Sejarah dunia: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Tiada ringkasan suntingan |
CyberTPBOT (bincang | sumb.) k pengemasan, replaced: masaalah → masalah |
||
Baris 1:
'''Sejarah dunia''' ([[Tulisan Jawi]]: سجاره دنيا), menurut kebiasaan, adalah sejarah manusia, dari kemunculan ''[[Homo sapiens]]'' sehingga masa kini. Sejarah manusia ditanda oleh kedua-dua jumpaan dan ciptaan secara beransur-ansur serta juga [[lompatan kuantum]] (''quantum leap'') — [[anjakan paradigma]] dan [[revolusi]] — yang merangkumi mercu tanda dalam evolusi kerohanian dan duniawi kemanusiaan.
Sejarah manusia, berbanding dengan pra sejarah, pada masa lalu dikatakan bermula dengan ciptaan, secara bebas dibeberapa tapak di [[bumi]], tulisan, yang menjadi [[infrastruktur]] bagi penyebaran ingatan yang berterusan dan tepat dan dengan itu penting bagi penyebaran dan perkembangan pengetahuaan.<ref>
Habitat manusia yang bertaburan, berpusat sekitar punca [[air]] penting bagi kehidupan — [[sungai]] dan tasik — berkembang dengan masa kepada unit lebih besar, selaras dengan perkembangan kaedah pengangkutan yang lebih baik. Proses perkembangan ini, digalakkan oleh persaingan dan pertelingkahan antara masyarakat yang berjiran, semakin berkembang merentasi [[alaf]] kepada negara lebih besar, dan kemudiannya negara super atau empayar. Di [[Eropah]], kejatuhan [[Empayar Rom Barat]] ([[476]]) biasanya dikatakan sebagai menandakan akhirnya sejarah silam dan permulaan [[Zaman Pertengahan]].
Seribu tahun semudian, pada pertengahan abad ke-15, ciptaan [[Johannes Gutenberg]] bagi percetakan moden, menggunakan jenis boleh gerak, merevolusi perhubungan, membantu mengakhiri Zaman Pertengahan dan membawa masuk zaman moden, [[Zaman Pembaharuan|Renaissance]] dan Revolusi Saintifik.
Baris 22:
== Tempoh Mesolitik ==
[[Fail:Canoe.jpg|thumb|150px|[[Perahu jalur]] (''dugout canoe'')]]
"Mesolitik," atau "Zaman batu Pertengahan" (dari [[bahasa Yunani|Yunani]] "''mesos''," "pertengahan," dan "''lithos''," "batu") merupakan zaman dalam perkembangan teknologi manusia antara tempoh [[Zaman Paleolitik]] dan [[Zaman Neolitik|Neolitik]] [[Zaman Batu]].
Tempoh Mesolitik bermula pada penghujung tempoh [[Zaman Pleistosen]], sekitar 10,000 tahun dahulu, dan berakhir dengan [[Pertanian#Sejarah|pengenalan kepada pertanian]], yang tarikhnya berbeza menurut kawasan geografi. Di sesetengah kawasan, seperti [[Timur Dekat]], pertanian telahpun dilaksanakan menjelang hujung [[Zaman Pleistosen]], dan di situ Mesolitik adalah pendek dan tidak jelas. Di kawasan yang mempunyai kesan glasial terhad, istilah [[Epipaleolitik]] kadang-kala digunakan.
Baris 60:
Negeri pertama dipercayai muncul di [[Mesopotamia]], barat [[Iran]], [[Mesir Purba]] dan [[Lembah Indus]] pada akhir alaf ke-4 dan awal alaf ke-3 SM.
Semasa [[Zaman Gangsa]] di [[Mesopotamia]] dan [[Iran]], terdapat beberapa [[negeri-bandar]]. [[Mesir Purba]] bermula sebagai negeri tanpa bandar, tetapi kemudian membangunkannya. Negeri muncul di [[China]] pada akhir alaf ke-3 dan awal alaf ke-2 SM.
Sesebuah negeri biasanya memerlukan tentera bagi menguatkuasa kekuatan secara sah. Tentera pula memerlukan birokrat bagi mengekalkannya. Satu-satunya pengecualian kepada aturan ini kelihatannya bagi [[tamadun Lembah Indus]], iaitu tidak terdapat bukti bagi kewujudan kuasa tentera.
Baris 110:
Empayar yang agung bergantung kepada penyerapan jajahan menggunakan tentera dan pada pembentukan pendudukan yang dipertahankan agar menjadi pusat pertanian. Keadaan yang agak aman semasa di bawah pentadbiran empayar menggalakkan perdagangan antarabangsa, paling terkemuka laluan perdagangan besar di laut Mediterranean yang telah dibangunkan semenjak [[Zaman Keyunanian]], dan [[Laluan Sutera]].
Empayar berhadapan dengan
Sepanjang [[iklim sederhana|zon iklim sederhana]] [[Eurasia]], [[Amerika]] dan [[Afrika Utara]], empayar bangkit dan jatuh secara berterusan.
Baris 249:
{{Spoken Wikipedia|History_of_the_world.ogg|2005-04-19}}
{{Authority control}}
[[Kategori:Sejarah dunia| ]]
[[Kategori:Sejarah mengikut topik|Dunia]]
| |||