Pertikaian sempadan Australia Selatan-Victoria

Sempadan antara negeri Australia Selatan dan negeri Victoria yang telah ditubuhkan pada tahun 1836 oleh surat kurnia imperial "ialah 141 darjah meridian longitud timur Greenwich". Pada tahun 1836 tanah yang kini kita panggil Victoria merupakan sebahagian daripada tanah jajahan New South Wales, jadi sempadan Victoria asal sebenarnya dibuat antara koloni Australia Selatan dan New South Wales. Disebabkan oleh kesilapan manusia oleh pelbagai peneroka dan juruukur, ia mengambil masa lebih daripada 75 tahun dan pertikaian undang-undang yang berlarutan sebelum perletakan tepat sempadan telah diselesaikan, menyebabkan pelucuthakan lebih daripada 1,300 km² (500 bt²) wilayah dari Australia Selatan ke Victoria.

Kajian Tyers

Berikutan penubuhan koloni Australia Selatan pada tahun 1835, kawasan di antara pantai dan Sungai Murray dengan pesat diduduki oleh setinggan memilih laluan besar untuk ternakan biri-biri. Tanpa sempadan jelas, pengawasan undang-undang adalah mustahil. Sempadan yang tepat diperlukan untuk ditakrifkan. Rujukan yang terawal berkaitan dengan sempadan timur Australia Selatan terkandung dalam penghantaran bertarikh 30 September 1844 dari Gabenor Gray dari Koloni itu untuk Lord Stanley. Gabenor mengingatkan Setiausaha Negara bahawa adalah amat sukar untuk menentukan dengan tepat titik mana di permukaan bumi yang longitud 141 darjah timur lalu, dan menegaskan bahawa di samping kesukaran, akan wujud perbelanjaan kelindan untuk menentukan dan penyelenggaraan sempadan.

Pada tahun 1839 Charles Tyers telah dipindahkan dari Tentera Laut Diraja kepada Perkhidmatan Kolonial dan diarahkan oleh Sir George Gipps, Gabenor New South Wales, untuk menentukan longitud yang tepat di muara Sungai Glenelg supaya jarak ke meridian ke-141 (sempadan timur Australia Selatan) boleh diukur.

Beberapa bulan kemudian Tyers menyiapkan kajian dari Melbourne ke Sungai Glenelg dan di sebuah kawasan luas pantai berpasir beliau membentuk anak panah luas dengan batu kapur. Ini dikenali sebagai Tanda Tyers dan telah digunakan untuk menentukan titik permulaan bagi kajian sempadan. Disebabkan peralatan yang tidak mencukupi, menetapkan ralat sebanyak 2 batu dan 4 rantai (3.3 km).

Kajian Wade–White

Untuk beberapa tahun selepas kajian Tyers tiada tindakan diambil untuk melanjutkan kerja-kerja tetapi menjelang 1845 keperluan untuk mempunyai garis sempadan yang ditakrifkan di atas tanah telah menjadi penting, terutamanya di timur Gunung Gambier. Penternak Australia Selatan telah menggembala ternakan mereka ke timur dari pantai dan terdapat pertikaian apabila mereka bertemu dengan penternak dari Wimmera menolak laluan mereka ke arah barat dengan kumpulan kambing bebiri.

Terdapat ketidakpastian yang Kerajaan perlu berikan lesen menggembala kepada setinggan dan yang mempunyai kawalan undang-undang. Pada November 1846 Pejabat Setiausaha Tanah Jajahan mengarahkan juruukur Henry Wade untuk meneruskan dari Sydney ke wilayah yang dipertikaikan untuk menentukan "Sempadan untuk Tujuan Polis".

Menjelang Mac 1847 Wade telah meletakkan tujuh orang dalam kumpulannya dan peralatan di muara Sungai Glenelg. Beliau disertai oleh pembantu juruukur Edward White yang telah dilantik oleh kerajaan Australia Selatan untuk bertindak sebagai pemerhati bagi pihaknya.

Selepas banyak kekurangan dan kesukaran akibat kemarau dan keengganan oleh orang-orangnya untuk meneruskan dengan keadaan kerja yang lemah, Wade masih 155 batu (250 km) dari Sungai Murray selepas sembilan menempuh bulan paya, bukit pasir dan peralatan yang rosak. Ekspedisi ini rebah di latitud selari ke-36. Pada 16 Disember 1847, Kerajaan Australia Selatan menerbitkan makluman bahawa "garis seperti yang ditandakan di atas tanah" oleh Wade harus "difikirkan dan ditafsirkan" sebagai sempadan timur Australia Selatan. Pada bulan Mac 1849, New South Wales mengeluarkan pengisytiharan dalam hal sama. Wade kemudiannya meninggal dunia pada tahun 1854.

Memandangkan kajian itu hanya separuh siap dua jajahan bersetuju yang juruukur White perlu melengkapkan garis Wade ke Sungai Murray secepat mungkin. Hal ini menjadi lebih penting kerana tanah jajahan Victoria akan mengisytiharkan dalam tempoh dua belas bulan, yang akan merumitkan lagi hal-hal politik dan undang-undang di kemudian hari.

Pada Ogos 1849 lanjutan daripada garisan Wade telah bermula. White dan kumpulan lima orangnya turut mengalami masalah sama dengan kesukaran Gurun Besar mallee: di mana terdapat sedikit air pada tahun 1847 dan tidak ada air dua tahun kemudian. Dalam masa dua minggu, mereka memberontak telah meninggalkan White dan dua daripada tiga kuda rebah daripada kerana tanpa air selama empat hari. White mengetuai lain sehingga beliau juga tidak tahan, beliau sendiri juga berada di ambang keruntuhan tetapi beliau berjaya mengeluarkan darah kuda dan minum setengah pain darah. Sesat, beliau tidak tahu sejauh mana beliau dari Sungai Murray tetapi beliau berjaya berjalan terhuyung-hayang sejauh kira-kira dua batu (3.2 km) apabila mendapati dirinya di tebing sungai di sempadan tiga negeri dan kaji selidik itu telah dilengkapkan. Selepas minum dan berehat beliau berundur kembali ke kuda mati dan pengumpulan pelana dan kekang, beliau kembali ke sungai, berjaya menyeberangi dan meminjam kuda di stesen biri-biri Chowilla. Beliau menunggang 180 batu (290 km) ke Adelaide dan memfailkan laporan mengenai penyiasatan. White meninggal dunia tiga tahun kemudian.

Kajian Smalley dan Todd

Sempadan antara Victoria, Australia Selatan dan New South Wales, seperti yang ditandakan pada peta 1883 yang menunjukkan sempadan barat Victoria adalah lebih ke barat berbanding dengan New South Wales.

Keraguan tentang ketepatan garis Wade-White berkembang dengan adanya peralatan astronomi yang lebih baik dan kedatangan telegraf. Hasil daripada pelantikan ahli astronomi Kerajaan di Sydney dan Melbourne terdapat nilai-nilai yang lebih tepat untuk garis-garis bujur tempat-tempat ini dan dengan itu sempadan sah longitud ke-141.

Melalui persetujuan, ekspedisi meninggalkan Adelaide dalam April 1868 ke Chowilla berhampiran dengan Sungai Murray dan sempadannya. Ia diketuai oleh George Smalley, ahli astronomi kerajaan N.S.W. dan Charles Todd Superintendan Telegraf Australia Selatan. Tujuannya adalah untuk membuat pemerhatian transit sebelas bintang, manakala pemerhatian yang sama telah dibuat di Melbourne dan Sydney. Sementara Tyers telah menggunakan teodolit tiga inci kecil (76 mm) ekspedisi ini mempunyai teleskop 45-inci (1,100 mm), peranti mudah alih yang tersedia yang terbesar di Australia pada masa itu.

Hasil daripada pemerhatian mereka Smalley dan Todd mengisytiharkan meridian ke-141 yang baru. Ini membawa kepada penemuan bahawa sempadan yang diisytiharkan pada tanah sekurang-kurangnya dua batu dan 19 rantai (3.6 km) ke barat berbandig pengukuran meridian ke-141 yang lebih tepat. "Wilayah yang dipertikaikan", seperti yang dipanggil untuk kawasan antara sempadan ditinjau dan meridian ke-141 sebenar, mengandungi lebih 500 batu persegi(1295 km²) tanah. Menjelang 1849, 47% daripadanya telah pun dijual sebagai pegangan bebas atau dipajak oleh Kerajaan Victoria. Jika sempadan yang lebih tepat telah diterima pakai, Victoria tidak lagi memiliki tanah untuk dijual atau dipajak itu. Ini adalah permulaan peperangan wilayah yang dipertikaikan, perbalahan yang bertahan selama lebih daripada empat puluh tahun.

Pertikaian undang-undang

Kerajaan Australia Selatan tidak biarkan perkara itu begitu sahaja. Pada tahun 1874 ia mencadangkan nilai tanah itu kira-kira £ 800,000. Antara tahun 1883 dan 1893 Australia Selatan menghantar lebih daripada 70 surat atau telegram ke Melbourne mencari pelepasan Victoria atau bantuan penyelesaian kewangan. Terdapat banyak persidangan sia-sia. Yang paling hampir dengan perjanjian antara kedua-dua negeri itu ialah pada tahun 1908. Kemudian telah diputuskan, tertakluk kepada pengesahan oleh Parlimen, yang £ 215,000 harus dianggap sebagai pampasan kepada Australia Selatan. Parlimen tidak mengesahkan cadangan itu, juga tiada apa-apa yang datang daripada rancangan premier Australia Selatan 1909 untuk menghantar juruukur untuk membahagikan sebahagian daripada tanah di timur tanda sempadan White, sempadan sebelum yang "diisytiharkan secara sah".

Australia Selatan akhirnya putus asa terhadap sebarang kata sepakat, disebabkan kedegilan Victoria, dan pada tahun 1911 ia merayu kepada Mahkamah Tinggi hanya mendapati rayuan ditolak. Pada tahun 1914, ia terpaksa melakukan rayuan kepada Jawatankuasa Kehakiman Majlis Privi yang sebulat suara memutuskan memihak kepada Victoria.

Serviceton

Stesen kereta api Serviceton di wilayah yang dahulu dipertikaikan

Apabila landasan kereta api dibina dari Melbourne ke Adelaide,sebuah stesen dibina di wilayah yang dipertikaikan dan dibayar sama rata oleh kedua-dua kerajaan untuk menyediakan tempat bagi pertukaran lokomotif dan krew. Manakala stesen ini tidak lagi digunakan, bangunan itu masih ada di pekan kecil Serviceton.

Rujukan

• Dunn, Bob; Deckert, John (2004), The disputed country : Australia's lost border, Bob Dunn and John Deckert, ISBN 978-0-646-43306-6
• Chappel, K. L., Surveying for land settlement in Victoria 1836-1960, survey of the Vic-NSW boundary, survey of the Vic-SA boundary, Office of Surveyor General (1996)
• Tyers, C. J. (1976) [1840], Report of an expedition to ascertain the position of the 141st degree of east longitude being the boundary line between New South Wales & South Australia : by order of His Excellency Sir George Gipps, Knight, &c., &c., &c., Governor and Captain General of New South Wales, Queensberry Hill Press, ISBN 978-0-909174-01-9, also in Great Britain. Parliament. House of Lords (1841). Sessional Papers of the House of Lords, 1841, (4 & 5 Victoriæ), Volume 5. m/s. 19.
• The State of South Australia -v- The State of Victoria [1911] (22 May 1911) High Court of Australia