Francisco Franco: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
k menambah Kategori:Kematian 1975 (HotCat) |
Pengembangan |
||
Baris 10:
| deputy =
| predecessor =[[Manuel Azaña]] ''([[Presiden Sepanyol]])''
| successor =[[Juan Carlos I dari
| birth_date ={{birth date|1892|12|4|mf=y}}
| birth_place =[[Ferrol, A Coruña|Ferrol]], [[Galicia]], [[Sepanyol]]
| death_date ={{death date and age|1975|11|20|1892|12|4|mf=y}}
| death_place =[[Madrid]], [[
| constituency =
| party =[[Falange Española Tradicionalista y de las Juntas de Ofensiva Nacional-Sindicalista|FET y de las Jons]]
Baris 31:
Jeneral '''Francisco Paulino Hermenegildo Teódulo Franco Bahamonde''' ([[4 Disember]] [[1892]] - [[20 November]], [[1975]]) merupakan Ketua Negara (''Jefe del Estado'') [[Sepanyol]] dari Oktober [[1936]] hingga kematiannya pada 1975.
Sebagai seorang berfahaman haluan kanan politik, Franco secara tidak langsung telah memberikan bantuan kepada [[Adolf Hitler|Hitler]] dan [[Benito Mussolini|Mussolini]] dalam [[Perang Dunia
==Awal hidup==
==Karier politik==
Beliau dilantik berpangkat jeneral ketika zaman pemerintahan [[Miguel Primo de Rivera]] antara tahun-tahun 1923 dan 1930, pada usia 33 tahun, menjadikan beliau jeneral termuda di Eropah pada ketika itu.<ref>"Apocalypse Never-Ending War 1918-1926" (bahagian 2), dokumentari televisyen CC&C Ideacom Production untuk [[Danmarks Radio|DR K]] pada 22 Oktober 2018</ref>
==Pemerintahan==
{{Main|Sepanyol rejim Franco}}
Franco diiktiraf sebagai ketua negara Sepanyol oleh Britain dan Perancis pada bulan Februari 1939. Pada 26 Julai 1947, Franco mengisytiharkan Sepanyol sebagai sebuah kerajaan semula namun tidak menetapkan pewaris takhta demi meredakan keadaan antara puak-puak pendokong raja dalam ''[[Movimiento Nacional]]'' (baik dari puak [[Carlism|Carlos]] mahupun [[Legitimisme|Alfonso]]). Beliau tetap menggelarkan diri sebagai seorang "[[raja]] ''de facto'' seumur hidup", sehingga mengamalkan adat-adat yang seakan digunakan Raja Sepanyol sebelumnya.
===Dekolonisasi===
Setelah [[Maghribi Perancis]] merdeka pada 1956, Franco menyerahkan hampir semua [[Maghribi Sepanyol|kawasan jajahan Sepanyol yang berjiranan]] kepada [[Mohammed V dari Maghribi|Mohammed V]]. Mohammed V menjajah [[Sahara Sepanyol]] setahun selepas itu dalam [[Perang Ifni]]. Maghribi akhirnya dapat menguasai semua bekas jajahan Sepanyol di gurun Sahara setelah [[Maraan Hijau]] tahun 1975.
Jajahan [[Guinea Khatulistiwa]] dimerdekakan Franco atas desakan [[Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu]] pada tahun 1968,<ref>{{cite journal|last1=Campos|first1=Alicia|title=The Decolonization of Equatorial Guinea: The Relevance of the International Factor|journal=The Journal of African History|date=2003|volume=44|issue=1|pages=95–116|doi=10.1017/s0021853702008319}}</ref> [[eksklaf]] [[Ifni]] dikembalikan kepada [[Maghribi]] pada tahun berikutnya.
==Memilih pewaris kerajaan Sepanyol yang baru==
Masanya sebagai ketua negara masih merupakan isu kontroversi. Penyokongnya berpendapat bahawa Franco merupakan seorang pemimpin yang kukuh dan membawa stabiliti kepada Sepanyol, manakala penentangnya menuduhnya sebagai [[diktator]] yang kejam. Banyak musuh politiknya telah dijatuhkan hukuman mati semasa rejimnya.
Franco memutuskan mahu menamakan pemerintah penggantinya namun tidak menyenangi pertelingkahan antara puak-puak [[Carlista]] dan Alfonsoista. Beliau bercadang mahu melantik [[Otto von Habsburg]] atas dasar salasilah [[Habsburg]] yang pernah memerintah [[Sepanyol Habsburg|Sepanyol]] lama sebelum Perang Warisan Sepanyol berlaku, namun Otto menolak tawaran itu memandangkan rakyat Sepanyol melihatnya sebagai seorang [[Jerman]] bahkan beliau tidak mahu melepaskan asal-usulnya di Austria. Franco kemudiannya memilih Putera [[Juan Carlos I dari Sepanyol|Juan Carlos de Borbón]] yang mendapat didikan oleh Otto.
By 1973 Franco had surrendered the function of prime minister (''Presidente del Gobierno''), remaining only as head of state and commander in chief of the military
==Kematian==
Pada akhir usia Franco, beliau mengalami banyak komplikasi kesihatan termasuk menghidap [[penyakit Parkinson]] yang berpanjangan. Beliau jatuh [[koma]] pada 30 Oktober 1975 lalu dipakaikan [[bantuan hayat]] padanya. Keluarga Franco bersetuju agar dihentikan bantuan hayat tersebut tidak lama kemudian. Beliau disytiharkan meninggal dunia beberapa minit selepas tengah 20 November 1975 pada usia 82 tahun, walau bagaimanapun, seorang sejarawan pula ada menyatakan beliau diberitahu sudah meninggal pada jam 6 petang hari sebelumnya.<ref>{{cite book |last=de la Cierva |first=Ricardo|authorlink=Ricardo de la Cierva|title=Agonia y Muerte de Franco|language=Spanish|trans-title=Kesakitan dan Kematian Franco|publisher=Eudema Universidad|date=1996 |pages=|chapter=|isbn=9788477542179}}</ref>
Mayat Franco disemadikan di [[Valle de los Caídos]], sebuah tugu besar dibina buruh paksa dalam kalangan [[tahanan politik]] sebagai memperingati [[Perang Saudara Sepanyol]].<ref>{{cite book |title=Official journal of the European Communities|year=1976 |publisher=Office for Official Publications of the European Communities|volume=19|page=18|url=https://books.google.com/books?id=iGQNAQAAMAAJ&q=Franco+funeral+Pinochet+Banzer}}</ref>
Selepas kematiannya, Sepanyol telah memulakan pemulihan [[demokrasi]].
==Rujukan==
{{reflist}}
== Bibliografi ==
* {{Cite book|title=Franco. Soldier, Commander, Dictador|first=Geoffrey|last=Jensen|year=2005|publisher=Potomac Books, Inc.|location=Dulles, VA|isbn=1-57488-644-4|ref=harv}}
* {{Cite book|title=Rethinking Fascism and Dictatorship in Europe|chapter=State and Regime in Early Francoism, 1936–45: Power Structures, Main Actors and Repression Policy|first=Miguel|year=2014|last=Jerez Mir|first2=Javier|last2=Luque|ref=harv|editor=[[António Costa Pinto]] & [[Aristotle Kallis]] (Eds.)|isbn=978-1-349-48088-3|doi=10.1057/9781137384416|publisher=[[Palgrave Macmillan]]|pages=176–197}}
* {{cite book|ref=Payne1987|last=Payne|first=Stanley G.|title=The Franco Regime|year=1987|publisher=University of Wisconsin Press|location=Madison, Wisconsin|isbn=0299110702}}
* {{Cite book|first=Stanley G.|last=Payne|title=Fascism in Spain, 1923–1977|year=1999|ref=Payne1999|publisher=
[[University of Wisconsin Press]]|isbn=0299165647}}
* {{cite book |title=The Phoenix: Franco Regime 1936–1975 |last=Payne|first=Stanley G|authorlink=Stanley G. Payne|year=2000|publisher=Phoenix Press|isbn=1-84212-046-8|ref=Payne2000}}
* {{cite book|ref=Preston|first=Paul|last=Preston|year=1995|title=Franco|isbn=0-00-686210-1}}
* {{cite book|ref=Thomas|first=Hugh |last=Thomas|year=1977|title=The Spanish Civil War|isbn=0060142782}}.
== Bacaan lanjut ==
<!-- Please order books alphabetically by the author's last name -->
{{Refbegin}}
* {{cite book |title=Democracy and civil war in Spain 1931–1939 |last=Blinkhorn|first=Martin|year=1988|publisher=Routledge|isbn=0-415-00699-6}}
* {{cite book |title=The Last Crusade: Spain 1936 |last=Carroll|first=Warren H|authorlink=Warren H. Carroll|year=2004|publisher=Christendom Press|isbn=0-931888-67-0}}
* Cerdá, Néstor. "Political Ascent and Military Commander: General Franco in the Early Months of the Spanish Civil War, July–October 1936," ''American Revolutionary war with the PVMJournal of Military History'' 75#4 (October 2011): 1125–57.
* Lines, Lisa. "Francisco Franco as Warrior: Is It Time for a Reassessment of His Military Leadership?." ''Journal of Military History'' 81.2 (2017).
* {{cite book |last=Tusell|first=Javier|date=1995|title= Franco, España y la II Guerra Mundial: Entre el Eje y la Neutralidad|url=https://books.google.com/?id=7u1mAAAAMAAJ |language=Spanish|publisher=Ediciones Temas de Hoy|isbn=9788478805013 }}
=== Sumber utama ===
* {{cite book |last= [[Carlton J. H. Hayes|Hayes]]|first=Carlton J.H. |year=1945 |title=Wartime mission in Spain, 1942–1945 |url= https://books.google.com/?id=W0wmAAAAMAAJ|publisher= Macmillan Company 1st Edition |isbn= 9781121497245}}
* {{cite book |last=[[Carlton J. H. Hayes|Hayes]] |first=Carlton J.H. |date= 1951|title=The United States and Spain. An Interpretation |publisher=Sheed & Ward; 1ST edition |asin=B0014JCVS0}}
* {{cite book |last= [[Samuel Hoare, 1st Viscount Templewood|Hoare]]|first=Sir Samuel |year=1946 |title=Ambassador on Special Mission|url=https://books.google.com/?id=w0vPAAAAMAAJ |location= UK|publisher= Collins; First Edition |pages=124–125}}
* {{cite book |last= [[Samuel Hoare, 1st Viscount Templewood|Hoare]] |first=Sir Samuel |date=1947 |title= Complacent Dictator |publisher=A.A. Knopf |asin=B0007F2ZVU }}
[[Kategori:Perdana Menteri Sepanyol]]
| |||