Paya: Perbezaan antara semakan
Kandungan dihapus Kandungan ditambah
Tiada ringkasan suntingan Teg-teg: Suntingan mudah alih Suntingan web mudah alih |
Pengembangan besar |
||
Baris 1:
[[Fail:Belarus-Peat Mining near Rudzensk-Swamp-2.jpg|thumb|right|200px|Paya]]
'''Paya'''<ref name="DBP">{{Cite dictionary|title=paya|date=2017|dictionary=Kamus Dewan|publisher=Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia|edition=ke-4|url=http://prpm.dbp.gov.my/Cari1?keyword=paya}}</ref><ref name="KBBI">{{Cite dictionary|title=paya|date=2016|dictionary=Kamus Besar Bahasa Indonesia|publisher=Badan Pengembangan Bahasa dan Perbukuan Indonesia|url=http://kbbi.kemdikbud.go.id/entri/paya}}</ref> atau '''rawa'''<ref name="DBP2">{{Cite dictionary|title=rawa|date=2017|dictionary=Kamus Dewan|publisher=Dewan Bahasa dan Pustaka Malaysia|edition=ke-4|url=http://prpm.dbp.gov.my/Cari1?keyword=rawa}}</ref> merupakan bentuk muka bumi yang menggenangkan [[air]] secara terus-menerus atau bermusim akibat [[parit]] yang terbantut pengalirannya dibentuk secara semulajadi serta mempunyai ciri-ciri khusus secara [[fizik]], kimia dan biologi.
Definisi yang lain dari paya adalah semua jenis [[tanah]] [[lumpur | berlumpur]] diperbuat secara semulajadi atau buatan [[manusia]] dengan campuran air tawar dan air laut, secara kekal atau sementara, termasuk kawasan laut yang dalam airnya kurang daripada 6 [[meter | m]] semasa air surut iaitu paya dan tanah pasang surut. Paya, yang mempunyai penuh nutrien, adalah gudang harta ekologi untuk kehidupan pelbagai jenis makhluk hidup. Paya juga disebut "pembersihan alamiah", kerana paya itu berfungsi untuk mencegah [[pencemaran]] atau pencemaran alam sekitar alam. Disebabkan alasan tersebut, paya mempunyai nilai tinggi dari segi ekonomi, budaya, persekitaran dan lain-lain, sehingga persekitaran paya harus tetap dijaga kelestariannya.
==Ciri==
===Pengairan===
Paya rawa mempunyai tanah yang padat menakung air<ref name="EPA">{{Cite web|url=https://www.epa.gov/wetlands/classification-and-types-wetlands#swamps|title=Classification and Types of Wetlands|last=|first=|date=|website=EPA|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=}}</ref> yang datang daripada pelbagai sumber seperti kerpasan langit, [[air mata air]] atau pengaliran jasad berdekatan seperti pembanjiran.<ref name="Mitsch">{{cite book|last1=Mitsch|first1=W. J.|last1=Gosselink|first1=J. G.|year=2015|title=Wetlands|place=Hoboken, NJ|publisher=John Wiley & Sons Inc}}</ref> Muasal air yang dibawa ini mempengaruhi kadar [[galian]] yang terkandung dan tertukar dengan alam sekitaran ekosistem.
Air yang mengalir melalui jasad-jasad air ini [[penapisan|ditapis]] sebarang bendasing dan mendapan. Unsur kimia luar seperti fosforus dan nitrogen teresap dalam tumbuhan yang hidup dalam paya lalu tertanam berkumpul dalam tanah dasar paya.<ref name="NGC">{{Cite web|url=http://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/swamp/|title=swamp|last=Society|first=National Geographic|date=21 Januari 2011|website=[[National Geographic Society]]|language=en|access-date=26 September 2019}}</ref> Tahap kandungan oksigen, galian, [[pH]] air berganting kepada [[hidrologi|pengaliran]] sebegini yang ketara mempengaruhi eksosistem sekeliling.<ref name="Mitsch" />
===Jenis===
Jenis air menentukan siat paya rawa:
* '''paya air tawar''' - terbentuk sepanjang [[sungai]] dan tasik danau yang cenderung [[pembanjiran|membanjir]] secara berterusan.<ref name="NGC" /><ref name="Hughes, F.M.R. 2003">Hughes, F.M.R. (ed.). 2003. The Flooded Forest: Guidance for policy makers and river managers in Europe on the restoration of floodplain forests. FLOBAR2, Department of Geography, University of Cambridge, Cambridge, UK. 96 p.</ref> Sebahagian paya besar sedunia didapati melalui keadaan sebegini seperti [[sungai Amazon]], [[sungai Mississippi]] dan [[sungai Congo]].<ref>Keddy, P.A., L.H. Fraser, A.I. Solomeshch, W.J. Junk, D.R. Campbell, M.T.K. Arroyo and C.J.R. Alho. 2009. Wet and wonderful: the world's largest wetlands are conservation priorities. BioScience 59: 39–51.</ref>
* '''paya air masin''' - sepanjang pesisiran laut [[tropika]] dan [[subtropika]]found along tropical and subtropical coastlines.<ref name="Mitsch" />
<!--==Daftar Pustaka==
Baris 12 ⟶ 23:
==Rujukan==
{{reflist|2}}
{{Morfologi sungai}}
{{Bentuk muka bumi}}
| |||