Ciptaan kertas merevolusikan seni khat. Ketika biara-biara Eropah hanya memiliki beberapa dozen jilid, perpustakaan di dunia Islam biasanya memiliki beratus-ratus malah ribuan jilid buku.<ref name="Bloom 1999, pg. 218"/>
Syiling juga merupakan sokongan lain bagi khat. Bermula 692 M, khalifah Islam merombak bentuk syiling di [[Timur Dekat]] dengan menukar gambaran visual dengan perkataan. Ia benar terutamanya bagi [[Dinar|dinar]] atau duit
Menjelang abad kesepuluh, orang Parsi yang memeluk Islam mula menyulam tulisan pada kain sutera bercorak atau beragi. Tekstil bertulis khat amat bernilai sehinggakan tentera [[Perang Salib|Salib]] membawa ia pulang ke Eropah sebagai barangan bernilai. Contoh terkenal adalah ''Shroud of St. Josse'' ("kain kapan St Josse") yang digunakan bagi membungkus tulang St. Josse di biara St. Josse-sur-Mer berdekatan Caen di barat laut Perancis.<ref>Bloom (1999), pg. 223-5</ref>
Baris 88:
==== Biasa digunakan dalam masjid:====
'''Bismillah ir-Rahman ir-Rahim (بسم الله الرحمن الرحيم)'''
''Bismillah ir-Rahman ir-Rahim''
Baris 100:
== Galeri ==
<gallery>
</gallery>
| |||